استاد عبادی، فقه معاملات جدید، جلسه 14 مورخ 2 اسفند 1400
أعوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
الحَمْدُ للهِ رَبِّ العَالَمِین وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدنَا مُحَمَّد وَ عَلَی أهْلِ بَیتِه الطَّیّبِینَ الطَّاهِرینَ المَعْصُومِینَ المُکَرَّمِینَ سِیَّمَا بَقِیَّةِ الله فِی الأرضِین وَ العَاقِبَةُ لِأهْلِ التَّقْوَی و الیَقِینِ.
شروع می‌کنیم بحثمان را در موضوع رمزارزها. اگر خاطر شریفتان باشد این مطلب ما در جلسه گذشته در مورد پول بودن بیت کوین بود ما یک تعریفی از پول ارائه دادیم این پول اگر آن سه کارکردی که داشته باشد، اگر آن سه کارکرد را داشته باشد ما آن را پول به حساب می‌آوریم حالا رسیدیم به این که آیا اساساً بیت کوین آن کارکرد را دارد یا نه.
توجه داشته باشیم یک نظر دیگری هست و شاید نظر درست هم این باشد، که مقوم اصلی پول بودن وسیله یعنی یک چیزی پول هست که جامع از این هست که آیا این ابزار مبادله قرار گرفته یا نه، و وقتی چیزی به این خصوصیت دست یافت، یعنی وقتی مبادله شد، اتفاقاً قوه ادراک پیدا می‌کند در نزد عرف، هر چند حاکمیت قبول نداشته باشد. پس قوه ادراک ملاکش عرف است نه حاکمیت.
بنابراین همین که چیزی در مبادلات عمل قرار بگیرد و آن عمل، عمل رایج باشد، این پول هست و پول اصطلاحاً رایج است ولو اینکه حاکمیت آن را نپذیرد به عبارتی درست است مدیریت پول کشور با حاکمیت و بانک مرکزی هست، اما اگر یک زمانی به هر دلیلی مردم پول را قبول نداشته باشند مثالش را شاید جلسات گذشته عرض کردیم، پولی که ونزوئلا آورد به عنوان رمزارز خودش منتشر کرده، درست است حقوق کارمندان و بازنشست‌گانش را با آن پرداخت می‌کرد ولی مردم استقبال نکردند به این دلیل که نتوانستند با آن کنار بیایند و از آن‌ استفاده کنند یا به خاطر این که پول فرضی این قدر ترقی داشت، بین خودشان از این استفاده می‌کردند این پول جدیدی است که بانک مرکزی ونزوئلا در واقع چیز کرده بود قبول نکردند و در نهایت هم حاکمیت به این نتیجه رسید که این پول کارکرد مبادله‌ای را بین مردم پیدا نکرد.
پس ما جدا کنیم این دو تا بحث را، یک انتشار پول با کی است با بانک مرکزی اما این که این مقبولیت پیدا می‌کند از سمت عرف، قوه ادراک پیدا می‌کند نزد عرف، عمل رایج معامله قرار بگیرد آن دیگر دست عرف است و عرف هر چه قدر ما زور بزنیم شاید چیزی را در ظاهر قبول بکنیم ولی در باطن خیلی این را قبول نکنیم، مدیریت پول با بانک مرکزی است، انتشار که ساخت بکند و منتشر بکند درست است با بانک مرکزی است، ولی آن وسیله مبادله قرار گرفتن تابع مقبولیت عرفی هست، اگر مقبولیت عرفی نداشته باشد در این صورت آن کارکرد پول را پیدا نمی‌کند و ما بما هو پول نمی‌توانیم.
