انجمن مالی اسلامی ایران دومین پیش نشست دهمین همایش بین المللی مالی اسلامی را در تاریخ ۲۸ آبان با عنوان "رمزارزها و ظرفیت آنها در توسعه مشارکت عمومی در بازارهای مالی" با حضور دکتر محمد عرب افضلی، مدیر واحد مطالعات پول دیجیتال پژوهشکده پولی و بانکی، دکتر ویکو سوریومورتی، رئیس دانشکده بانکداری و مالی اقتصاد اسلامی، دانشگاه مینهج لاهور، پاکستان و دکتر اجاز اسلم، رئیس دانشکده اقتصاد و بازرگانی اسلامی موسسه تزکیه اندونزی برگزار کرد که گزارش آن به شرح زیر است:

دکتر ایجاز اسلم, مدیر بانکداری و فاینانس اسلامی دانشگاه مینهج پاکستان
سیر رشد مالی اسلامی: مسیری به سوی توسعه پایدار

وی در ابتدا گفت: بخش مالی اسلامی برای رشد چشمگیری در نظر گرفته شده, از این حیث انتظار می رود دارایی های این بخش در سال 2024 به مرز 5 تریلیون دلار نزدیک شوند و تا سال 2028 به حدود 7.5 تریلیون دلار برسد. این رشد قوی بر ظرفیت منحصر به فرد مالی اسلامی برای ادغام اهداف مالی با الزامات اخلاقی و اهداف توسعه پایدار تأکید می کند.
دکتر اسلم تصریح کرد از این رو جهش تولید در امور مالی اسلامی فقط یک ابتکار مهم نیست بلکه نشان دهنده تغییر به سمت الگوی جدیدی از اقدام جمعی برای حل فوری ترین چالش هایی است که جهان با آن مواجه است: یعنی تغییرات آب و هوا، کمبود منابع و نابرابری اجتماعی.

دکتر اسلام گفت: مالی اسلامی، مبتنی بر اصول شرعی عدالت، برابری و پایداری، ابزارهای منحصر به فرد بمنظور افزایش سرمایه برای تلاش‌های اخلاقی و سازنده است. در قلب این تکامل، ظهور راه حل های دیجیتالی قرار دارد که دسترسی و کارایی در خدمات مالی را تسهیل می کند.

وی همچنین گفت: ابتکاراتی مانند صکوک سبز چگونگی سازگاری مالی اسلامی با اهداف اقلیمی و توانایی این بخش برای تأمین مالی پروژه‌هایی در راستای پایداری را نشان می‌دهد. به عنوان مثال، صکوک سبز 1.5 میلیارد دلاری مالزی به تسهیل پروژه های انرژی خورشیدی کمک کرده و نشان می دهد که مالی اسلامی می تواند یک محرک جهانی برای توسعه پایدار باشد. کشورهای در حال توسعه به ویژه در آسیا باید همین مراحل را دنبال کنند.

مدیر بانکداری و فاینانس اسلامی دانشگاه مینهج پاکستان خاطرنشان کرد: دیجیتالی شدن امور مالی اسلامی نیز شیوه تجمیع سرمایه گذاری ها را تغییر می دهد. پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری جمعی اسلامی با فراهم کردن فرصت‌هایی برای افراد با هدف سرمایه‌گذاری در پروژه‌های منطبق با شریعت و شرکت‌های کوچک و متوسط دسترسی به سرمایه‌گذاری‌ها را مردمی تر می‌کنند. این امر نه تنها دامنه دارایی های قابل سرمایه گذاری را گسترش می دهد، بلکه شمول مالی را نیز ترویج می کند، به ویژه از طریق کمپین های سرمایه گذاری جمعی سبز که انرژی های تجدیدپذیر و پروژه های کشاورزی پایدار را تأمین مالی می کند. این پیشرفت‌ها همچنین با بلاک چین، قراردادهای هوشمند و کیف پول‌های دیجیتال تکمیل می‌شوند تا خدمات مالی را در دسترس بیشتر و کارآمدتر کنند.

مدیر بانکداری و فاینانس اسلامی دانشگاه مینهج پاکستان در مورد اقتصاد آبی اسلامی گفت: این موضوع یک راه مهم برای توسعه پایدار است که نیاز به حفظ و مدیریت پایدار منابع دریایی، ایجاد منابع جدید انرژی مبتنی بر اقیانوس و ایجاد جوامع ساحلی را در بر می گیرد. این نوع از اقتصاد با پایبندی به اصول شریعت بر رشد اقتصادی همراه با ایجاد شغل، امنیت غذایی و حفظ محیط زیست نیز تمرکز دارد. بنابراین ادغام ابزارهای دیجیتال می تواند به نظارت و درک بهتر منابع دریایی مختلف کمک کند که متعاقباً می تواند به بهبود پایداری فعالیت های اقیانوسی منجر شود.

