این کتاب برای دانشجویان رشتههای مدیریت و اقتصاد در مقطع کارشناسی به عنوان منبع اصلی درس «بانکداری اسلامی» به ارزش ۳ واحد توسط انتشارات سمت منتشر شده است.
کتاب «بانکداری اسلامی» که توسط مرحوم حجت الاسلام و المسلمین محمد نقی نظرپور، حجت الاسلام و المسلمین سید عباس موسویان و ایوب خزائی نگاشته شده در زمستان 1396 در 11 فصل و 3۸۰ صفحه به زیور طبع آراسته شده است.
در بخشی از مقدمه این کتاب چنین آمده است: «مبحث بانکداری اسلامی در اقتصاد اسلامی از اهمیت ویژهای برخوردار است. رشد چشمگیر این الگو از بانکداری در دهههای گذشته بر اعتبار مباحث این حوزه افزوده است. اجرای درست و دقیق ضوابط اسلامی در قالب این شیوه از بانکداری میتواند علاوه بر آشکار ساختن بخشی از چهره واقعی نظام اقتصادی اسلام در عرصه معاملات، ابزاری برای حفظ جامعه از آسیبهای مادی و معنوی معاملات ربوی و نیز بستری مناسب برای دسترسی جامعه به تعالی، از رهگذر تحقق اهداف بلند این نظام قلمداد شود».
فصول این کتاب عبارت است از:
فصل اول: مروری بر تاریخ تحولات، جایگاه و معاملات بانکداری متعارف
فصل دوم: پول، ربا و بهره
فصل سوم: مروری بر تاریخ پیدایش، تحولات و ساختار بانکداری اسلامی
فصل چهارم: اصول و مباني بانكداري اسلامي
فصل پنجم: تفاوتهای اساسی بانکداری اسلامی با بانکداری متعارف
فصل ششم: بانکداری بدون ربای ایران
فصل هفتم: شيوههاي جديد اعطاي تسهيلات
فصل هشتم: جریمه و خسارت تأخیر تأدیه
فصل نهم: جایگاه نظارت و شورای فقهی در بانکداری اسلامی
فصل دهم: بانک مرکزی و سیاستهای پولی
فصل یازدهم: آسیبشناسی نظام بانکی ایران
شایان ذکر است این کتاب برای دانشجویان رشته های مدیریت و اقتصاد در مقطع کارشناسی به عنوان منبع اصلی درس «بانکداری اسلامی» به ارزش 3 واحد تدوین شده است. کتاب بانکداری اسلامی با قیمت ۱۸۰ هزار ریال توسط انتشارات سمت و با مشارکت شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی منتشر شده است.
منبع: پورتال بانکداری اسلامی
بر اساس ماهیت منحصر به فرد مؤسسات بانکداری اسلامی و ماهیت مشارکتی سپرده بانکی اسلامی، تصویب استاندارد IFSB در زمینه سرمایه، برای تبلیغ این بخش بسیار مفید خواهد بود.
به نقل از سایت خبری The News، بانک مرکزی پاکستان (SBP) اعلام کرد که تلاشهای خود را برای اجرای استانداردهای سرمایه ذخیره شده برای بانکهای اسلامی بیشتر کرده است با این هدف که آمادگی بانکها و مؤسساتی را که منطبق بر شریعت عمل میکنند، برای مواجهه با مقررات سختگیرانه بازل ۳ تضمین نماید.
بانک مرکزی پاکستان در پاسخ ایمیل به سایت خبری The News گفت: ارزیابی و امکانسنجی تطبیق استانداردهای بازبینی کفایت سرمایه (15IFSB) در مرحله پایانی است؛ با این حال، تصمیم اجرای آن بستگی به نتایج و یافتههای آن براساس تجزیه و تحلیل کیفی و کمی و پس از در نظر گرفتن مشکلات قانونی دارد.
15IFSB استانداردهای کفایت سرمایه جهانی را که توسط صندوق خدمات مالی اسلامی مالزی برای مؤسسات ارائه خدمات مالی اسلامی تنظیم شده است، فراهم میکند. مؤسسات بانکداری اسلامی در پاکستان به تقویت موقعیت کفایت سرمایه خود با توجه به الزامهای قانونی تا سال 2019 نیاز دارند.
بانک مرکزی پاکستان (SBP) اصلاحات بازل ۳ را به منظور ارتقاء قوانین مربوط به سرمایه در سال 2013 به طور مرحلهای به اجرا در آورد. اجرای این اصلاحات تا 31 دسامبر 2019 به طور کامل صورت میگیرد. در این زمینه بانکداران اظهار کردهاند که اجرای دستورالعملهای 15IFSB در مورد مؤسسات مالی اسلامی کمک خواهد کرد که صنعت بانکداری اسلامی را به شیوههای جهانی ترجیح دهند. این استانداردها میتواند چارچوب سرمایه را تقویت کند و اعتماد به صنعت بانکداری اسلامی را افزایش دهد.
احمد سیدیکوی؛ رئیس دایره توسعه محصولات و انطباق با شریعت در بانک میزان گفت: بر اساس ماهیت منحصر به فرد مؤسسات بانکداری اسلامی و ماهیت مشارکتی سپرده بانکی اسلامی، تصویب استاندارد IFSB در زمینه سرمایه، برای تبلیغ این بخش بسیار مفید خواهد بود. سیدیکوی افزود: این امر نیز با ماهیت بانکهای اسلامی همخوانی دارد و به تقویت استراتژی SBP برای ایجاد بانکداری اسلامی به عنوان گزینه انتخابی کمک خواهد کرد.
داراییها و سپردههای صنعت بانکداری اسلامی در حال رشد است و به ترتیب به 11.9 درصد و 1۳.7درصد رسیده است. با این حال، نسبت کفایت سرمایه [CAR] در سال 2016 به 12.94 درصد کاهش یافته است که این رقم از 13.75 درصد در سال 2015 میلادی، پایینتر است. اگرچه این میزان از کفایت سرمایه همچنان از سطح استاندارد یعنی 10.65 درصد بالاتر است، اما کفایت سرمایه بانکهای اسلامی در سال 2016 به پایینترین سطح خود رسیده است.