در مورد پول عرض می‌کردم خدمت سروران که درست است طبق ماده دو قانون بانک پولی و بانکی سال هزار و سیصد و پنجاه و یک که مسئول انتشار پول کشور بانک مرکزی هست، اما این در واقع دارد می‌گوید چاپ و انتشار این، به اضافه سایر موارد بانک مرکزی آن دارد می‌گوید مدیریت نقدینگی هم باز با بانک مرکزی هست، چه پول‌هایی را تزریق بکند چه پول‌هایی را جمع کند شکل‌های مختلف اینها درست است با بانک مرکزی هست ولی این که آیا این کاغذی که به عنوان پول منتشر کرد بانک مرکزی آن تبدیل به پول شد یا نه، ما باید ببینیم آیا آن سه کارکرد به ویژه کارکرد وسیله مبادله قرار گرفتن در عرف رایج یا رواج در بین عرف به عنوان وسیله مبادله قرار گرفتن اتفاق افتاد یا نه.
اتفاق افتادن آن بستگی به عرف دارد، عرف گاهی می‌پذیرد، البته شاید ما بگوییم مگر ممکن است عرف قبول نکند می‌گوییم بله ما آن چیزی که تا الان دیدیم، عرف بالاخره عاقل است وقتی می‌بیند یک کاغذی را یک نفر بیاورد، بانک مرکزی فرضاً آن را قبول نمی‌کند، پشتوانه قبول نمی‌کند، دیگر سیستم بانکی فعلی معلوم است که آن چیزی را اتخاذ خواهد کرد ولو به مرور زمان که حاکمیت پشت آن باشد، این حرف درستی است، به ویژه در سیستم پولی فعلی و سیستم‌های حاکمیتی فعلی.
اما شاید یک زمانی اتفاق بیافتد شاید دوستان در ذهنشان مثال‌هایی داشته باشد، یک مثال عرض کردم مثال ونزوئلا را من عرض کردم که عارضم خدمت شما که بله آن را مردم قبول نکنند مثلاً الان رمزریال را بانک مرکزی می‌خواهد منتشر بکند منتشر بکند طبق ماده دو منتشر بکند اما اگر مردم به هر دلیلی مثلاً ترس از اینکه این پول‌ها باعث می‌شود که رصد بشود معاملات افراد، هوشمند بشود درآمدهای افراد و بالاخره یک تبعاتی داشته باشد برای افراد و لذا نروند دنبال این رمزریال، در این صورت آن اسماً پول هست، پولی که بانک مرکزی منتشر کرده اما رسماً به عبارتی رسماً پول هست اما آن کارکرد پول که مردم حاضر باشند معامله با آن بکنند حاضر باشند ارزش کار خودش را، ارزش کالای خودش را در آن ذخیره کند و به عنوان ثمن رایج این را بپذیرد، اگر نپذیرد در این صورت این فایده‌ای ندارد، هزاری هم بانک مرکزی بگوید نه پول این است.
به نظر این سوالی که فعلاً می‌خواستیم این را بگوییم وقتی نظرات فقها را ببینیم این است که مروری که بر ادبیات موجود در این باره نشان می‌دهد که سایر محققان همان تعریف مرسوم اقتصادی از پول را معنای خودشان قرار دادند و درباره ماهیت بیت کوین قضاوت کردند و خلاصه دیدگاه‌هایی که دارند این‌ها هست بر مبنای خودشان، پس چی دارم می‌گویم می‌خواهم در مورد این که آیا بیت کوین پول است یا دارایی، در مورد دارایی بودن نظراتی را دادیم و جمع بندی کردیم، گفتیم دارایی بودن یعنی مال بودن، مال بودن یعنی مورد معامله قرار گرفتن آیا مال هست که ثمنش مورد معامله قرار بگیرد، خرید و فروش بشود یا نه نظرات را گفتیم جمع بندی این شد که همین که عرف رغبت داشته باشد با یک نگاه واقع بینانه رغبت داشته باشد به یک چیزی در این صورت آن مال محسوب می‌شود و می‌تواند مورد معامله قرار بگیرد، الا این که دلیل خاص با عنوان اولی مانند حرمت شراب یا دلیل عام با عناوین ثانوی مانند این که ضرر دارد، ضرر وجود دارد یا موارد این چنینی حالا ضرر که نه، ضرر یا مثلاً بحث نفی سبیل یا سایر عناوین ثانوی، به این دلایل بگوییم این ممنوع است والا با موضوعات اولی رغبت مردم به یک چیزی آن موجب مال شدنش می‌شود و علیت آن دیگر جای تردید نیست.
