مدیریت تحقیق و توسعه بورس اوراق بهادار تهران طی گزارشی به بررسی نقش بازار سرمایه کشور در رشد اقتصادی و اشتغال پرداخته است.
طل
در این گزارش که با تلاش دکتر مهدی ذوالفقاری تهیه شده، آمده است: بازار سرمایه بهعنوان یکی از نهادهای مالی فعال در اقتصادها، نقش برجستهای در تقویت رشد اقتصادی، اشتغالزایی، سرمایهگذاری و ... دارد. اهمیت این بازار در اقتصاد کشورها در غالب تئوریهای نظری بهصورت مبسوط منجر به ارایه نظریههای علمی شده و تحقیقات تجربی نیز این نظریهها را تایید کرده است.
بررسی وضعیت شاخصهای اصلی بورس اوراق بهادار تهران طی پنج سال گذشته حاکی از روند رو به رشد ارزش بازاری، حجم و ارزش معاملات و کمک به تأمین مالی پروژههای اقتصادی در این بازار بوده است. با این وجود بر اساس گزارشهای نهادهای بینالمللی، بازار سرمایه کشور ظرفیت بیشتری برای توسعه و افزایش سهم خود در تأمین مالی داخلی را دارد. طی دوره پنجساله سهم بازار سرمایه در تأمین مالی پروژههای سرمایهگذاری رشد یافته بهگونهای که سهم بازار سرمایه در تشکیل سرمایه ثابت کل کشور (سرمایهگذاری کل اقتصادی) طی دوره مورد مطالعه از 6 درصد در سال 1386 با رشد بیش از 3 برابری به 20 درصد در سال 1394 افزایش یافت. با بررسی سهم تولید شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مشاهده میشود که سهم تولید مجموع شرکتهای بورسی در حدود 22.9 درصد از کل تولید ناخالص داخلی بدون احتساب نفت و 21.1 درصد از کل تولید ناخالص ملی، را شامل میشوند.
با بررسی آمار نیروی شاغل در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار در دو سال 1393 و 1394 مشاهده میشود که طی دو سال اخیر، نیروی شاغل فعال در این شرکتها به ترتیب 568171 و 557428 نفر است که در حدود 3 درصد از جمعیت شاغل کل کشور را تشکیل میدهند. همچنین جمعیت شاغل در نهادهای فعال در بازار سرمایه طی سالهای 1393 و 1394 با رشد 5/2 درصدی همراه بود، بهگونهای که جمعیت شاغل در این حوزه از 7639 نفر در سال 1393 به 8037 نفر در سال 1394 افزایش یافت.
در پایان میتوان بیان داشت با توجه پتانسیل بازار سرمایه در تحریک رشد اقتصادی و افزایش اشتغال، توجه به این بازار و بسترسازی جهت توسعه آن میتواند تأثیر مثبت و معنیداری بر بهبود وضعیت متغیرهای کلان اقتصادی و درنتیجه بهبود وضعیت رفاه اقتصادی کشور داشته باشد.
برای دریافت متن کامل گزارش اینجا کلیک کنید.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا)
امضای تفاهم نامه همکاری فیمابین انجمن مالی اسلامی ایران و شرکت مشاور سرمایه گذاری ابن سینا
نوشته شده توسط مدیرانجمن مالی اسلامی ایران و شرکت مشاور سرمایه گذاری ابن سینا به منظور توسعه و تحکیم همکاری های علمی، آموزشی، تحقیقاتی و اجرایی و ایجاد ارتباط مؤثر و فعال و نیز استفاده بهينه از امكانات، استعداد و توانائي ها در جهت رفع نيازهاي پژوهشي و آموزشی طرفین در حوزه "مالی اسلامی" تفاهم نامه ی همکاری امضا نمودند.
موضوعات اصلی این تفاهم نامه بشرح زیر است:
• عضویت شرکت در انجمن به عنوان یک عضو حقوقی و عضویت مخاطبین و اعضای شرکت به عنوان اعضای حقیقی انجمن
• برگزاری همایش¬ها، سمینارها، نشست¬های علمی و نمایشگاه های مشترک با استفاده از لوگوی طرفین
• برگزاری کارگاه¬ها و دوره¬های تخصصی آموزشی ویژه دانشجویان، پژوهشگران، اعضا و مخاطبین طرفین با لوگوی طرفین
• فراهم نمودن زمینه¬های لازم برای چاپ و انتشار مقالات علمی حاصل از طرح¬های تحقیقاتی و نیز آثار تألیفی و ترجمه با مضامین علمی، پژوهشی در حوزه مالی اسلامی
• تبادل اطلاعات، اسناد، مدارک، منابع پژوهشی،کتابخانه¬ای و لینک سایت ها
• تولید محتوا ائم از کتاب، فیلم، کلیپ و ... در حوزه مشاوره و پژوهش
• سایر موارد
مدیرعامل بانک توسعه صادرات، ابلاغیه جدید بانک مرکزی به بانک ها در خصوص ارائه صورت های مالی حاوی اطلاعات جامع تر را متکی بر نگاه "آینده نگر" دانست.
دکتر علی صالح آبادی رئیس هیئت مدیره انجمن مالی اسلامی ایران گفت: اطلاعات جدیدی که قرار است بانک ها در صورت های مالی خود منعکس کنند، مبتنی بر ریسک است؛ یعنی فقط گذشته نگر نیست و آینده را نیز خواهد دید.