بانک مرکزی پاکستان در ارزیابی مالی خود که در سال گذشته منتشر کرده است، دلیل اصلی کاهش نسبت کفایت سرمایه را رشد چشمگیر بانکهای اسلامی در رویارویی با ریسکهای موجود و همچنین افزایش سرمایه آنها معرفی کرده است به نحوی که بهرهبرداری از سپر سرمایه موجود را نیز افزایش داده است.
طبق گزارش صندوق بینالمللی پول در زمینه بانکداری اسلامی، بانکهای اسلامی از سطح بالای سودآوری و نقدینگی برخوردار هستند. البته حاشیه سود و سطح نقدینگی آنها پایینتر از همتایان آنها در بانکداری متعارف است. تحلیلگران نیز میگویند: بانکهای اسلامی با افزایش سرمایه مواجه هستند. طبق اصول 15IFSB، بانکها میتوانند سرمایهگذاری کنند و از یکی از روشهای سرمایهگذاری اسلامی به نام مضاربه که مشارکت در سود و زیان است، استفاده نمایند.
علاوه بر این، بانکهای اسلامی با هدف افزایش سرمایه به دنبال برنامهریزی در زمینه انتشار صکوک هستند. به عنوان مثال بانک میزان اخیرا درصدد انتشار صکوکی به مبلغ 7 میلیارد یورو در بازار داخلی میباشد. بازل ۳ که هدف از آن توسعه بخش مالی و انعطافپذیری بیشتر است به طوری که به بهبود کیفیت و کمیت سرمایه در زمینه مدیریت ریسک نقدینگی منجر شود، بازتابی از علاقهمندی بانکها به افزایش سرمایه و انتشار صکوک است.
بانک مرکزی پاکستان اذعان دارد که صنعت بانکداری اسلامی با کمبود فرصتهای سرمایهگذاری منطبق بر شریعت مواجه است. دسترسی محدود به بازارهای پول و بازار مالی سازگار با شریعت و همچنین کمبود ابزارهای جایگزین شرعی از مشکلات موجود در این زمینه است. در پاکستان صدور صکوک دولتی داخلی از سال 2008 با توجه به مدیریت نقدینگی آن به صنعت داخلی کمک زیادی کرده است، اما شکاف موجود بین تقاضا و عرضه به علت انتشار نادرست صکوک و همچنین مشکلات مربوط به اسناد، داراییها، مالیات و غیره مرتفع نشده است.
علاقهمندان میتوانند جهت دریافت گزارش این خبر به این نشانی مراجعه نمایند.
منبع: پورتال بانکداری اسلامی
حمایت از تولید مقدمه رفع مشکلات شرعی نظام بانکی است/ سه اولویت اقتصادی سال ۹۷
نوشته شده توسط مدیر در شرایط کنونی، مقدمه توجه به موضوع بانکداری اسلامی این است که بانکها در خدمت اقتصاد قرار گیرند، نه اینکه اقتصاد کشور در خدمت آنان باشد؛ اگر بانکها اینچنین عمل کنند، آنگاه مشکلات شرعی آنها را هم برطرف میکنیم.
حجتالاسلام والمسلمین حسن نظری، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در گفتوگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره اولویتهای اقتصادی کشور در سال آینده پرداخت و عنوان کرد: به نظرم درباره اولویتها باید براساس بودجه تصویب شده در مجلس برای سال آینده بحث کنیم. یکی از مهمترین اولویتها در سال آینده در مورد اشتغال جوانان است و بودجه چشمگیری هم برای این مسئله در نظر گرفته شده که این رقم بالغ بر ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است اما امیدواریم این رقم تحقق پیدا کند.
وی ادامه داد: کاهش تورم همزمان با فعال کردن ظرفیت تولیدی کشور، اولویت دیگری است که باید در دستور کار دولت و تیم اقتصادی آن قرار گیرد؛ چراکه ظرفیت تولیدی کشور کامل نیست و باید نقصهای آن برطرف شود. اکنون بسیاری از صنایع داخلی توان تولید با حداکثر توان را ندارند و این مسئله مانعی برای افزایش تولید و رفع نیازهای داخلی است و رفع این مشکل نیز از اقدامات ضروری است.
این پژوهشگر اقتصادی تصریح کرد: البته لازمه رونق تولید در کشور این است که تولیدکنندگان هم به کیفیت محصولات خود بیاندیشند تا توان صادراتی پیدا کند. دولت هم باید زیرساختهای صادراتی را فراهم کرده و موانع آن را بردارد اما تولیدکننده هم باید در این شرایط رقابتی که بر اقتصاد جهانی حاکم است، کیفیت محصولات خود را افزایش دهد.
نظری در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود رفع تحریمها همچنان تولید کشور رونق نمیگیرد، اظهار کرد: به این دلیل که توان رقابت با محصولات تولیدی سایر کشور را نداریم. به عنوان مثالی بارز باید عرض کنم که در ماجرای اخیری که بین قطر و برخی کشورهای عربی، بحران پدید آمد و این کشور مورد تحریم قرار گرفت، این کشور به ما نزدیک شد اما چون تولیدات ترکیه نسبت به محصولات ما، هم بیشتر و هم باکیفیتتر بود بنابراین آنان به راحتی بازارهای قطر را در اختیار گرفتند و ما نتوانستیم از این بازار به خوبی استفاده کنیم.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تأکید کرد: قطر با عرضه تولیدات ایرانی در این شرایطی که دچار بحران شده بود، هیچ مشکلی نداشت اما ما تولیدات باکیفیتی که توان فتح بازارها را داشته باشد را نداشتیم و این مسئله نشان دهنده آن است که تولید در داخل کشور ما نتوانسته به جایگاه شایسته خود برسد.