اما آن‌هایی که در مورد دارایی بودن این تردید دارند بعضی‌ها گفتند بیت کوین درست است مال نیست ولی پول هست، یعنی سر پول بودن بیت کوین بحث کردند، در این مورد دیدگاه‌هایی وجود دارد دیدگاه اول این است بیت کوین کارکردهای پول را دارد و از این رو پول محسوب می‌شود و اشکالی ندارد.
دیدگاه دوم این است که بیت کوین به دلیل نوسانات زیاد ارزش کارکرد معیار سنجش بودن را ندارد و از این رو هنوز نمی‌تواند به آن پول گفت این هم نظر دوم.
نظر سوم این است یک عده‌ای از محققین با نفی کارکرد واسطه گری در مبادلات پول بودن بیت کوین را زیر سوال بردند که این آیا واسطه قرار می‌گیرد یا نه، نظر سوم این است بیت کوین بالقوه کارکردهای سه گانه پول را همین که داشته باشد به صورت بالقوه داشته باشد کافی است آن را پول بنامیم هر چند در حال حاضر بالفعل این کارکرد را نداشته باشد، یعنی همین که ما در آینده احتمال بدهیم این جای پول‌های فعلی را خواهد گرفت این کفایت می‌کند که ما به این بگوییم پول.
و گروه دیگر نظرشان این است که با قطع نظر از کارکردهای‌ پول، بیت کوین به دلیل اینکه به تعداد محدودی استخراج می‌شود و برای استخراج آن باید زحمت کشید معتقدند که نمی‌توان بیت کوین را پول دانست، بلکه تثبیت آن برای دارایی منطقی کردند این مجموع نظراتی است که ما از مقالات مختلف چون فقها در این مورد هنوز نظرات تخصصی ارائه ندادند ولی محققینی که در این مورد کار کردند در مقالات مختلف در مجموع نظراتشان همین‌ها بود.
همانطور که عرض کردیم، مقوم اصلی پول بودن وسیله مبادله بودن هست، وسیله مبادله بودن قرار گرفتن هم بستگی دارد در عرف رایج باشد و عرف قبول بکند که این را به عنوان وسیله مبادله و دارای قوه ادراک در واقع بپذیرد اگر این واقعاً اتفاق بیافتد ما می‌توانیم بگوییم این پول است ولو حاکمیت این را قبول نکرده باشد.
واقعیت این است که به نظر می‌رسد تنها در صورتی می‌شود بیت کوین را پول دانست که عرض کردیم این ویژگی را داشته باشد با این حال به دلیل نوسانات شدید قیمتی هنوز نگاه به بیت کوین به عنوان یک ابزار پرداخت به معاملات آن به وجه غالب در میان کاربران بیت کوین نشده است و مطالعات تجربی هم موید این است که بسیاری از کاربران و خریداران بیت کوین نه اینکه به عنوان پدیده مبادله به عنوان پول بخواهند از آن استفاده بکنند، بلکه با هدف سرمایه گذاری وارد بازار بیت کوین شدند یعنی این را بخرند، نگهداری کنند و در موعد مقرر بفروشند تا آن سود مورد نظر برسند.