وی در پایان گفت: علیرغم چشم انداز امیدوارکننده، صنعت مالی اسلامی نیز با چالش های متعددی از قبیل موانع نظارتی و سطح نسبتاً پایین آگاهی مواجه است. با این حال، نوآوری های تکنولوژیکی و اقبال جهانی نسبت به صنعت مالی اسلامی راه همواری را برای پر کردن این شکاف ها فراهم می کند. برای حفظ رشد این صنعت نیاز به سیاست‌هایی است که از آن حمایت کند، استانداردهای هماهنگ و فعالیت‌های ظرفیت‌سازی که آگاهی و مشارکت ذینفعان در امور مالی اسلامی را بهبود می بخشد را در بر گیرد.

از آنجایی که امور مالی اسلامی پیشگام ادغام اصول اخلاقی در چارچوب های اقتصادی است، نقش آن به عنوان یک کاتالیزور برای توسعه پایدار جهانی به طور فزاینده ای آشکار می شود.

دکتر محمد ارباب افضلی، رئیس گروه مطالعات پول دیجیتال، پژوهشکده پولی و بانکی، بانک مرکزی
نقش رگولاتورها در اتخاذ رمزارز در بازهارهای مالی

وی در ابتدا ارایه خود به پیشینه رمز ارزها اشاره کرد و گفت: در سال های اولیه مقامات مالی جهانی به شدت به ارزهای دیجیتال بدبین بودند. این دیدگاه باعث شد که برخی از تنظیم‌کننده‌ها در ابتدا اهمیت ارزهای دیجیتال را کم اهمیت جلوه دهند و بر این باور بودند که بازار بدون نیاز به نظارت دقیق اصلاح می‌شود.

وی تصریح کرد که در ادامه ارزهای دیجیتال و دارایی های دیجیتال به عنوان یک مرز جدید ظاهر شدندو طیف متنوعی از فعالان را به خود جذب کرده است.
افضلی در مورد عوامل کلیدی در مشارکت ارزهای دیجیتال گفت: دسترسی یکی از عوامل آن است که ظهور اپلیکیشن‌های موبایل و پلت‌فرم‌های آنلاین، سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال را بیش از هر زمان دیگری در دسترس قرار داده است.

عامل بعدی آموزش و آگاهی است که آموزش مالی نقش مهمی در توانمندسازی افراد برای اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری آگاهانه ایفا می کند. با افزایش آگاهی در مورد ارزهای دیجیتال، افراد بیشتری مایل به کشف این طبقه دارایی جدید هستند.

مشوق ها و نوآوری ها از جمله عوامل دیگر هستند که پتانسیل بازدهی بالا و ماهیت نوآورانه فناوری بلاک چین، سرمایه گذارا نی را که به دنبال فرصت های جدید هستند جذب می کنند.

رئیس گروه مطالعات پول دیجیتال، پژوهشکده پولی و بانکی، بانک مرکزی در مورد چالش ها و راه حل ها گفت: چشم انداز نظارتی برای ارزهای دیجیتال هنوز در حال تغییر است. مقررات روشن و منسجم برای محافظت از سرمایه گذاران و تضمین ثبات بازار ضروری است.

وی تصریح کرد با وجود علاقه رو به رشد، هنوز شکاف قابل توجهی در سواد مالی وجود دارد. برنامه های آموزشی جامعی برای تجهیز افراد به دانش لازم برای هدایت پیچیدگی های دارایی های دیجیتال مورد نیاز است.

ارباب افضلی گفت: امنیت دارایی های دیجیتال همچنان یک مسئله حیاتی است. تقویت اقدامات امنیت سایبری و آموزش سرمایه گذاران در مورد شیوه های ایمن می تواند خطرات را کاهش دهد.

وی در مورد نقش ارزهای دیجیتال در امور مالی اسلامی گفت: ارزهای دیجیتال فرصت های منحصر به فردی را ارائه می دهند.

ضمن اینکه اصول شفافیت، امنیت و تمرکززدایی به خوبی با استانداردهای اخلاقی مالی اسلامی هماهنگ است.

افضلی در قسمت دیگری از ارایه خود به فناوری بلاک چین اشاره کرد و گفت: این فناوری می تواند اعتماد و کارایی را در تراکنش های مالی افزایش و مشارکت بیشتر جوامع مسلمان را ارتقا دهد. به عنوان مثال، سکه اسلامی (ISLM) یک ارز دیجیتال منطبق با شریعت است که برای پایبندی به اصول اسلامی مجاز شناخته شده است.