وی با اشاره به ضرورت همکاری نظام بانکی با تولیدکنندگان داخلی عنوان کرد: البته باید به این نکته هم اشاره کنم که بخش زیادی از این مشکل وابسته به تسهیلات دستوری بانکی بوده و این شیوه، ما را به عقبماندگی اقتصادی مبتلا کرده است. وقتی تسهیلات به شکل دستوری باشد بنابراین صنایع به رانت وابسته میشود و در نتیجه صاحبان صنایع هم صرفا به دنبال اداره محیط کار به هر نحو ممکن ولو به قیمت از دست رفتن کیفیت هستند.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی تأکید کرد: در شرایط کنونی اساسا صنایع ما با کمبود نقدینگی و کاهش کیفیت محصولات صادراتی مواجه هستند. از سوی دیگر راهی برای جبران کمبود تسهیلات بانکی ندارند بنابراین باید این خلأ را پشت سر بگذاریم. راهکار این مسئله هم این است که دولت از یک سو زیرساخت صادرات را فراهم کرده و تسهیلات بانکی مناسب در اختیار تولیدکنندگان قرار دهد و از سوی دیگر تولیدکنندگان را مکلف کند تا در میان مدت، وابستگی خود به تسهیلات بانکی را کمتر کرده و از سوی دیگر به صادرات بیاندیشند.
نظری گفت: مخصوصا اکنون که نرخ ارز دوباره افزایش پیدا کرده است، افزایش صادرات سود بسیاری برای تولیدکنندگان دارد؛ بنابراین باید برای این مسئله چارهاندیشی شود. البته بانکهایی که باید از این افراد حمایت کنند، خودشان هم با مشکل مطالبات معوق مواجه هستند.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به لزوم توجه جدی دولت به رفع مشکل مطالبات بانکها اظهار کرد: رفع این مشکل نیز از اولویتهای اقتصادی اصلی در سال آینده است که بخشی از آن به خاطر عدم انضباط در فعالیتهای بانکی است. ساماندهی نظام بانکی و اصلاح این سیستم، باید به صورت جدی مورد پیگیری قرار گیرد تا منابع بانکی در خدمت تولید باشد، نه اینکه در خدمت دلالیگری قرار گیرد.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی درباره اهمیت توجه مسئولان اقتصادی به مسئله بانکداری اسلامی اظهار کرد: در وضعیت فعلی، مقدمه توجه به موضوع بانکداری اسلامی، این است که بانکها در خدمت اقتصاد قرار گیرند، نه اینکه اقتصاد کشور در خدمت آنان باشد. اگر بانکها در خدمت تولید قرار گیرند، آنگاه مشکلات شرعی آنها را هم برطرف میکنیم.
وی تأکید کرد: اگر به دلایل افزایش مطالبات غیرجاری توجه کنیم، متوجه خواهیم شد که همه این مشکل به این دلیل پدید آمده است که بانکها در خدمت تولید نبودهاند. اگر نظارت را افزایش دهیم، خودمختاری بانکها کاهش پیدا میکند. البته منظورم این نیست که حمایت از تولید بر بهبود عملکرد شرعی نظام بانکی اولویت دارد بلکه معتقدم اگر بانکها در خدمت تولید قرار گیرند، رفع مشکلات شرعی آنان هم آسانتر است.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در پایان یادآور شد: اگر این مسائل در نظام بانکی ما برطرف شود، تولیدکنندگان هم باید این مسئله را مد نظر داشته باشند که باید در جریان صادرات قرار گیرند؛ چراکه اگر تولیداتشان، صادراتمحور نبوده و نتوانند ارزآوری کنند، توان پرداخت مالیات را هم نخواهند داشت و در نتیجه بودجهای که دولت بر روی صفحه کاغذ برای سال ۹۷ نوشته است، بر روی کاغذ باقی خواهد ماند.
منبع: ایکنا
کتاب «بانکداری اسلامی بین الملل» اثر دکتر «مهدی رضوی» و دکتر «حسن گلمرادی آدینه وند» است که به همت انتشارات «سمت» چاپ شده است.
از اوایل دهة 1990 با گسترش فناوریهای نوین اطلاعاتی و ارتباطی، توسعه تجارت و تحرک آسان سرمایه بین مرزهای جغرافیایی، بینالمللی شدن فعالیت بانکها نیز تشدید شده است. از طرف دیگر طی سه دهة اخیر، بانکداری اسلامی نیز به عنوان یک بخش نوپا در سطح بینالمللی در حال رشد و گسترش بوده است. امروزه گسترش فعالیت بانکداری اسلامی باعث شده است تا برخی از بانکهای بزرگ بینالمللی برای گسترش هرچه بیشتر بازار فعالیتهای بانکی خود به ارائه خدمات بانکداری اسلامی روی آورند.
فعالیت بانکداری اسلامی در فضای بینالمللی و جهانی شدن بدون شک فرصتها و الزاماتی به دنبال خواهد داشت. این کتاب به منظور آشنایی هر چه بیشتر دانشجویان با بانکداری اسلامی بینالملل تدوین شده است.
فصل های نه گانه این کتاب عبارت اند از:
فصل اول: سیر تکاملی بانکداری بینالملل
فصل دوم: مباحث بینالمللی ارز و نظام پرداختها
فصل سوم: خطرپذیری و مدیریت خطرپذیری در بانکداری اسلامی
فصل چهارم: ابزارهای تأمین مالی اسلامی و بانکداری اسلامی بینالملل
فصل پنجم: قواعد ناظر بر بانکداری بینالملل
فصل ششم: تجارت بینالملل و بانکداری اسلامی
فصل هفتم: بحرانهای بینالمللی بانکی و بانکداری اسلامی بینالملل
فصل هشتم: آیندۀ بانکداری اسلامی بینالملل
در بخشی از پیشگفتار این اثر میخوانیم: «در حال حاضر به دلایل مختلف بانکداری اسلامی توانسته است که به عنوان یک بخش نو پا در سطح بانکداری بین المللی مطرح شود به گونهای که حتی در کشورهای غیر اسلامی نیز گرایش به ایجاد بانک های اسلامی یا باز نمودن باجه های اسلامی در بانکهای بزرگ دیده میشود.