شما چرا مثلاً در مورد دلار، می‌روید از بازار دلار می‌خرید، خیلی از آن‌هایی که آن دلار را می‌خرند چون وسیله مبادله و پول بین‌المللی هست برای واردات می‌رود این دلار را می‌خرد که به عنوان ابزار پرداخت بپردازد تا کالایش را وارد بکند، کالایش را بخرد و وارد بکند، لذا ارزهای بین‌المللی خیلی‌هایش الان وسیله مبادله شده و پول شده، پول بین‌المللی شده، و بین مردم رواج پیدا کرده به عنوان هر چند شاید عده‌ای از مردم این را بخرند برای این که نگهداری کنند که قیمتش برود بالا تا سود بکنند، شاید تعدادی برای این منظور این کار را انجام دادند اما وجه غالب در ارزهایی مثل دلار، مثل یورو مثل ین مثل روپل اینها وجه غالبشان به خاطر بحث مبادلات می‌خواهند از آن استفاده بکنند اما بیت کوین آیا این وضعیت را پیدا کرده، نه فقط در داخل ایران در عرصه بین‌المللی.
بله ما اطلاع داریم سایت آمازون الان بعضی کالاهای خودش را کنار آن کالاها هم پرداخت دلار را فراهم کرده که شما بزنید از طریق دیتا وصل بشوید تا پرداخت انجام بدهید هم از طریق بیت کوین را فراهم کرده، بزنید می‌توانید بیت کوین بدهید و آن کالا را خریداری کنید، اما حالا یک سایت آمازون‌ که بعد از این که آن اسناد محرمانه دولت امریکا را منتشر کرد، دولت امریکا اجازه کمک‌های مالی به سایت‌ را از طریق آن بسترهای اینترنتی بست و این‌ها نمی‌توانستند کمک‌های مالی از مردم دریافت بکنند این‌ها آمدند دریافت‌های خودشان را در قالب بیت کوین قرار دادند، یعنی اگر کسی علاوه بر سایت‌ کمک بکند، از طریق این رمزارزها کمک می‌کند ولی این‌ها نمی‌شود در واقع دلیل بر این بشود که این‌ها ماهیت پولی پیدا کردند، پس آن‌هایی که الان به ویژه در داخل کشور دنبال خرید و فروش بیت کوین هستند، آنها به دنبال یک سیستم پرداخت جایگزین پول یا دلار و اینها نیستند با هدف سرمایه گذاری است.
در پیش بینی که بانک مرکزی درباره تنظیم گری مسائل مرتبط با حوزه رمزارزها منتشر کرده بود همین رویکرد قابل مشاهده است در این پیش نویس رمزارزهای جهان به عنوان یک کالای سرمایه‌ای شناخته شده است، که قانونگذار در زمینه استخراج آن در حوزه وظایف وزارت صمت قرار داده، قانونگذار این وظیفه را قرار داده، همچنین رویکرد بانک مرکزی از هر گونه تبدیل شدن رمزارزهای بین‌المللی به ابزار پرداخت در کشور ممانعت به عمل بیاورد، از مجموع این‌ها می‌شود در واقع به این نتیجه رسید که بیت کوین قابلیت آن را دارد که یک پول باشد با این حال با توجه به این که هنوز همه کارکردهای پولی را بالفعل ندارد ما باید برویم روی دارایی بودن این کار کنیم که در مورد دارایی بودنش قبلاً به تفصیل صحبت کردیم.
هفته گذشته از دفتر مقام معظم رهبری یک سوالی از ما شد بهر حال آیا قانون در مورد رمزارزها این را ممنوع کرده، ممنوع نکرده چی هست؟ ما گشتیم و من از بانک مرکزی هم سوال کردیم، دوستانی که آنجا هستند سوال کردم، گفتم آقا من در مورد رمزارزها مستند قانونی که دارم دو تا چیز بیشتر نیست و دو تا هم سوال دارم سوال اول آیا این دو تا سه تا هست چهار تا هست غیر از این دو مستندی که من دارم چیز دیگری هم شما دارید یا ندارید، جواب دادند که نه همین دوتاست سه تا دیگر نیست، آن چیزی که در مورد رمزارزها هست، همین دو تا مستند است که من الان هر دو تا را با هم مرور خواهیم کرد.