وی با بیان اینکه بانک مرکزی از سال گذشته در ارایه صورت های مالی بحث IFRS را مطرح کرده است، افزود: اینکه صورت های مالی بانک ها بایستی حاوی اطلاعات جامع تری باشد، با صورت های مالی سنتی متفاوت است؛ در صورت های مالی سنتی که قبلا تهیه می شد ریسک ها مطرح نبود و صرفاً یک نوع گزارشگری از اطلاعات گذشته بانک ها بود.
مدیرعامل بانک توسعه صادرات ادامه داد: شیوه کاری جدید تعیین می کند که مثلا بانک در قالبی استاندارد، ریسک نقدینگی، ریسک اعتباری، ریسک عملیاتی و دیگر ریسک های موجود در بانک را افشا و به نحوی در صورت های مالی منعکس کند تا فردی که صورت مالی را می خواند بتواند تحلیل بهتری از صورت بانک به دست بیاورد؛ در حالی که در صورت مالی سنتی، چنین تحلیل جامعی وجود ندارد.
به گفته رئیس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار، کسی که صورت های مالی جدید را می خواند، می تواند ریسک بانک را بهتر ارزیابی کند و در نتیجه در خصوص وضعیت بانک به تحلیل های دقیق تری دست یابد؛ چراکه نوعی نگاه آینده نگر بر این صورت مالی حاکم است
دکتر صالح آبادی در پاسخ به این سوال که بانک ها برای تنظیم صورت های مالی خود بر اساس الگوهای نمونه بانک مرکزی و سازمان حسابرسی تا چه اندازه آمادگی دارند و آیا احتمال تکرار اتفاقات سال گذشته و تاخیر در تدوین صورت های مالی و تعویق مجامع وجود دارد، گفت: بانک ها به تدریج دارند خود را با روش های نوین و استاندارد تطبیق می دهند؛ سال گذشته با سیستم های اطلاعاتی و دیتابیس ها و نرم افزارها در بعضی بانک ها شرایط لازم برای گزارشگری جامع مهیا نبود و بانک مرکزی پذیرفت که برخی از این اشکالات طبیعی بوده است
وی افزود: در این فرآیند کلی، مجموعه سیستم بانکی را باید نگاه کرد؛ البته در بانک توسعه صادرات دیتابیس ها اصلاح شده است تا بتوانیم اطلاعات مالی خود را در تاریخ مقرر برسانیم اما در برخی بانک ها اگر آمادگی کافی وجود نداشته نباشد، ممکن است با تأخیرهایی مواجه شوند.
رئیس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار اطمینان داد: به تدریج که نرم افزارها و دیتا بیس ها ارتقا پیدا کند، صورت های مالی نیز تکمیل خواهد شد. اگرچه ممکن است در سال اول، اطلاعاتی در برخی صورت های مالی کامل نباشد و جاهای خالی وجود داشته باشد.
دکتر صالح آبادی همچنین در پاسخ به این سوال که درباره این موضوع که اصلاح و استانداردسازی صورت های مالی بانک ها چه تاثیری در جلوگیری از خطر ورشکستگی آنها دارد و آیا نقطه پایانی بر سودهای کاغذی در بازار سهام خواهد بود یا خیر، اظهار داشت: این تحول باعث می شود بانک ها، هم از وضعیت خود و هم سهامدارانشان تحلیل دقیق تری داشته باشند؛ لذا کمکی در جهت آسیب شناسی و حرکت به سمت حل مشکلات خواهد بود. البته نمی توان گفت که سودهای کاغذی به طور کامل حذف می شود اما طبعاً در جهت بهبود، حرکت خواهد شد.
وی در عین حال تاکید کرد: اگر ما ریسک را نبینیم به این مفهوم نیست که ریسک وجود ندارد؛ دیدن ریسک باعث می شود که برای کاهش آن برنامه ریزی صورت بگیرد. بنابراین به نظرمی رسد اقدام جدید، مقدمه ای باشد برای اینکه سیستم بانکی بیشتر به نحوه حل و فصل مسایل و مشکلاتی که با آن درگیر است ، فکر کند و از مخاطرات و ریسک هایی که ممکن است با آن روبرو باشد پیشگیری کند.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا)
نوزدهمین کنفرانس بینالمللی بانکداری اسلامی، تأمین مالی و سرمایهگذاری
نوشته شده توسط مدیراین کنفرانس در دسامبر ۲۰۱۷ توسط دانشگاه جهانی علوم، مهندسی و فنآوری (WASET)، در امارات متحده عربی برگزار خواهد شد.
دانشگاه جهانی علوم، مهندسی و فنآوری (WASET) به عنوان مجمعی برای تبادل فکری علمی و بستری برای ارائه پژوهشها به شمار میرود. عمده تمرکز این مرکز علمی بر نظریهها، روشها و برنامههای کاربردی در حوزههای علوم، مهندسی و تکنولوژی میباشد. این دانشگاه با انتشار مجله تحقیقاتی بینالمللی توانسته است با تسریع در روند بررسی دقیق مقالات و اطمینان از پژوهشهای با کیفیت بالا به حمایت و جهتگیریهای آینده این حوزه علمی کمک قابل توجهی نماید. از دیدگاه این دانشگاه جهانی، گسترش علم نشاندهنده یک رویکرد جدید به روند علمی است که بر اساس همکاری و شیوههای جدید انتشار دانش از جمله استفاده از فنآوریهای دیجیتال، امکان گردش سریع و دسترسی آسان به اطلاعات علمی با کیفیت بالا در سراسر جهان ایجاد میگردد.