با توجه به اینکه نظام بانکداری مرکز ثقل مراودات تجاری و مالی بین الملل محسوب میشود و از طرف دیگر نظام مالی و بانکداری اسلامی دارای مجموعهای از اصول و ویژگیهای خاص خود است. بررسی بانکداری اسلامی در فضای بین الملل اهمیت فراوان دارد... »
کتاب «بانکداری اسلامی بینالملل» اثر دکتر مهدی رضوی و دکتر حسن گلمرادی آدینهوند است که به همت انتشارات «سمت» با قیمت ۱۳۰ هزار ریال و در ۲۵۶ صفحه چاپ شده است. این کتاب برای دانشجویان رشته اقتصاد در مقطع کارشناسی به عنوان منبع اصلی درس «بانکداری اسلامی بین الملل» به ارزش 3 واحد تدوین شده است.
علاقمندان جهت دریافت صفحات ابتدایی این کتاب میتوانند به این نشانی مراجعه نمایند.
منبع: پورتال بانکداری اسلامی
امیدی به تصویب طرح بانکداری اسلامی نیست/ کاهش نرخ سود آثار مثبتی در پی نداشت
نوشته شده توسط مدیرعضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه ارادهای جدی برای اصلاح نظام بانکی کشور وجود ندارد، اظهار کرد: افرادی در این میان دارای منافعی هستند و مانع از شکلگیری چنین ارادهای در مدیریت کشور میشوند؛ بنابراین تا این اراده شکل نگیرد، هیچ طرحی برای اصلاح عملکرد شرعی نظام بانکی کشور به سرانجام نخواهد رسید.
به گزارش ایکنا، ایام پایانی سال، فرصتی برای بررسی و ارزیابی عملکرد دستگاهها و بخشهای مختلف کشور مخصوصا نهادهای اقتصادی است. با توجه به اینکه سال جاری با عنوان «اقتصاد مقاومتی: تولید- اشتغال» نامگذاری شده بود، میتوان عملکرد بخشهای مختلف اقتصاد کشور در مقاومسازی اقتصاد در سال ۹۶ را مورد بررسی قرار داد. در این ایام پایانی سال بنا داریم در قالب سلسله گزارشات و مصاحبههایی، عملکرد سالیانه بخشهای مختلف در اقتصاد کشور را مورد ارزیابی قرار دهیم. یکی از بخشهایی که میتواند نقشی تعیین کننده در اقتصاد کشور ایفا کند، نظام بانکی است که همواره انتقاداتی جدی به عملکرد آن، هم از بُعد شرعی و هم در زمینه حمایت از فعالان اقتصادی وجود داشته باشد و اگر این سیستم اصلاح نشده و از جمله در نرخهای سود بانکی بازنگری صورت نگیرد، به سختی میتوان به بهبود وضعیت کلی اقتصاد کشور امیدوار بود.
حجتالاسلام والمسلمین محمود عیسوی، عضو هیئتعلمی گروه اقتصاد اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی، در گفتوگو با ایکنا، به بیان دیدگاههای خود درباره عملکرد نظام بانکی در سال ۹۶ پرداخت و گفت: بنده معتقدم به لحاظ شرعی، نظام بانکی همان روال قبلی را در سال جاری ادامه داد و کار جدیدی صورت نگرفته است و مشکلات شرعی که از قبل وجود داشته، همچنان ادامه دارد اما از بُعد عملکرد اقتصاد و نقشآفرینی در بهبود اقتصاد کشور تقریبا میتوان گفت نقش منفی داشته است.
وی ادامه داد: علت نقشآفرینی منفی نظام بانکی در اقتصاد کشور در سال جاری این است که نتوانسته منابع پولی کشور را به سمت تولید حرکت دهد و کمک کند تا اقتصاد کشور از رکود خارج شود؛ بنابراین نه از جهت کارایی اقتصادی و نه از جهت عملکرد شرعی، اتفاق خاصی در سیستم بانکی ما رخ نداده است. همچنین در این سال دچار بحران شدید بانکی هستیم که نمونه بارز آن را در دیماه مشاهده کردیم.
عیسوی با بیان اینکه نقشآفرینی منفی نظام بانکی در اقتصاد کشور، جزئی از ماهیت این سیستم است، اظهار کرد: آنچه به موانع بینالمللی برای نظام بانکی ما مربوط میشود در مورد مبادلات پولی ما با دنیاست اما آنچه بنده عرض کردم در مورد مناسبات پولی در داخل کشور است. به همین دلیل بنده معتقدم عملکرد سیستم بانکی به گونهای بوده که ترجیح داده است منابع را به سمت حوزههایی ببرد که خطر و ریسک کمتری برای بانک دارند و احیانا سود خوبی نیز در پی خواهند داشت.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: به همین دلیل است که بنده معتقدم بانکها معمولا انگیزهای برای فعالیت پولی ندارند و شاهد آن هم این است که بنگاههای تولیدی در حالت رکود هستند و یکی از مشکلات اصلی آنها کمبود نقدینگی است.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی درباره دلایل عدم تغییر در عملکرد شرعی نظام بانکی اظهار کرد: علت اصلی این است که در مدیریت اجرایی و همچنین مدیریت قانونگذاری کشور، ارادهای جدی برای اصلاح نظام بانکی کشور وجود ندارد، چراکه مخاطراتی را مشاهده کرده و یا افرادی در این میان دارای منافعی هستند و مانع از شکل گیری چنین ارادهای در مدیریت کشور میشوند بنابراین تا این اتفاق رخ ندهد، هیچ طرح عملیاتی برای اصلاح وضعیت شرعی عملکرد نظام بانکی کشور به سرانجام نخواهد رسید.