سوال دوم من این بود که آقای بانک مرکزی آن دو تا مستندی که الان می‌گویید همین‌ها است بیشتر از آن نداریم الان هم اعتبار دارد یا نه چون یکی مال نود و هفت است یکی مال نود و هشت است، اینها از اعتبار ساقط نشده گفتند نه ساقط نشده، پس ما این‌ها را نگاه کنیم از این‌ها یک نتیجه گیری داشته باشم.
این اولی را با هم یک نگاهی کنیم، مربوط به سال نود و هفت است که می‌گوید به کارگیری ابزار بیت کوین و سایر ارزهای مجازی در تمام مراکز پولی و مالی کشور ممنوع است به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی در جلسه سی‌ام شورای عالی مبارزه با پول شویی در تاریخ نه دیماه هزار و سیصد و نود و شش، به کارگیری ابزار بیت کوین و سایر رمزارزهای مجازی در تمامی مراکز پولی مالی کشور ممنوع اعلام شده، از آن جایی که انواع ارزهای مجازی از این راه و ابزاری برای پول شویی و تأمین مالی تروریسم به طور کلی جابجایی منابع پولی مجرمان بدل شوند به حوزه نظارت بانک مرکزی برای پیشگیری از وقوع جرایم از طریق ارزهای مجازی ممنوعیت به کارگیری ارزهای مجازی را به بانک‌ها ابلاغ کردند از این رو با توجه به اهمیت موضوع تمام شعب و واحدهای تابعه بانک‌ها و موسسات اعتباری و صرافی‌ها باید از انجام هر گونه خرید و فروش ارزهای مذکور یا انجام هر گونه اقدامی که به تفسیر یا ترویج ارزهای یاد شده بیانجامد به طور جد اجتناب کنند، لازم به ذکر است با متخلفی‌ برابر قوانین و مقررات مربوطه برخورد خواهد شد، این اولی است.
چیزی که من از اینجا در می‌آورم این است که اولاً این عنوان ثانوی را دارد می‌گوید اصلاً بحث پول بودن مال بودن اینها نیست می‌گوید این چه پول باشد چه مال باشد، یک وسیله برای پول شویی اینها باشد که ما نتوانیم.‌ بنابراین این را ممنوع اعلام کرده یک، آن وقت دومین نتیجه برای چی ممنوع کرده، برای آن ادارات و نهادها و بانک‌ها اینها، نیامده به مکلف بگوید آقا مکلف تو هم حق نداری معامله را انجام بدهی یعنی این در مورد بانک‌ها و سیستم اداری کشور و اینها دارد می‌گوید، به بعضی از نهادها هم چه بسا اجازه هم بدهد، فرض کنید که نهادهای نظامی، نهادهایی که در عرصه بین‌المللی دارند کار می‌کنند احتمالاً به آنها حتی اجازات وسیعی بدهد برای خریدن این‌ها، فرض کنید برای محور مقاومت بخواهد کمک مالی داشته باشد، الان مسیر‌های کمک، الان چی هست طبیعتاً برای به دست آوردن این بیت کوین یا بگوییم از بازار بخرد یا این به خودش استخراج بکند، یکی از اینهاست، برای اینها یک مجوزهای خاصی علی القاعده می‌دهند، حسب اطلاع دادند هم استخراج می‌کنند هم خرید و فروش می‌کنند. اما برای نهادها و سازمان‌ها محدودیت‌ها گذاشته، برای بانک‌ها محدودیت‌ها را گذاشته اما نگفته یک مکلف یک فرد اگر بخواهد چنین کاری را انجام بدهد این جرم هست این را نگفته، این برداشت من از این نوشته است.
دانش‌پژوه: دو نکته وجود دارد اگر ما بیت کوین را پول حساب کنیم، علاوه بر قانونی که وجود دارد شما خرید و فروش ارز و پول این‌ها در اختیار همین ارکان ته‌اش همین صرافی‌هاست، وقتی ممنوع می‌شود عملاً کسی قانوناً نمی‌تواند خرید و فروش کند این‌ها را، دیگر آن وقت مشکلی ندارد بنده هم می‌توانم خرید و فروش کنم از نظر قانونی عرض کردم.