با توجه به اهداف یادشده، نوزدهمین کنفرانس بینالمللی «بانکداری اسلامی، تأمین مالی و سرمایهگذاری» به منظور تبادل و به اشتراکگذاری تجارب محققان و پژوهشگران در حوزههای مختلف بانکداری اسلامی، امور مالی و سرمایهگذاری در تاریخ ۲۵ و ۲۶ دسامبر ۲۰۱۷ (۴ و ۵ دی ماه ۱۳۹۶)، در امارات متحده عربی و شهر دبی توسط دانشگاه جهانی علوم، مهندسی و فناوری برگزار میشود.
این کنفرانس، مجمعی برای محققان و متخصصین این حوزه به منظور ارائه و بحث در مورد جدیدترین نوآوریها، روندها و چالشهای عملی موجود در حوزه بانکداری اسلامی را فراهم میکند و همچنین فضایی برای بررسی و تبادل نظر در ارتباط با راهحلهای اتخاذ شده در زمینه بانکداری اسلامی، تأمین مالی و سرمایهگذاری توسط پژوهشگران ایجاد خواهد شد.
محورهای اصلی این همایش به شرح زیر میباشد:
- بانکداری اسلامی
- تأمین مالی اسلامی و تأمین مالی خرد اسلامی
- اقتصاد اسلامی
- سرمایهگذاری اسلامی
- بیمه اسلامی و تکافل
- بازار سهام اسلامی
- بازار اوراق اسلامی (صکوک)
- نهادهای مالی اسلامی
- نظام حسابداری و حسابرسی اسلامی
- نظام مدیریت مالی اسلامی
- نظام بازاریابی و کارآفرینی اسلامی
علاقهمندان میتوانند جهت ثبت نام و کسب اطلاعات بیشتر به این نشانی مراجعه نمایند.
منبع: پورتال بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی
نگاهی به تجربة جهانی اوراق وکالت و امکانسنجی انتشار آن در بازار سرمایه ایران
نوشته شده توسط مدیریکی از نوآوریهای ممتاز در عرصة مالی اسلامی، طراحی ابزارهای مالی مبتنی بر عقود اسلامی با نام صکوک است. امروزه انتشار صکوک در سطح جهانی رونق زیادی پیدا کرده بهگونهای که علاوه بر کشورهای اسلامی، کشورهای غیراسلامی نیز برای تامین مالی صکوک منتشر میکنند و حتی در قوانین خود نیز بخشی را به انتشار صکوک اختصاص دادهاند که از آن جمله میتوان به تصویب قوانین جدید برای انتشار و سرمایهگذاری در صکوک در انگلیس در سال 2013 اشاره نمود.
یکی از انواع صکوک که امروزه از سوی ناشران دولتی و شرکتی مورد اقبال قرار گرفته و از سال 2013 تاکنون حجم انتشار آن رو به رشد است، صکوک وکالت میباشد. صکوک وکالت بر خلاف سایر انواع صکوک که کارکردهای مشخصی دارند و بانی باید الزامات خاصی را که ناظر به عقد پایة صکوک است، رعایت نماید، از انعطافپذیری بالایی برخوردار بوده و میتواند برای مصارف مختلف بانی بهکار گرفته شود.
مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار در این گزارش ضمن معرفی الگوهای صکوک وکالت در دنیا، مدلهایی از صکوک وکالت جهت کاربرد در بازار سرمایه ایران معرفی شده است. الگوهای معرفی شده متناسب با قوانین و مقررات کشور و ملاحظات شرعی فقه امامیه (شیعه) میباشد چرا که برخی از محدودیتهای مورد اشاره در مدلهای اوراق وکالت در دنیا، خاص فقه اهل سنت بوده و در فقه شیعه چنین محدودیتهایی وجود ندارد.
برای دریافت این گزارش اینجا کلیک نمایید.
منبع:مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار
قانون برنامه ششم توسعه، از ظرفیتهای فراوانی جهت توسعه بازار اوراق بهادار اسلامی برخوردار است و در صورتی که در عمل از این ظرفیتها استفاده شود، زمینه تعمیق بازارهای مالی کشور فراهم خواهد شد.
یکی از ویژگیهای قانون برنامه ششم توسعه آن است که زمینه تعمیق بازار بدهی با استفاده از اوراق بهادار اسلامی (صکوک) را فراهم کرده است. در این رابطه میتوان به مواد گوناگون اشاره کرد. به عنوان مثال، بند پ ماده یازده بیان میدارد: «به وزارت امور اقتصادی و دارایی اجازه داده میشود به منظور استفاده از داراییهای دولت برای انتشار صکوک اسلامی پیشبینی شده در این قانون و ساماندهی و مدیریت داراییها و اموال در مالکیت دولت و تمرکز اختیارات مربوط به نحوه نقل و انتقال اموال منقول و غیرمنقول و سایر داراییهای دولت، ضمن اجرای سامانه جامع اطلاعات اموال غیرمنقول دستگاههای اجرائی (سادا) حسب مورد نسبت به انجام اقدامات مورد نیاز برای مدیریت و استفاده از داراییها و اموال دستگاههای اجرائی ... بهمنظور پشتوانه انتشار صکوک اسلامی نظیر ارزیابی توسط کارشناسان رسمی، شناسایی، تعیین و تغییر بهرهبردار، واگذاری و هرگونه نقل و انتقال یا فروش اموال مذکور با تصویب هیأت وزیران اقدام کند».