عیسوی درباره تلاش دولت و مجلس برای اصلاح نظام بانکی در سال جاری عنوان کرد: طرح اصلاح قانون عملیات بانکی بدون ربا هم که به سرانجام نرسید. اگر این طرح تصویب و تبدیل به قانون میشد، میتوانست مشکلات شرعی نظام بانکی را تا حدی برطرف کند و گامی به جلو باشد؛ هرچند همه انتظارات را برآورده نمیکرد اما عدم توجه به این مسئله هم یکی از دلایلی است که نشان میدهد ارادهای برای اصلاح قوانین بانکی وجود ندارد. این طرح از اواخر مجلس قبل مسکوت مانده و هیچ امیدی به اینکه در مجلس فعلی مورد بررسی و تصویب قرار گیرد وجود ندارد.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی با اشاره به کاهش چند درصدی سود بانکی در سال ۹۶ یادآور شد: بنده این اقدام را از دستاوردهای مهم نظام بانکی قلمداد نمیکنم؛ چراکه هدف از این اقدام این بود که هزینههای تولید کاهش پیدا کرده و منجر به حمایت از تولید بشود اما موفقیت و بهبود عملکرد تولید نیازمند مجموعهای از سیاستهاست که نیازمند استمرار است و با کاهش دستوری نرخ سود بانکی نمیتوان به رونق تولید امیدوار بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پایان گفت: بنده معتقدم تا بخش تولید را فعال نکنیم، نمیتوانیم با انجام یک اقدام منحصر به فرد، تغییری را در شرایط اقتصادی کشور ایجاد کنیم و به همین دلیل است که مشاهده میکنیم با کاهش سود بانکی، منابع از بانکها به سمت بازاری همانند بازار ارز حرکت کردند.
منبع: ایکنا
پنجمین کنفرانس تأمین مالی اسلامی با ایجاد فرصتهای ویژه برای مردم کشورهای افریقایی و با هدف حرکت به سمت مسیری نوین در جهان برگزار خواهد شد.
کنفرانس بانکداری و تأمین مالی اسلامی با هدف ایجاد فرصت ویژه برای مردم کشورهای افریقایی و جهان و همچنین به منظور توسعه دانش مربوط به روشهای تأمین مالی و بانکداری اسلامی در تاریخ ۱۷ و ۱۸ آوریل ۲۰۱۸ ( ۲۸ و ۲۹ فروردین ۱۳۹۷) در تانزانیا توسط مرکز اقتصاد و بانکداری اسلامی الهدی (CIBE)[i]، برگزار میشود.
این کنفرانس مجمعی برای محققان و متخصصین این حوزه به منظور ارائه و بحث در مورد جدیدترین نوآوریها، روندها و چالشهای عملی در حوزه بانکداری اسلامی را فراهم میکند. دیگر اهداف و مزیتهای این کنفرانس عبارتند از:
- شناسایی فرایند توسعه زیرساختهای مالی اسلامی در افریقا
- برقراری ارتباط صنعت مالی اسلامی افریقا با بازارهای مالی بینالمللی
- نشاندادن انعطافپذیری صنعت مالی اسلامی در طول بحرانهای مالی
- بررسی تجربه مشارکت بازار بانکداری اسلامی بینالملل با صنعت مالی اسلامی افریقا
- نحوه عملکرد بانکها و موسسات مالی اسلامی با توجه به موقعیت آنها
- ارزیابی نوآوریها در بازار مالی اسلامی از طریق رشد محصولات و تولیدات جدید
محورهای اصلی همایش در روز اول:
- معرفی بانکداری و تأمین مالی اسلامی در افریقا
- نظارت شرعی و سازوکار عملیاتی آن در بانکداری اسلامی
- نقش آموزش، حسابداری شرعی و فنآوری اطلاعات (IT) در بانکداری اسلامی
محورهای اصلی همایش در روز دوم:
- شناسایی فرصتهای سرمایهگذاری بر بانکداری اسلامی و تکافل در افریقا
- فرصتهای سرمایهگذاری در تانزانیا
- معرفی تکافل (بیمه اسلامی)
- معرفی صکوک و بررسی ساختار بازار سرمایه و اوراق اسلامی
علاقهمندان میتوانند جهت کسب اطلاعات بیشتر به این نشانی مراجعه نمایند.
منبع: پورتال بانکداری اسلامی
آفریقا به طور ویژه یک بازار بزرگ برای بانکداری اسلامی محسوب میشود و اکثر کشورها مانند سنگال، اوگاندا، مراکش، کنیا، گامبیا و نیجریه قوانین بانکی را اصلاح کردهاند تا امکان ایجاد موسسات اسلامی برای آنها فراهم گردد.
به نقل از سایت خبری gulfnews، گزارشهای صنعت[1] حاکی از آن است که از میان 10 اقتصاد به سرعت در حال رشد در سطح جهان، تعداد ۷ مورد آن در چند سال آینده در آفریقا حضور خواهند داشت. احتمالا جمعیتشناسی مطلوب و روابط منطقهای نزدیک موجب افزایش این رشد به ویژه در شرق آفریقا خواهد شد. با توجه به آمارهای جمعیت، آفریقا در حال حاضر جمعیتی بیش از یک میلیارد نفر دارد و تعداد افراد جوان و طبقه متوسط آفریقایی به طور فزایندهای افزایش یافته است.
طبق گزارش ثروت[2] 2017، طی ده سال گذشته، تعداد افراد فوقالعاده ثروتمند در آفریقا 13 درصد افزایش یافته است و انتظار میرود که در ده سال آینده از رشد 33 درصدی نیز برخوردار باشد. در واقع، از میان ۲۰ کشور جهان که جمعیت ثروتمند آن در ۱۰ سال گذشته سریعترین رشد را داشته است، 11 کشور در آفریقا هستند. علاوه بر این، حدود 50 درصد از جمعیت آن مسلمان هستند که شامل درصد زیادی از مسلمانان مهاجر از کشورهای آسیایی است که در آفریقا ساکن شدهاند.