استاد: من با دو دیدگاهی که عرض کردم چه مال بدانیم این را، چه پول بدانیم چون پول را هم گفتم آن لزوماً آن چیزی که آن‌ها پول اعلام می‌کنند ما پول نمی‌گوییم، آن چیزی که در عرف مردم رواج پیدا بکند ما آن را عنوان پول می‌گوییم حالا احتمالاً همان چیزی که دولت به عنوان پول اعلام کرده، همان هم باشد بهر حال اولاً که این معیار پول بودن بود، از آن طرف هم بیت کوین اصلاً این را ندارد این جایگاه را ندارد، یعنی افراد خرید و فروششان به خاطر بحث‌های سرمایه‌ای هست نه برای ابزار پرداخت شده، لذا به ذهنم می‌رسد که قانون فقط گفته شما خدمات ندهید برای این مورد نیامده بگوید این خرید و فروش این برای افراد و اینها بگوید که این خرید و فروشش ممنوع است.
دانش‌پژوه: اگر پول نباشد ربطی به بانک مرکزی ندارد که قانونگذاری کند.
استاد: بالاخره چون از سرویس‌های خدماتی نظام بانکی می‌خواهد استفاده کند، اعم از بانک‌ها و صرافی‌ها و اینها، این دارد می‌گوید شما چیز نکنید، خدمات ندهید نه خودتان بخرید، نه بفروشید نه خدمات برای این‌ها بدهید، این منعی ندارد.
سهام را الان یا اوراق مشارکت را کی منتشر می‌کند از چه طریقی منتشر می‌کنند بانک‌های عامل، الان بانک مرکزی اعلام می‌کند ‌ای بانک‌های مرکزی اوراق مشارکت هیچ نهادی و هیچ کسی را منتشر نکنید، فعلاً ممنوع است اینجا که اوراق مشارکت نیست، خدمات را دارد می‌گوید انجام ندهید یا سایر خدمات، ضمانت‌های بانکی، اینها را شما منتشر نکنید، خدمات ندهید در مورد اعتبارات اسنادی این که به معنای این نیست که ‌ حتماً تبدیل به پول شد.
برویم سراغ آن مستند دوم، مشاهده می‌فرمایید، این مال هیئت وزیران هست مربوط به سال نود و هشت، یکی از دوستان بخواند.
دانش‌پژوه: وزارت صنعت معدن و تجارت وزارت نیرو، وزارت ارتباطات، وزارت فن آوری اطلاعات، وزارت نفت، وزارت اطلاعات، وزارت امور اقتصاد و دارایی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری صنعتی و ویژه اقتصادی، سازمان ملی ‌ ایران، هیئت وزیران در جلسه 6/5/98 به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد یک استفاده از رمزارزها صرفاً با قبول مسئولیت خطرپذیری از سوی متعاملین صورت می‌گیرد و مشمول حمایت و ضمانت دولت و نظام بانکی نبوده و استفاده از آن در مبادلات داخل کشور مجاز نیست.
استاد: اولش که می‌گوید استفاده از رمزارزها صرفاً با قبول مسئولیت خطرپذیری از سوی متعاملین صورت می‌گیرد یعنی چی یعنی می‌گوید من فقط پای خودم را می‌کشم عقب، شما اگر می‌خواهید معامله انجام بدهید در این مورد بانک مرکزی نیز یعنی دولت، این مال دولت است، مال هیئت وزیران است مشمول حمایت و ضمانت دولت و نظامها بشوید نیست و استفاده از آن در مبادلات داخل کشور مجاز نیست، یعنی می‌گوید به عنوان این تکه‌اش دارد برای افراد هم تعیین تکلیف می‌کند که درمورد مبادلات خرید و فروشش را نمی‌گوید ولی به عنوان وسیله مبادله و اینها را، شما کار بکن در مقابل من بیت کوین به شما بدهم، یعنی این تبدیل به پول کردنش را مجاز نمی‌داند اما خرید یا فروشش را هم می‌گوید با قبول ریسک در واقع خودتان به عهده خودتان است.
دو استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری شده رمزارزها، ماینینگ با اخذ مجوز از وزارت صنعت معدن و تجارت مجاز است، یعنی یک حالت تبصره دارد، اولش می‌گوید ندارد ولیکن می‌گوید اینجوری اگر باشد مشکل ندارد.
اگر استخراج اینجور باشد مشکل ندارد بله تبصره یک وزارت صنعت معدن و تجارت می‌تواند در مناطق آزاد تجاری صنعتی و ویژه اقتصادی صلاحیت صدور مجوز یاد شده را به سازمان‌های مناطق مربوط حسب مورد واگذار نماید، تبصره دو استقرار واحدهای استخراج فراورده‌های پردازشی رمزنگاری شده رمزارزها ماینینگ شامل محدودیت محدوده همان صد و بیست کیلومتری شهر تهران پنجاه کیلومتری شهر اصفهان و سی کیلومتری مراکز سایر استان‌ها نمی‌باشد.
بله در مورد تهران یعنی می‌گوید مزرعه‌های ماینینگ که راه اندازی می‌کنید علاوه بر اینکه وزارت صمت باید مجوز بدهد باید این محدوده‌ها را رعایت کنید در اصفهان پنجاه کیلومتری، در تهران صد و بیست کیلومتری و سایر شهر‌ها هم سی کیلومتری.
سازمان استاندارد ایران موظف است با همکاری وزارت خانه‌های نیرو و ارتباطات و فن آوری اطلاعات برچسب انرژی به استانداردهای کیفیت توان الکترونیکی استانداردهای فن آورانه مرتبط برای تولید و واردات تجهیزات فرآورده‌های پردازش رمزنگاری شده رمزارزها ماینیگ را تدوین و ابلاغ نماید چه جوری باید خرید و فروش کنیم.
چهار تأمین برق متقاضیان استخراج رمزارزها صرفاً با دریافت انشعاب برق از شبکه سراسری یا احداث نیروگاه جدید خارج از شبکه سراسری صورت می‌گیرد، آنجا باید انشعاب را بخرد از سراسری یا اینکه احداث نیروگاه جدید خارج از شبکه سراسری این صورت بگیرد، تعرفه برق متقاضیان استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری شده رمزارزها ماینیگ با قیمت متوسط ریالی برق صادراتی با نرخ تسعیر سامانه نیما که توسط وزارت نیرو تأمین و اعلام می‌گردد محاسبه و اعمال خواهد شد، با قیمت متوسط همین دلار، مثلاً برق چقدر صادر می‌شود، تبصره تعرفه سوخت گاز مورد نیاز متقاضیان استفاده کننده از برق تولیدی خارج از شبکه وزارت نیرو با قیمت هفتاد درصد متوسط ریالی گاز صادراتی با نرخ تسعیر سامانه نیما است و تعرفه سوخت مایع نیز با قیمت متوسط ریالی سوخت مایع صادراتی با نرخ تسعیر سامانه نیما توسط وزارت نفت تعیین و اعلام می‌گردد محاسبه و اعلام خواهد شد.
حالا با چه چیزی این برق را دارند تولید می‌کنند با گاز مایع است، تبصره دو مصرف برق و گاز برای استخراج رمزارزها ماینینگ در ساعات و زمان اوج مصرف ممنوع است نمی‌توانند در اوج مصرف استفاده بکنند از شبکه سراسری وصلند، اگر به شبکه سراسری وصل نباشند نیروگاه جدا داشته باشند مشکل ندارد درست است وزارت خانه‌های نیرو و نفت حسب مورد ‌ تعیین و ابلاغ می‌نمایند و از طریق شرکت‌های تابع و وابسته با نصب کنتور هوشمند است به کنترل مصرف در این ساعات اقدام می‌نمایند کنتور باید هوشمند باشد.
از این بگذریم تا می‌آید وزارت خانه ارتباطات، وزارت خانه‌های ارتباطات و فن آوری اطلاعات و استانداری‌ها و فرمانداری‌ها نسبت به شناسایی و اعلام مراکز استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری شده رمزارزها ماینینگ با وزارت نیرو همکاری می‌نمایند، باهمدیگر باید همکاری کنند این وزارت خانه‌ها باید با وزارت نیرو همکاری کنند.
به نظرم کفایت می‌کند ما جمع بندی کنیم این قسمت را سوالی که از دفتر مقام معظم رهبری در واقع مطرح کردند این است که آیا قانون مانع در مورد معاملات رمزارزها وجود دارد یا نه. گویی مثلاً می‌خواهند بگویند یک مالی است مردم می‌خواهند با آن معامله انجام بدهند الا این که حاکمیت بیاید بنا به مصالحی با عنوان ثانوی یا به عنوان حاکمیتی این را ممنوع بکند آیا چنین چیزی وجود دارد یا نه من مستندات این دو تا را دیدم اگر دوستان مستندات دیگری دارند گشتند پیدا کردند بفرمایند، آن چیزی که ما از بانک مرکزی سوال کردیم این دو تا شد در اینها هم بانک مرکزی نیامده معامله رمزارزها را رسماً ممنوع اعلام بکند، یعنی برای نهادها گفته که شما نباید خدمات بدهید اما برای مردم هم نگفته که این جرم است و حتی در دادگاه‌ها و اینها چیزی به عنوان عناوین مجرمانه ما سراغ نداریم.
آقای دکتر محرمیان می‌گفت ما مجوز صرافی ندادیم، ولی بعضی صرافی‌ها مثل نوبیتکس دارند این معاملات را اصطلاحاً ران می‌کنند و معاملات را جلو می‌برند و دارد انجام می‌شود به آن‌ها هم مجوز ندادیم ولی در عین حال جلویشان را هم نگرفتیم می‌توانستیم جلویشان را بگیریم ولی نگرفتیم گفتیم چرا، گفتند این علتش این است رصدی داریم می‌کنیم معاملات را بنا به ملاحظاتی فعلاً در لینک‌ها گرفته نشود.
دانش‌پژوه: بالاخره این معلوم نشد اگر بانک مرکزی گفته جاهایی ممنوع به چه استنادی به چه دلیلی این ممنوع است این اولش می‌گوید یعنی چیزهایی گفته، برای اشخاص اول چیز می‌کند ولی اگر یک سری ممنوعیت‌هایی قرار داده صرفاً چون قانون دستش بوده و می‌توانسته، دلیلش را نگفته، دلیلش را ما باید برویم پیدا کنیم.
استاد: درست است، آن تکه اولی که گفت با قبول ما در واقع کاری نداریم من این را برداشت کردم که بانک مرکزی مسئولیتی ندارد شما می‌خواهی پولت را آتش بزنی مالت را آتش بزنی من مسئولیتی در برابرش ندارم ولی به نهادها هم اجازه نمی‌دهم که در این آتش زدن مال شما سهیم باشد یا به وزارت بهداشت بگویم اگر خدمات بهداشتی بدهید به آتش نشانی بگویم بروید آتش را خاموش کنید هیچ کدام از اینها دیگر با ما نیست این تقریباً نشان می‌دهد که قانون مانعه برای افراد که معامله را انجام بدهند وجود ندارد.
ولی از آن طرف برای نهادها گفته که شما نباید این خدمات را ارائه بدهید این برداشت من است با این حساب تا وقتی که عنوان ثانوی به مکلف نرسیده یعنی من برایم ثابت نشد که این معامله من باعث اختلال نظام می‌شود، این معامله من باعث سلطه و سبیل کفار بر ما می‌شود در این صورت با عنوان اولی شاید بشود گفت معامله‌اش اشکالی ندارد.
تشکر خسته نباشید.
ملتمس دعا.
خدا نگهدار همگی.