بند ت نیز بیان میدارد: «به وزارت امور اقتصادی و دارایی اجازه داده میشود با تصویب هیأت وزیران و رعایت قانون اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی و در چارچوب آییننامه اجرائی این بند از سهام دولت در شرکتها، بهعنوان پشتوانه انتشار اوراق بهادار اسلامی (صکوک) استفاده کند».
به نظر میرسد مواد قانونی مذکور به تنهایی ظرفیتهای بالایی جهت تعمیق بازار صکوک در کشور فراهم میکنند و از این مسیر میتوانند به توسعه بازارهای مالی بیانجامند. ویژگی بند پ آن است که مقوله شناسایی اموال غیرمنقول دولت و استفاده از آنها جهت انتشار صکوک را مطرح میکند. با توجه به اینکه دولت در اقتصاد ایران دارای حجم عظیمی از ساختمانها، زمینها و سایر اموال غیرمنقول است، میتوان این داراییها را جهت انتشار انواع مختلف صکوک (به ویژه صکوک اجاره) مورد استفاده قرار داد.
به عنوان مثال، دولت میتواند با انتخاب یکصد واحد از ساختمانهای وزاتخانههای گوناگون، نسبت به انتشار صکوک اجاره بر روی اقدام کند. بدین معنی که با تشکیل شرکت واسط، این ساختمانها را به صورت نقد به سرمایهگذاران فروخته و همزمان اجاره به شرط تملیک پنج ساله کند. در اثر انتشار این اوراق، از یک سو حجم قابل توجهی از نقدینگی برای مدت پنج سال در اختیار دولت قرار میگیرد و از طرف دیگر، حق استفاده از داراییهای مذکور در طول مدت پنج سال نیز متعلق به دولت است. فقط در طول این دوره دولت به عنوان مستاجر از داراییهای مذکور استفاده میکند و نه مالک. در پایان دوره اجاره نیز مالکیت ساختمانها مجددا به دولت باز میگردد.
بند ت نیز زمینه مناسبی برای انتشار انواع صکوک فراهم میکند. زیرا دولت در شرکتهای گوناگون دارای سهم است و با توجه به اینکه سهم علامت در اختیار داشتن مالکیت است، میتوان از آن جهت انتشار صکوک استفاده کرد. به عنوان مثال، دولت میتواند مدلهای مختلفی از اوراق مشارکت را بر اساس سهم خود در شرکتها طراحی و اجرایی کند.
در پایان لازم به ذکر است که قانون برنامه ششم توسعه، از ظرفیتهای فراوانی جهت توسعه بازار اوراق بهادار اسلامی برخوردار است و در صورتی که در عمل از این ظرفیتها استفاده شود، زمینه توسعه و تعمیق بازارهای مالی کشور (شامل بازارهای پول، سرمایه و بدهی) به میزان قابل توجهی فراهم خواهد شد. بر این اساس توصیه میشود نهادهای سیاستگذار بازارهای پولی و مالی به طور کامل از ظرفیتهای مذکور استفاده کنند.
منبع: خبرگزاری ایبنا
حجت الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان عضو هیئت مدیره انجمن مالی اسلامی ایران در مورد آخرین تحقیق خود گفت: جایگاه جمهوری اسلامی ایران در توسعه بانكداری اسلامی چه به لحاظ نظری و چه عملی بسیار برجسته است.
کتاب «تجربه بانکداری بدون ربا در ایران» در گروه نظامها و مطالعات انقلاب اسلامی مرکز پژوهشهای جوان پژوهشگاه با هدف تبیین بانکداری اسلامی و به دور از ربا به زیور چاپ آراسته شد. از این رو گفتگویی با حجتالاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان درباره این کتاب داشتهایم که در ادامه شرح کامل آن آمده است.
اثر سودمند شما با موضوع تجربه بانکداری بدون ربا در ایران به تازگی منتشر شده است؛ برخی ویژگیهای این تحقیق را برایمان بیان کنید.
ارزیابی ادبیات علمی تولید شده در دانش بانکداری اسلامی نشان میدهد که اکثر تحقیقات بانکداری اسلامی تاکنون رویکرد پژوهشی داشتهاند به این معنی که در جهت ارایه ایدههای جدید تلاش کردهاند این کتاب با دستهبندی صحیح و بیان مناسب ایدههای گذشته بیشتر رویکرد آموزشی دارد. علاوه بر این، ارائه ساده، خلاصه و قابل فهم مطلب، پرهیز از ارایه دیدگاههای اختلافی، تاکید بر دیدگاهها و نظریات فقهی اجماعی و غالب، ایجاد ارتباط بین دانش علمی بانکداری اسلامی و واقعیت اجرای بانکداری بدون ربا در کشور از دیگر ویژگیهای این اثر است. خلاصه اینکه کتاب حاضر تلاش میکند با رعایت معیارهای علمی، خلا موجود در زمینه آموزش بانکداری اسلامی به مخاطبان را پوشش دهد.