این ارقام نشان میدهد که آفریقا به طور ویژه یک بازار بزرگ برای بانکداری اسلامی محسوب میشود. تقاضا برای محصولات سازگار با شریعت در آفریقا برای هر دو گروه مسلمان و غیر مسلمان در حال افزایش است و اکثر کشورها مانند سنگال، اوگاندا، مراکش، کنیا، گامبیا و نیجریه قوانین بانکی را اصلاح کردهاند تا امکان ایجاد موسسات اسلامی برای آنها فراهم گردد. طبق گزارشهای صنعت، به منظور تأمین این تقاضای رو به رشد، بیش از 50 مؤسسه مالی در فضای تأمین مالی اسلامی در آفریقا به وجود آمدهاند. کنیا با سه بانک اسلامی و همچنین پنج بانک متداول که از طریق گیشههای اختصاصی بانکداری اسلامی، محصولات منطبق بر شریعت ارائه میدهد، در خط مقدم این پدیده قرار گرفته است.
در حالی که تقاضای زیادی برای بانکداری اسلامی وجود دارد، دسترسی به محصولات مدیریت ثروت اسلامی هنوز هم نسبتا محدود است و همین مسأله فرصت زیادی برای بانکهای کشور امارات متحده عربی فراهم کرده است. در واقع به دلیل نزدیکی جغرافیایی و دسترسی مناسب به بازارهای دیگر در آسیا، اکثر شرکتهای آفریقایی از دبی به عنوان مرکز مبادلات تجاری خود استفاده میکنند. این به این معنی است که دبی به عنوان گزینهای منطقی برای مشتریان آفریقایی برای سرمایهگذاری ثروت خود، به ویژه در زمینه املاک و مستغلات، مناسب است. برخی از محصولات مدیریت ثروت که اغلب از سوی بازار آفریقا تقاضا میشود عبارتند از: سرمایهگذاریهای مختلف و محصولات بانکی مانند صکوک و صندوقهای سرمایهگذاری مشترک.
برخی از بانکهای امارات متحده عربی به دلیل داشتن انگیزه بالا فعالانه دفاتر شعب خود را در خارج از کشور تأسیس کردهاند و شرکتهای دیگری را نیز در منطقه برای ارائه خدمات به مردم محلی ایجاد کردهاند. علاوه بر این، تیمهای اختصاصی در امارات متحده عربی نیز ایجاد شده که به طور انحصاری در خدمت مشتریان موجود و بالقوه مستقر در آفریقا هستند. به عنوان مثال، در بانک نور هر یک از مشتریان بینالمللی به طور مستقیم با یک مدیر از بخش ارتباط با مشتریان و یک کارمند از اداره خدمات مشتریان که مسئولیت تأمین مالی نیازهای مشتری و پشتیبانی از او را بر عهده دارند و حتی با او ملاقات میکنند، در ارتباط هستند.
بر همین اساس پیش بینی میشود که بازار آفریقا از پتانسیل زیادی برای بخش بانکداری امارات متحده عربی برخوردار است. لذا انتظار میرود در سالهای آینده عملیات بینالمللی در این زمینه افزایش یابد. همچنین آخرین پیشبینیها حاکی از آن است که تولید ناخالص داخلی آفریقا در سال 2018 به میزان 3.7 درصد افزایش مییابد (به گفته بانک توسعه آفریقا) که این مسأله نشانهای مثبت برای اقتصاد کلان آفریقا محسوب میشود و قطعا فرصتهای بزرگی را نیز به دنبال خواهد داشت.
علاقهمندان میتوانند جهت دریافت گزارش این خبر به این نشانی مراجعه نمایند.
[1] . The industry reports
[2] . The Wealth Report
منبع: پورتال بانکداری اسلامی
مراجع تقلید ابعاد شرعی افزایش تورم از طریق رشد پایه پولی را روشن کنند
نوشته شده توسط مدیرمراجع تقلید، ورود چندانی به مسئله تورم و بسط پایه پولی نداشتهاند؛ لذا برداشت از منابع بانک مرکزی به راحتی و فارغ از دغدغههای شرعی در حال انجام است.
حجتالاسلام والمسلمین حسن روحانی، رئیس جمهور، روز گذشته در مجمع عمومی بانک مرکزی حضور پیدا کرده و به ایراد سخنرانی درباره سیاستهای بانک مرکزی و نظام بانکی کشور پرداخت. یکی از مسائل مهمی که در سخنان ایشان مطرح شد، ضرورت کاهش فشار به بانک مرکزی از سوی شبکه بانکی و دست بردن به منابع بانک مرکزی بود که منجر به رشد پایه پولی شده و تبعات اقتصادی بدی به دنبال دارد.
دکتر روحانی در بخشی از سخنان خود با تأکید بر اینکه باید شفافیت بانکها در ترازنامهها بیشتر شده و فشارها به بانک مرکزی کاهش یابد، عنوان کرد: بخش بزرگی از پایه پولی مربوط به بانکها بوده و رشد پایه پولی عوارض بسیاری را به دنبال دارد که در این راستا بانک مرکزی باید به گونهای برنامهریزی کند تا بانکها بر مبنای انضباط بتوانند از این خط اعتباری استفاده کنند و در نهایت به نقطه مطلوب در بانکداری دست پیدا کنیم.
عواقب رشد پایه پولی در اقتصاد کشور
برای بررسی بیشتر عواقب رشد پایه پولی در اقتصاد کشور، لوازم پایان دادن به این وضعیت و همچنین ابعاد فقهی رشد پایه پولی، با دکتر کامران ندری، عضو هیئتعلمی دانشگاه امام صادق(ع) و مدیرگروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی به گفتوگو نشستیم که وی در ابتدا گفت: برای بنده جای سؤال است که چگونه قرار است این فشارها بر بانک مرکزی کم شود اما عمده مشکل پایه پولی در چند سال اخیر و مخصوصا در دولتهای یازدهم و دوازدهم، ناشی از افزایش بدهی بانکها به بانک مرکزی بوده است و این نشان دهنده آن است که قبلا هم چنین وضعیتی وجود داشته اما بانکها در این دوره به طور خاص از منابع بانک مرکزی استفاده کردهاند و در حال استفاده هستند.
وی درباره عواقب رشد پایه پولی در اقتصاد کشور گفت: طبعا رشد پایه پولی منشأ رشد نقدینگی در اقتصاد است و آثار تورمی در پی دارد. علاوه بر آثار تورمی، اینکه بانکها تا این حد محتاج و نیازمند به استفاده از منابع بانک مرکزی هستند بسیار نگرانکننده است و نشان میدهد که بانکها با مسائل و مشکلات جدی در رابطه با تأمین نقدینگی مواجه هستند.