رئیس گروه مطالعات پول دیجیتال، پژوهشکده پولی و بانکی، بانک مرکزی در مورد نقش رگولاتورها گفت: وظیفه آنها محافظت از سرمایه گذاران در برابر فعالیت های غیرقانونی و دستکاری بازاراست. ضمن اینکه با توجه به ماهیت بدون مرز ارزهای دیجیتال، همکاری بین المللی بین رگولاتورها بسیار مهم است. هماهنگ کردن مقررات در سراسر کشورها می تواند از آربیتراژ نظارتی جلوگیری و زمینه بازی برابر را برای همه فعالان بازار تضمین کند.

وی در پایان گفت: ظهور ارزهای دیجیتال فرصتی قابل توجه برای مردمی کردن بازارهای مالی است. با پرداختن به چالش ها و استفاده از مزایا می توانیم یک اکوسیستم مالی فراگیر ایجاد کنیم که افراد را توانمند و رشد اقتصادی را تقویت می کند.ضمن اینکه رگولاتورها نقشی محوری در این مسیر ایفا و تضمین می‌کنند که بازار باثبات، ایمن و منجر به نوآوری می‌شود.

ارزهای دیجیتال و مالی اسلامی: راهی به سوی شمول مالی

دکتر ویکو سوریومورتیا

در این ارائه وی به پتانسیل تحول آفرین ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک چین در ارتقای شمول مالی و در عین حال پایبندی به اصول اخلاقی و عملیاتی مالی اسلامی پرداخت. ارزهای رمزنگاری شده دسترسی مالی بدون مرز و مردمی را ارائه و به جمعیت‌هایی که قبلاً از خدمات کمتری برخوردار بودند، می‌توانند در اقتصاد جهانی مشارکت کنند. آنها همچنین فرصت‌های قابل توجهی را برای تقویت طرح‌های تامین مالی خرد و ساده‌سازی توزیع زکات همسو با اصل اسلامی برابری و عدالت مالی فراهم می‌کنند. با این حال، چالش‌های متعددی مانع پذیرش ارزهای دیجیتال در حوزه مالی اسلامی می‌شود.

نوسانات زیاد، معاملات سوداگرانه و فقدان پشتوانه دارایی ملموس با اصول شریعت که بر ثبات، شفافیت و اشتراک ریسک تاکید دارد، در تضاد است. علاوه بر این بسیاری از ارزهای رمزنگاری شده دارای عناصر ربا (بهره) و غرار (ابهام بیش از حد) هستند که باعث می شود آنها با قوانین اسلامی مطابقت نداشته باشند. این موانع توسعه راه‌حل‌های ارزهای دیجیتال منطبق با شریعت را ضروری می‌سازد که تراکنش‌های اخلاقی و دارای پشتوانه دارایی را در اولویت قرار می‌دهند.

وی در ادامه گفت: اصول مالی اسلامی که مصرف بر پایه اخلاق، تقسیم سود و اجتناب از اقدامات سوداگرانه را ترویج می‌کند، می‌تواند به ایجاد مدل‌های مبتکرانه ارز دیجیتال کمک کند. راه‌حل‌های بالقوه شامل توکن‌سازی دارایی‌های دنیای واقعی، مانند اموال یا کالاها و اجرای قراردادهای هوشمند مطابق با شریعت برای اطمینان از شفافیت و پایبندی به قوانین اسلامی است. همکاری بین دانشمندان مالی اسلامی، فن‌آوران بلاک چین و سیاست‌گذاران برای طراحی محصولات مالی منطبق نیز بسیار مهم است.

دکتر ویکو سوریومورتی در پایان گفت: ما بیشتر بر اهمیت رویکرد چند وجهی برای غلبه بر چالش ها تاکید می کنیم. دولت‌ها و نهادهای نظارتی باید چارچوب‌های روشنی را برای تضمین شفافیت، حمایت از مصرف‌کننده و شیوه‌های اخلاقی در بازارهای ارزهای دیجیتال ایجاد کنند. به طور همزمان، آموزش عمومی و توسعه پلتفرم های کاربر پسند برای تقویت اعتماد و تفاهم ضروری است. بنابراین با پرداختن به این چالش‌ها و تقویت همکاری، ارزهای دیجیتال می‌توانند به ابزارهای قدرتمندی برای پیشبرد شمول مالی، توانمندسازی جوامع محروم و ترویج توسعه پایدار تبدیل و در عین حال با ارزش‌های اخلاقی مالی اسلامی سازگار باشند.