با توجه به مخاطب هدف (دانشجویان)، ضرورت و اهمیت موضوع را چگونه بیان میکنید؟
بانکداری اسلامی و یا بانکداری بدون ربا، شیوهای از بانکداری است که تلاش میکند در کنار معیارهایی چون کسب سود و حداکثرسازی منافع ذینفعان، به معیارهای دیگری مانند رعایت تعالیم شرع و اخلاق اسلامی پایبند باشد. از منظر تاریخی، دانش بانکداری و مالی اسلامی که مبانی نظری آن بیشتر در نیمه اول قرن بیستم بر اساس آثار و اندیشههای متفکرانی چون ابوالاعلی مودودی و نجاتالله صدیقی از هند، سید قطب از مصر و شهید صدر و شهید مطهری از ایران توسعه یافته بود، در اوایل نیمه دوم قرن بیستم با تشکیل برخی موسسات خرد اسلامی در کشورهای مسلمان، وارد حوزه اجرا گردید. این روند ادامه داشت تا اینکه اولین بانک منسجم اسلامی در سال ۱۹۷۵ در جده تشکیل شد و از آن زمان به بعد بانکهای اسلامی مختلف در کشورهای گوناگون تشکیل گردیدند.در این بین جایگاه جمهوری اسلامی ایران در توسعه بانکداری اسلامی چه به لحاظ نظری و چه عملی بسیار برجسته است. به لحاظ نظری، وجود متفکران شیعی مانند شهید صدر در زمره بنیانگذاران بانکداری اسلامی و به لحاظ عملی، تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا در سال ۱۳۶۲ (بسیار زودتر از بسیاری از سایر کشورهای اسلامی)، هر فرد منصفی را به این نتیجه میرساند که ایران از کشورهای پیشرو در توسعه بانکداری اسلامی بوده است.
از طرف دیگر، اجرای صحیح و علمی بانکداری بدون ربا در نظام بانکی کشور، نیازمند آشنایی عموم مردم جامعه، به ویژه خبرگان دانشگاهی و حوزوی، با ادبیات علمی بانکداری اسلامی و همچنین تجربه اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا در سه دهه اخیر در کشور است. اما متاسفانه در حال حاضر اکثر تحقیقات تدوین شده در حوزه بانکداری اسلامی در سطح تخصصی قرار دارند و این خود درک مطالب اساسی را برای خوانندگان غیر متخصص (دانشجویان، اساتید و حوزویانی که حوزه کاری آنها اقتصاد و بانکداری اسلامی نبوده، اما علاقهمند به آشنایی با این مباحث هستند) مشکل میکند. اهمیت مساله زمانی بیشتر خود را نشان میدهد که توجه شود از یک سو همه مردم به جهت ارتباط با بانکها، نیاز به آشنایی با مباحث بانکی دارند و از سوی دیگر، با توجه به جدید بودن بسیاری از مباحث بانکداری اسلامی، خوانندگان غیرمتخصص از مطالعه آثار علمی در حوزه بانکداری اسلامی دوری میگزینند. بر این اساس، ضروری مینمود در کنار تحقیقات علمی- تخصصی، کتابی با رویکرد ترویجی به تبیین اصول و مبانی و کارکردهای بانکداری بدون ربا بپردازد.
رویکرد مولفان را در این اثر تشریح کنید.
رویکرد اصلی مولفان در این اثر، ساده کردن مفاهیم تخصصی و فنی دانش بانکداری و مالی اسلامی برای مخاطبان عام و غیرتخصصی بوده است. به نحوی که اثر مذکور بتواند توسط تمامی علاقهمندان به مباحث بانکداری و مالی اسلامی مورد استفاده واقع شود.
ویژگی شاخص و مزیتهای نسبی این اثر را چگونه ارزیابی می کنید؟
در این اثر برای اولین بار چکیدهای از مهمترین مباحث بانکداری و مالی اسلامی به زبانی ساده، برای مخاطبینی که در رشتههایی غیر از اقتصاد و مدیریت مالی تحصیل کردهاند، گردآوری شده است.
به عنوان آخرین سوال با توجه به مزیتهای موجود یاد شده، گمانهزنی و پیشبینی اجمالی تان از میزان استقبال مخاطبان عام این کتاب و مخاطب خاص مرکز پژوهشهای جوان (جوانان فرهیخته) چیست؟
انتظار میرود به لطف الهی، اثر حاضر مورد استقبال خوب مخاطبان خاص مرکز پژوهشهای جوان (جوانان فرهیخته) واقع شود. علاوه بر این، انتظار میرود مخاطبان عام نیز جهت مطالعه این اثر علاقهمندی کافی نشان دهند. البته بسیار ضروری است که مرکز پژوهشهای جوان اقدامات کافی در زمینه معرفی و ارایه این کتاب به جامعه علمی دانشگاهی انجام دهد.
منبع: خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، به نقل از پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
وضعیت امروز مؤسسات غیرمجاز ناشی از فقدان عقلانیت علمی در نظام پولی کشور است
نوشته شده توسط مدیر گسترش مؤسسات مالی و اعتباری غیرمجاز، ربطی به بانک ربوی و غیرربوی و بانکداری اسلامی در کشور ندارد بلکه بحث این است که در بازار پولی کشور انضباط لازم را نداشتهایم و عقلانیتی علمی در آن حاکم نبوده است.