ندری تأکید کرد: چنین وضعیتی نشان دهنده ناسالم بودن ترازنامه بانکهاست و نکته دیگر این است که نیاز بانکها به نقدینگی بر حَسَب ظاهر در حال افزایش هم هست و به گفته برخی افراد که اطلاعات بیشتری در مورد شبکه بانکی دارند، برخی از بانکها با مشکلات جدی مواجه هستند.
افزایش پایه پولی ناشی از ضعف خود بانک مرکزی است
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) اظهار کرد: این مسئله باعث شده است تا فشار بر روی بانک مرکزی از این جهت زیاد باشد و بانکها برای تأمین نقدینگی مورد نیاز خودشان در آخر روز سراغ منابع بانک مرکزی بروند اما برخی هم معتقدند این مشکلی که به وجود آمده، ناشی از ضعف نظارت خود بانک مرکزی است؛ یعنی از آنجائیکه بانک مرکزی نظارت کافی را بر بانکها اعمال نکرده است.
وی با اشاره به ضعف نظارت بانک مرکزی یادآور شد: بنابراین بانکها با چنین وضعیتی مواجه شدهاند و برای اینکه سر پا بمانند و بتوانند پاسخگوی نیازهای نقدینهخواهی سپردهگذاران باشند، برای تأمین آن نقدینگی ناچارند از منابع بانک مرکزی استفاده کنند؛ به بیان دیگر، فشاری که اکنون بر بانک مرکزی وجود دارد را خود بانک مرکزی بر اثر ضعفهای که در زمینه نظارت بانکی وجود داشته، به وجود آورده است ضمن اینکه بانکها هم از این وضعیت سوءاستفاده کردهاند.
سوءاستفاده بانکها از ضعف نظارت بانک مرکزی
مدیرگروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی ادامه داد: سوء استفاده بانکها در کنار ضعف نظارت باعث شده تا این فشار بر روی بانک مرکزی به وجود بیاید و حال اینکه این فشار باید کم بشود، حرف کاملا درستی است اما سؤال جدی این است که چگونه میخواهیم این فشار را از بانک مرکزی برداریم. این یک سؤال جدی است و اتفاقا پاسخ این سؤال را هم باید خود بانک مرکزی بدهد.
این کارشناس مسائل اقتصادی تأکید کرد: این بانک مرکزی است که باید راهکار و برنامهای را ارائه دهد که در یک فاصله زمانی مناسب، ترازنامه بانکها، ترازنامهای معقول و منطقی شود و بانکها بتوانند منابع نقدی خودشان را در بازار بینبانکی بدون اینکه ناچار باشند به رقابتهای غیراصولی روی بیاورند، تأمین کنند و باید هم به گونهای عمل کنیم که قبض و بسط پایه پولی، تحت اختیار بانک مرکزی و مطابق با برنامه آن برای کنترل تورم باشد.
دغدغه کنونی بانک مرکزی جلوگیری از وقوع بحران در نظام بانکی است
عضو هیئتعلمی دانشگاه امام صادق(ع) با اشاره به تلاش بانک مرکزی برای جلوگیری از بحران در فعالیت بانکها اظهار کرد: البته در حال حاضر و در مجموع میتوان گفت که قبض چندانی نداریم بنابراین میتوان گفت این بسط پایه پولی تا حدودی خارج از کنترل بانک مرکزی در حال پیش رفتن است و فعلا دغدغه بانک مرکزی است که بانکها با بحران و مشکل کسری نقدینگی مواجه نشوند؛ چراکه کسری نقدینگی بانکها میتواند منجر به هجوم مردم به بانکها شود که مسئلهای بحرانآفرین است.
ندری به اهمیت همکاری سایر نهادها با بانک مرکزی اشاره کرد و گفت: به عنوان توصیهای کلی، سخنان جناب آقای رئیس جمهور درست است اما همانگونه که عرض کردم برای برون رفت از این مشکل، خود بانک مرکزی است که باید با همراهی سایر دستگاهها به این مسئله خاتمه دهد؛ چراکه برای برونرفت از این معضل، همراهی وزارت امور اقتصادی و دارایی، قوه قضائیه و حتی حمایتهایی فراقوهای نیاز است تا بانک مرکزی بتواند برای رفع این مشکل چارهاندیشی کند.
دلایل کسری منابع در نظام بانکی
مدیرگروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی درباره ضرورت توجه به ابعاد فقهی رشد پایه پولی در نظام بانکی کشور عنوان کرد: شیوههایی که بانکها از منابع بانک مرکزی استفاده میکنند نیازمند بررسی است و باید مشخص شود که بانکها در قالب چه عقد و قراردادی از منابع بانک مرکزی استفاده میکنند. این شیوهها در بانکداری اسلامی مورد بررسی قرار گرفته اما اگر فرض هم بر این بگیریم که شیوهای داریم که با موازین شرعی، انطباق کامل دارد اما وقتی بانکی، با کسری نقدینگی مواجه است، اگر نتواند این کمبود نقدینگی را جبران کند نمیتواند پاسخگوی سپردهگذاران باشد.
مراجع تقلید ابعاد شرعی افزایش تورم از طریق رشد پایه پولی را روشن کنند
این کارشناس اقتصادی با اشاره به کسری منابع در نظام بانکی یادآور شد: درست است که سپردهگذاران به صورت روزانه، منابعی را برای بانک میآوردند اما از سوی دیگر از این منابع هم برداشت میکنند. امروزه وضعیتی را در سیستم بانکی خودمان داریم که مجموع برداشتها از منابع بانکی که ممکن است برداشت خود سپردهگذاران از حسابهایشان یا از برنامههای سرمایهگذاری خود بانکها باشد، سبب شده است تا بانکها با کسری مستمر و روزانه مواجه شوند.