درطول سالهای اخیر، مدام خبر ورشکستگی یک مؤسسات مالی و اعتباری غیر مجاز و نارضایتی سپردهگذاران این مؤسسات به گوش میرسد. در روزهای اخیر هم برخی سپردهگذاران چند مؤسسه مالی و اعتباری که از بازپرداخت اصل و سود سپرده آنها ناتوان هستند، جلوی بانک مرکزی و همچنین شعبات این مؤسسات در چند شهر کشور دست به اعتراض زدند. قطعا در پدید آمدن چنین مشکلی بزرگی در نظام بانکی کشور، عوامل مختلفی نقش دارند که لازم است نقش هر یک از آنان و لوازم پایان دادن به چنین مشکلاتی مورد بررسی قرار بگیرد.
حجتالاسلام والمسلمین حسن نظری، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در گفتوگو با ایکنا درباره دلایل گسترش فعالیت این مؤسسات اظهار کرد: چنین اتفاقاتی به این دلیل رخ میدهد که در چند سال اخیر، بانک مرکزی به میزان زیادی، مجوز برای این مؤسسات صادر کرد و آنها مشغول به باز کردن دکان شده و در نتیجه وارد بازار پول شدند و به این دلیل که وارد این بازار شدهاند، سرمایههای خود را وارد بخشهایی کردهاند که توان نقد کردن آن را ندارند و در نتیجه نمیتوانند سپرده مردم را پس دهند.
وی ادامه داد: البته بسیاری از این مؤسسات هم مجوز ندارند و این مؤسسات مخصوصا از سال ۱۳۸۴ به بعد وارد فعالیت گسترده در بازار پول ایران شدند. از این سال به بعد، هرکسی مقداری پول جمعآوری کرده بود، تقاضای مجوز مؤسسه اعتباری از بانک مرکزی میکرد تا به فعالیت پولی مشغول شود و اکنون مشاهده میکنیم که برای فعالیت بازار سرمایه هم مشکل ایجاد شده است؛ چراکه نظام بانکی، کمتر میتواند در مسیر اشتغال به فعالیت بپردازد.
نظری اظهار کرد: بسیاری از این مؤسسات اعتباری به واسطه ورود به بازار پول و نداشتن شرایط لازم، اکنون دچار این مشکل شدهاند که نمیتوانند پاسخگوی سپردههای مردم باشند و در نتیجه مجبورند برای خرید زمان، نرخ سود سپردهها را مدام افزایش دهند اما باید پرسید که اینها کدام فعالیت اقتصادی انجام میدهند که سود ۲۵ درصدی پرداخت میکنند.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تأکید کرد: اکنون بازار مسکن که راکد است و بازارهای دیگر هم وضعیت چندان مناسبی ندارند بنابراین کدام شغل و صنعت است که این مقدار سود دارد که این مؤسسات پرداخت میکنند. تنها دلیل این مؤسسات برای این سود این است که قصد دارند زمان بخرند تا مشکلات خود را رفع کنند.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی یادآور شد: این مسئله نشان دهنده به هم ریختگی بازار پول است. بانک مرکزی در آن سالهایی که باید انضباط میداشت، انضباط لازم را نداشت. اکنون تمام مؤسسات خصوصی، به پساندازها، نرخ سود بالا پرداخت میکنند اما باید پرسید که چگونه در وضعیت رکودی به این نرخ سود دست پیدا میکنند که توان پرداخت آن را به مشتریان داشته باشند.
عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار به ارتباط گسترش مؤسسات مالی و اعتباری غیرمجاز با بانکداری بدون ربا اشاره کرد و گفت: این مسئله ربطی به بانک ربوی و غیر ربوی و بانکداری اسلامی در کشور ندارد بلکه بحث این است که در بازار پولی کشور انضباط لازم را نداشتهایم و عقلانیتی علمی در آن حاکم نبوده است. بنابراین باید به مؤسساتی مجوز دهیم که توان رعایت انضباط در بازار پولی کشور را داشته باشند.
وی افزود: وقتی شورای پول و اعتبار منحل شد و به شورایی که باید براساس ضوابط علمی تصمیم بگیرد، تیر خلاص میزنیم و مسئولان خودمختارانه تصمیم میگیرند، نتیجهاش همین است که اکنون مشاهده میکنیم. مسئلهای که اکنون پیش آمده و دامنگیر این مردم شده است به دلیل تصمیمات آن روز است، چراکه با این اقدام، بازار پولی به شکل بیضابطهای رشد کرد.
نظری تأکید کرد: بانک مرکزی، زمانی شروع کرد به اینکه هر کسی که چند میلیارد پول آورد، مجوز تأسیس مؤسسه اعتباری را دریافت کند تا آن مؤسسه با وعده سودهای کلان، سپرده مردم را جمعآوری کند و امروز نمیتواند پرداخت کند؛ بنابراین این مسئله ارتباطی با وضعیت بانکداری اسلامی در کشور ندارد بلکه به این مربوط است که باید عقلانیت علمی را در بازار پولی و کشور به کار بگیریم.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ادامه داد: اگر بخواهیم عقلانیت علمی را به کار نگیریم، شورای پول و اعتبار را منحل میکنیم؛ چون رجالی در آنجا هستند که بر اساسی عقلانیت و علم تصمیم میگیرند اما اگر بخواهیم بر اساس تصمیمات شورای پول و اعتبار عمل کنیم، مجوز فعالیت هر مؤسسهای را صادر نمیکنیم و در نتیجه بازار پول هم منضبط شده و مسیر آن مشخص است.