وظیفه شرعی بانک مرکزی در قبال کنترل تورم
وی ادامه داد: این کسری منابع هم، از طریق بازار بین بانکی و حتی از طریق سپردهپذیری تأمین نمیشود و لذا بانکها به منابع بانک مرکزی روی آوردهاند. اگر چارچوب منطبق با شرع استفاده از منابع بانک مرکزی را هم طراح کنیم، باید درباره این موضوع که بانکها الان نیازمند هستند و باید از منابع بانک مرکزی برداشت کنند، تصمیم لازم گرفته شود.
ندری ادامه داد: مشکلی که الان وجود دارد، این است که بسط پایه پولی منجر به تورم میشود. مسئلهای که تاکنون هیچ مرجعی به لحاظ شرعی، فتوای صریحی در مورد آن صادر نکرده است، مسئله تورم است. تا زمانیکه تورم قابل قبول باشد یا یک عنوان شرعی محسوب نشود، شما میتوانید حتی در قالب قراردادهای شرعی هم از منابع بانک مرکزی استفاده کنید؛ مگر اینکه فتوایی صادر شود که مثلا تورم ظلم است و جائز نیست و وظیفه بانک مرکزی به لحاظ شرعی این است که تورم را در حد قابل قبولی کنترل کند.
ضرورت توجه مراجع تقلید به ابعاد فقهی رشد تورم
مدیرگروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی با اشاره به لزوم ورود مراجع تقلید به مسئله رشد پایه پولی اظهار کرد: چنین فتوایی در شرایط کنونی وجود ندارد و البته مراجع تقلید، ورود چندانی هم به این مسئله تورم و بسط پایه پولی نداشتهاند؛ لذا برداشت از منابع بانک مرکزی به راحتی و فارغ از دغدغههای شرعی در حال انجام است.
وی اظهار کرد: اگر از منظر فنی و تکنیکی هم به این قضیه نگاه کنیم، در بسیاری از کشورها، تورم را یکی از موانع جدی رشد اقتصادی در بلندمدت میدانند و به همین جهت در بسیاری از کشورهای دنیا، اولین اصلاحی که در حوزه اقتصادی انجام میدهند مهار تورم در محدوده زیر ۵ درصد است و تقریبا میتوان گفت اغلب کشورها این موضوع را پذیرفتهاند و تورمی هم که الان ما با آن مواجه هستیم، ما را در بین ۱۰ کشوری قرار داده است که دارای بالاترین نرخ تورم در جهان هستند.
منبع: خبرگزاری ایکنا
کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار از اردیبهشت 1386 فعالیت خود را با مأموریت ارزیابی ابزارها و قراردادها در بازار سرمایه آغاز نمود. این کمیته در راستای انجام وظایف خود، مصوباتی را ابلاغ نموده است و در خصوص ابعاد فقهی معاملات و سازوکارهای نوین در بازار سرمایه اظهارنظر کرده است. هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار هم با رعایت مصوبات این کمیته، به تدوین مقررات و اعطای مجوز برای سازوکارها و محصولات نوین در بازار سرمایه میپردازند و در حقیقت، راهاندازی این کمیته باعث شد تا مسیر توسعه و تکامل بازار سرمایه در کشور تسهیل گردد.
این کمیته بعد از گذشت مراحل مشخصی و انجام بررسی هایی، نظر تخصصی خود در خصوص ابزارها، نهادها و قراردادهای مشتقه در بازار سرمایه در قالب مصوبهای اعلام و ابلاغ میکند و از میان مجموعه مصوبات این کمیته، تعداد قابل ملاحظهای به مرحله طراحی و فاز عملیاتی رسیدهاند و میتوان گفت بر مبنای آن مصوبات، دستورالعملهای معاملاتی مربوطه در هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار به تصویب رسیدهاند. از جمله این موارد میتوان به طراحی انواع صکوک (همچون اوراق اجاره، اوراق مرابحه، اوراق استصناع و مانند آنها)، قرادادهای مشتقه (همچون قرارداد آتی و اختیار معامله) و برخی نهادهای مالی (همچون صندوقهای سرمایه گذاری و صندوقهای زمین و ساختمان) اشاره کرد که هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با توجه به مصوبات این کمیته، ضمن تنظیم دستورالعمل مربوطه، مجوزهای لازم را صادر کرده است.
این نوشتار با هدف معرفی فرآیند صدور مصوبه در کمیته تخصصی فقهی تهیه شده است. در متن حاضر سعی شده است رویه تصمیمگیری در کمیته تخصصی فقهی تبیین شود و خوانندگان گرامی با سیر اقدامات در مسیر تصویب مصوبه کمیته تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار آشنا گردند. امید است ان شاءالله نوشتار حاضر در نیل به اهداف خود مثمرثمر بوده باشد.
عرضه اسناد خزانه اسلامی با نرخ ۲۰.۵ درصد از شنبه هفته آینده
نوشته شده توسط مدیرسخنگوی دولت گفت: پس از تمام شدن مهلت عرضه اوراق مشارکت بانک مرکزی و از شنبه هفته آینده دولت اسناد خزانه اسلامی با نرخ ۲۰ به اضافه نیم درصد عرضه خواهد کرد.
محمدباقر نوبخت در نشست هفتگی خود اعلام کرد: سیاست های دولت برای کنترل بازار ارز، عرضه اوراق گواهی سپرده با نرخ ۲۰ درصد و پیش فروش سکه در بازه های ۶ و یک ماهه بود و این نشان می دهد که دولت همه تلاش خود را می کند تا پول ملی تضعیف نشود.
بر اساس این گزارش وی ادامه داد: پس از پایان عرضه اوراق گواهی سپرده با نرخ ۲۰ درصد، دولت قصد دارد اسناد خزانه اسلامی را به بازار عرضه کند.
به همین منظور، پس از تمام شدن مهلت عرضه اوراق مشارکت بانک مرکزی و از شنبه ۱۲ اسفند دولت اسناد خزانه اسلامی با نرخ ۲۰ به اضافه نیم درصد عرضه می شود.
منبع: ایبنا