وی به وضعیت فعالیت مؤسسات مالی و اعتباری در سایر کشورها اشاره کرد و اظهار کرد: در کشورهای اسلامی منطقه و در سایر کشورهایی که عقلانیت علمی بر آنها حاکم است، بیانضباطی پولی در کشور آنها وجود ندارد. این امری واضح است که برای سرماخوردگی نمیتوان از هر دارویی استفاده کرد و در علم اقتصاد هم چنین است و برای هر مشکل پولی، هر سیاسیتی را تجویز نمیکنند.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در پایان گفت: وقتی پول از ضوابط علمی خارج شده و در نتیجه مؤسسات اعتباری، بدون رعایت عقلانیت فعالیت کنند، وضعیت کنونی پدید میآید. اکنون بانک دولتی باید نهایتا ۱۵ درصد سود پرداخت کند اما این مؤسسات سودهای کلان پرداخت میکنند چون گرفتارند و ناچار به پرداخت چنین سودهایی هستند و این نشان دهنده نبودن ضابطه برای فعالیت این مؤسسات است.
منبع:خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)
نظارت شورای فقهی بر مقررات و عملیات بانکداری کشور میتواند به ترمیم وجهه نظام بانکی بیانجامد و ثمره آن افزایش اعتماد عمومی به شبکه بانکی خواهد بود. با این حال پیشنیاز موفقیت این شورا، تشکیل دبیرخانه فعال و کارآمد با حضور کارشناسان بانکداری اسلامی است.
یکی از خلاءهای نظام بانکی کشور فقدان نظارت شرعی سامانیافته و موثر است که به تازگی در قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه (مصوب ۱۴/۱۲/۱۳۹۵ مجلس شورای اسلامی) مورد اشاره قرار گرفته است. ماده ۱۶ این قانون به صراحت بیان میدارد که برای حصول اطمینان از اجرای صحیح عملیات بانکی بدون ربا در نظام بانکی کشور و جهت نظارت بر عملکرد نظام بانکی و اظهارنظر نسبت به رویهها و ابزارهای رایج، شیوههای عملیاتی، دستورالعملها، بخشنامهها، چارچوب قراردادها و نحوه اجرای آنها از جهت انطباق با موازین فقه اسلامی، شورای فقهی در بانک مرکزی تشکیل میشود. همچنین، بنا بر تبصره ۲ از ماده ۱۶ این قانون، مصوبات شورای فقهی بانک مرکزی لازمالرعایه است؛ این اقدام میتواند طلیعهای برای انطباق بیشتر مقررات و عملیات بانکداری کشور با موازین شرع مقدس و رفع شبهات شرعی از دامن نظام بانکی باشد.
رسمی و قانونی شدن شورای فقهی بانک مرکزی و لازمالرعایه شدن مصوبات آن محاسن و ملاحظاتی را در خود دارد که در ادامه به اهم آن پرداخته میشود:
محاسن: این اقدام برای سه دسته عموم مردم، نظام بانکی و حاکمیت منافع و محاسنی به همراه دارد. نفع عموم مردم آن است که میتوانند با خاطری آسوده نسبت به اسلامی بودن فعالیتهای بانکی، منابع خود را به نظام بانکی سپرده و یا از این مجموعه تسهیلات و خدمات بانکی دریافت نمایند. این آرامش خیال موجب برنامهریزی بهتر پساندازهای مردم خواهد بود.
گروه دوم منافع، متوجه خود نظام بانکی است. انطباق مقررات و عملیات بانکداری کشور با موازین شرعی میتواند موجب گسیل منابع بیشتر به سمت نظام بانکی شود. این عامل نه تنها از ناحیه داخل کشور صورت میپذیرد، بلکه میتواند در قالب جذب سپردههای خارجی از سایر کشورهای اسلامی منطقه و جهان جریان داشته باشد. نفع دیگر این موضوع متوجه کارکنان و مدیران نظام بانکی است که با خیالی آسوده نسبت به حلیت حقوق دریافتی خود، انگیزه کاری بالاتری پیدا میکنند.
گروه سوم منافع متوجه حاکمیت است. انتقادات مکرر آحاد جامعه و در راس آن مراجع عظام تقلید بر ایرادات شرعی برخی از عملیات بانکی، وجهه خوبی برای نظام حاکم که مبتنی بر آرمانهای والای انقلاب اسلامی بنا شده، ایجاد نمیکند. از آنجاکه نظام اقتصادی باید در پیروی از اهداف کلان جمهوری اسلامی در مسیر عدالت و تبعیت از احکام اسلامی حرکت داشته باشد، این حجم از انتقادات و نارضایتیها زیبنده و مطلوب نیست. نظارت شرعی شورای فقهی بر مقررات و عملیات بانکداری کشور میتواند به ترمیم وجهه نظام پولی و مالی کشور بیانجامد و ثمره آن افزایش اعتماد و اعتقاد عمومی به نظام حاکم خواهد بود. موردی که از جنبه سرمایه اجتماعی میتواند منافع اقتصادی و اجتماعی فراوانی را برای کشور به ارمغان آورد.
ملاحظات: در کنار منافع و محاسن زیادی که لازمالرعایه شدن مصوبات شورای فقهی بانک مرکزی ایجاد میکند، توجه به برخی از ملاحظات ضروری است.
ملاحظه اول آن است که بنا به ماده ۱۶ قانون برنامه ششم، بخشی از وظیفه این شورا اظهارنظر نسبت به رویهها و ابزارهای رایج، شیوههای عملیاتی، دستورالعملها، بخشنامهها، چارچوب قراردادها و نحوه اجرای آنها از جهت انطباق با موازین فقه اسلامی است. با توجه به آنکه در حال حاضر دستورالعملها، بخشنامهها و چارچوب قراردادها در شبکه بانکی از حجم بسیار بالایی برخوردار است، مشخص نیست که شورای فقهی با ظرفیت محدود خود چگونه میتواند این حجم از مقررات و فعالیتهای موجود را ارزیابی کند.
به نظر میرسد لازم است با اتخاذ تدابیر لازم از جمله تشکیل یک دبیرخانه فعال و کارآمد از کارشناسان بانکداری اسلامی و اولویتبندی موارد تحت ممیزی بنا به درجه اهمیت و کاربردپذیری چارهای برای این ملاحظه اندیشیده شود.
ملاحظه دوم به ریاست کل بانک مرکزی برمیگردد. بنا بر تبصره ۲ ماده ۱۶ قانون مذکور، رئیس کل بانک مرکزی اجرای مصوبات شورا را پیگیری و بر حسن اجرای آنها نظارت میکند. با توجه به مشغله فراوان ریاست کل بانک مرکزی و نیازمندی پیگیری مصوبات شورای فقهی به زمان مناسب، این نگرانی وجود دارد که این مصوبات در عرصه عمل به نتیجه دلخواه و مطلوب نائل نشود و در بلندمدت از وجهه و شهرت شورای فقهی بانک مرکزی و امر نظارت شرعی بکاهد. تاسیس دبیرخانه شورای فقهی همراه با تعیین دبیر شورای فقهی از میان افراد توانمند و آگاه به مباحث بانکداری اسلامی، به عنوان معاون و یا مشاور رییس کل بانک مرکزی، میتواند ریاست کل را در انجام این امر مهم و سنگین یاری رساند.
ملاحظه سوم به اعتماد عمومی جامعه برمیگردد. آنچه تا به امروز به عنوان یکی از علل عدم اجرای کامل بانکداری بدون ربا در کشور طرح میشد، جایگاه مشورتی و غیررسمی شورای فقهی بانک مرکزی بود. با لازمالرعایه شدن مصوبات این شورا این بهانه از نظام بانکی کشور سلب شده و آحاد مردم و خصوصا مراجع عظام تقلید با نگاهی مطالبهگرانهتر به دستورالعملها، مقررات و عملیات بانکی کشور نظر خواهند داشت. قدرمسلم آن است که حفظ این اعتماد عمومی حاصل نخواهد شد مگر با برنامهریزی دقیق سیاستگذاران، فعالیت مستمر اعضای شورا و پیگیری ریاست کل بانک مرکزی در زمینه اجرای مصوبات.
منبع: خبرگزاری ایبنا
همایش نقش بانکداری و مالی اسلامی در تامین مالی جوانان کارآفرین
نوشته شده توسط مدیردوازدهمین همایش بینالمللی بانک توسعه اسلامی در صنعت بانکداری و مالی اسلامی، به موضوع نقش این صنعت در تامین مالی ایدههای خلاقانه جوانان در کشورهای اسلامی اختصاص یافت.
به گزارش تارنمای بانک توسعه اسلامی، بدون شک یکی از مشکلات کلیدی در توسعه ایدههای خلاقانه در کشورهای اسلامی، مسئله فراهم نبود امکان دریافت تامین مالی است. در واقع، بسیاری از جوانان با استعداد در کشورهای اسلامی وجود دارند که انواعی از ایدههای مرتبط با حوزه کسبوکار را مطرح میکنند، اما به دلیل فراهم نبودن منابع مالی، نمیتوان این ایدهها را عملیاتی کرد. بنابراین سوال قابل طرح در اینجا آن است که بهترین راهکار برای تامین مالی ایدههای خلاقانه جوانان در کشورهای اسلامی چیست؟
دوازدهمین همایش بینالمللی بانک توسعه اسلامی در صنعت بانکداری و مالی اسلامی که در ماه جاری برگزار گردید، تلاش کرد تا به سوال مذکور پاسخ دهد. به طور مشخص، تمرکز این همایش بر روشها و راهکارهایی بود که بانکهای اسلامی میتوانند به وسیله آنها به تامین مالی ایدههای خلاقانه جوانان در کشورهای اسلامی بپردازند.
در این همایش همچنین به نقشی که بانکداران مسلمان میتوانند در تامین مالی کسبوکارهای کوچک و متوسط (SME) ایفا کنند اشاره و بر ضرورت استفاده از تجارب بینالمللی تامین مالی خرد تاکید گردید. دلیل اهمیت این مسئله آن است که صنعت تامین مالی خرد در حال حاضر در کشورهای گوناگون (مانند بنگلادش، اندونزی، ترکیه و غیره) رو به رشد است و با توجه به نزدیک بودن اهداف تامین مالی خرد با اهداف بانکداری و مالی اسلامی، میتوان از ظرفیتهای تامین مالی منطبق با شریعت در راستای توسعه تامین مالی خرد استفاده کرد.
منبع: پورتال بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی