انجمن مالی اسلامی ایران اقدام به گردآوری احکام و استفتائات با موضوع «احکام قرض‌الحسنه» نموده است.
فتوای حضرت امام خمینی(رضوان الله تعالی علیه)
کارمزد قرض‌الحسنه
سؤال: گرفتن درصد بسیار کم مانند ۱% به‌عنوان کارمزد توسط صندوقهای قرض‌الحسنه جهت تأمین مخارج صندوق چه صورتی دارد؟
جواب: درصد، کارمزد نیست هر چند کم باشد و بهره پول حرام است گرچه به اسم کارمزد گرفته شود؛ ولی اگر آنچه گرفته میشود جداً مزد کار باشد و به مقدار متعارف، با توافق طرفین اشکال ندارد
سؤال: نظر به اینکه صندوق قرض‌الحسنه‌ای: ۱- مخارجی دارد از قبیل حقوق کارمندان، صرف اوراق بهادار، اجاره مکان و... و در اخذ مبلغی به‌عنوان کارمزد شبهه ربا در کار است، لذا بر این شدیم مبلغی عادلانه در قبال اوراق و دفاتر صندوق و... طی قراردادی غیر از قرارداد وام بطریقی از متقاضیان وام گرفته شود؛ آیا به نظر مبارک اشکال دارد؟
جواب: اگر واقعاً مزد کار و به نحو متعارف است اشکال ندارد.
افتتاح حساب قرض‌الحسنه (پس‌انداز و جاری)
سؤال: با توجه به اینکه شنیده‌ایم برخی از معاملاتی که در بانکها انجام می‌گیرد صوری بوده و اشکال شرعی دارد، قرض دادن به بانک (افتتاح حساب قرض‌الحسنه) چه حکمی دارد؟ و اساساً ثوابی که در روایات برای قرض دادن آمده شامل کسی که در بانک حساب قرض‌الحسنه باز می‌کند نیز میشود؟
جواب: امانات و ودیعه‌هایی که اشخاص به بانکها مى‌دهند (و آن را سپرده بانکى مى‌گویند) اگر عنوان قرض و تملیک با ضمانت را داشته باشد اشکالى ندارد و براى بانک جایز است در آن تصرف کند.
فتوای حضرت امام خامنه‌ای(مد ظله العالی)
کارمزد قرض‌الحسنه
جواب: کارمزد اگر واقعاً مزد کار باشد نه مجرد تغییر اسم، اشکال ندارد. میزان آن بستگی به هزینه‌هایی که صورت می‌گیرد دارد.
شیوه محاسبه کارمزد وام قرض الحسنه
بانکها برای محاسبه کارمزد پرداخت قرض‌الحسنه این هزینه‌ها را داخل میکنند: ۱- هزینه تبلیغاتی که برای تشویق مردم برای افتتاح حساب قرض‌الحسنه میکنند؛ ۲- هزینههای جمعآوری قرض ۳- هزینههای جوایزی که به مردم پرداخت میکنند برای قرض دادن به بانک ۴- هزینههای کارمندان، ساختمان، آب، برق، کاغذ، کامپیوتر و هر هزینه‌ای که مرتبط با جمعآوری و پرداخت قرض است و مجموع اینها را حساب کرده و به کل منابع تقسیم و سرشکن میکنند.
حال سؤال این است الف: آیا بانکها میتوانند این هزینه‌ها را به عنوان کارمزد دریافت کنند؟ ب: طبیعتاً شیوه‌ای که بتوانند به طور عادلانه کارمزد را بین دریافت کنندگان قرض تقسیم کنند، شیوه درصدی و سرشکن کردن هزینه‌ها به میزان قرض دریافتی خواهد بود؛ چون امکان این که بتوان بر اساس هر پرونده کارمزد آن را حساب کرد واقعاً مشکل و شدنی نیست. آیا این شیوه اشکال دارد؟ اگر اشکال دارد شما راهنمایی بفرمایید که به چه شکلی این هزینه را محاسبه و از قرض گیرنده دریافت کنند؟
جواب: کارمزد، به عنوان مخارج صندوق گرفته مى‌شود. لذا مسئولین محترم صندوق باید طورى محاسبه کنند که کارمزد به مقدار هزینه‌هاى جارىِ صندوق مانند آب و برق و حقوق کارمندان و امثال آن باشد. حال اگر این محاسبه صورت گرفته و احیاناً مبلغى اضافه آمد، مصرف آن بستگى به نظر مسئولین صندوق دارد.
شیوه دریافت کارمزد وام قرض الحسنه
سؤال: بانکها برای پرداخت قرض‌الحسنه مبلغی را به عنوان کارمزد که اعلام میکنند به عنوان هزینههای پرداخت قرض مانند هزینه مکان، برق کامپیوتر، کارمند و... می‌باشد علاوه از اصل قرض از مشتری مطالبه میکنند آیا پرداخت این مبلغ جایز است؟ و اگر جایز نیست مقلدین شما به چه شکلی میتواند این قرض را دریافت کنند و به ربا هم نیافتند. لطفاً راهکاری را که بتوان با کارمندان بانک انجام داد، بیان فرمایید.
جواب: تابع قوانین و مقررات بانک است.
افتتاح حساب قرض‌الحسنه (پس‌انداز و جاری)
سؤال: با توجه به اینکه شنیده‌ایم برخی از معاملاتی که در بانکها انجام می‌گیرد صوری بوده و اشکال شرعی دارد، قرض دادن به بانک (افتتاح حساب قرض‌الحسنه) چه حکمی دارد؟ و اساساً ثوابی که در روایات برای قرض دادن آمده شامل کسی که در بانک حساب قرض‌الحسنه باز می‌کند نیز میشود؟
جواب: اشکالی ندارد.
صندوق های قرض الحسنه خانگی
سؤال: آیا فعالیت صندوق های فامیلی، محله، همکاران و... که اعضا، ماهانه مبالغی به آن پرداخت می کنند و به قید قرعه به یکی از اعضا قرض داده می شود، اشکال دارد؟ اگر مسئول صندوق شرط کند اولین دریافت (بدون قرعه_کشی )، متعلق به او باشد، اشکال ندارد؟
جواب: فعالیت صندوق های قرض الحسنه مذکور که عده ای به شخصی وکالت می دهند تا ماهانه مبالغی را از اعضا، دریافت کرده و به قید قرعه به یکی از آنها پرداخت کند، اشکال ندارد؛ همچنین اگر متصدی صندوق که در انجام امور آن از طرف اعضا، وکالت دارد، شرط کند اولین نوبت دریافت، متعلق به او باشد، اشکال ندارد.
دریافت مبلغ اضافی از اعضای صندوق قرض الحسنه
سوال: در بین همکاران صندوق قرض الحسنه راه اندازی کردیم که هر ماه با قرعه کشی به یک نفر وام می رسد. بعد از ماه پنجم هر نفر مبلغ اضافی پرداخت می کند تا نفرات بعدی که زمان بیشتری طول می کشد مبلغ بیشتری دریافت کنند و به همین منوال؛ با توجه به رضایت همه اعضا آیا این کار ما مصداق ربا می باشد؟
جواب: اگر مبلغ اضافی از مقدار تورم بیشتر نبوده و توسط کسانی پرداخت شود که قبلاً وام را دریافت کرده اند، اشکال ندارد.
حق عضویت و کارمزد بابت قرض الحسنه
سؤال: صندوق قرض الحسنه خانگی تشکیل داده ام و مقدار مشخصی پول به عنوان سپرده و حق عضویت از متقاضیان وام دریافت می کنم و با تجمیع سپرده‌ها به نوبت به آنان وام می دهم.
۱- اولاً دریافت حق عضویت (که معین و مشخص است و همه باید برای دریافت وام آن را بپردازند) جایز است؟
۲- ثانیاً توجه به اینکه صندوق خانگی است و برخی هزینه‌ها مثل اجاره بها، حقوق پرسنل و... ندارد آیا کارمزد (حق الزحمه) جایز است؟ مقدار کارمزد به چه شکل تعیین می شود؟
جواب:
۱- اشکال ندارد.
۲- با توجه به اینکه مبالغ قرض ملک شما نیست و از پول خودتان قرض نمی‌دهید، دریافت کارمزد شرط خاصی ندارد و تابع توافق اعضا است.
فتوای آیت الله جوادی آملی(دامت برکاته)
کارمزد قرض‌الحسنه
سوال: در برخی تعاونی های دوستانه، هر ماه به قید قرعه، به یک نفر وام داده میشود و هر نفر باید مبلغی افزون بر آنچه وام گرفته است، برگرداند تا حق نفرات آخر که وام دیرتر به آنها میرسد ضایع نشود . آیا پرداخت این مبلغ اضافه ربا می‌آید ؟
پاسخ: ۱- قرض به شرط زیاده، ربا است. ۲- چیزی که به عنوان کارمزد پرداخت شود، جایز است.
شیوه محاسبه کارمزد وام قرض الحسنه
بانکها برای محاسبه کارمزد پرداخت قرض‌الحسنه این هزینه‌ها را داخل میکنند: ۱- هزینه تبلیغاتی که برای تشویق مردم برای افتتاح حساب قرض‌الحسنه میکنند؛ ۲- هزینههای جمعآوری قرض ۳- هزینههای جوایزی که به مردم پرداخت میکنند برای قرض دادن به بانک ۴- هزینههای کارمندان، ساختمان، آب، برق، کاغذ، کامپیوتر و هر هزینه‌ای که مرتبط با جمعآوری و پرداخت قرض است و مجموع اینها را حساب کرده و به کل منابع تقسیم و سرشکن میکنند.
حال سؤال این است الف: آیا بانکها میتوانند این هزینه‌ها را به عنوان کارمزد دریافت کنند؟ ب: طبیعتاً شیوه‌ای که بتوانند به طور عادلانه کارمزد را بین دریافت کنندگان قرض تقسیم کنند، شیوه درصدی و سرشکن کردن هزینه‌ها به میزان قرض دریافتی خواهد بود؛ چون امکان این که بتوان بر اساس هر پرونده کارمزد آن را حساب کرد واقعاً مشکل و شدنی نیست. آیا این شیوه اشکال دارد؟ اگر اشکال دارد شما راهنمایی بفرمایید که به چه شکلی این هزینه را محاسبه و از قرض گیرنده دریافت کنند؟
جواب: اخذ کارمزد به عنوان اجرت متعارف عمل با رضایت طرفین اشکال ندارد.
فتوای آیت الله سبحانی(دامت برکاته)
کارمزد قرض‌الحسنه
سؤال: آیا گرفتن کارمزد از طرف صندوقهای قرض‌الحسنه جایز است؟
جواب: عمل مسلم، محترم است و کارگزار، خدماتی به طرفین ارائه میدهد؛ مثلاً وثیقه لازم دارد و وثیقه امروز تنها با گرفتن چک صورت نمی‌پذیرد، بلکه باید خصوصیات آن در دفتر ثبت شود و دفترچه اقساط تنظیم گردد. این نوع اعمال نمی‌تواند رایگان باشد. قرآن کریم می‌فرماید: (لایضار کاتب)؛ نویسنده نباید مورد ضرر و زیان قرار گیرد.
فتوای آیت الله سیستانی(دامت برکاته)
کارمزد قرض‌الحسنه
پرسش: کسانی که صندوق قرض الحسنه افتتاح می کنند وقتی وام می دهند یک درصد به عنوان کارمزد کم می کنند آیا از این مبلغ می توان دست مزد به گردانندگان صندوق قرض الحسنه داد؟
پاسخ: گرفتن کارمزد جایز نیست وکارمندی که کارش در رابطه با قرض ربوی نیست می تواند از حقوق صندوق استفاده کند.
پرسش: آیا وام گرفتن از بانک با بهره بانکی حرام است؟
پاسخ: حرام است ولی اگر بانک دولتی یا مشترک باشد می توانید به عنوان مال مجهول المالک بردارید وسپس آن را قرض از سوی معظم له حساب کنید وایشان این وکالت را به همه مؤمنین داده اند و سپس مبلغی که متعهد شدید بدهید
پرسش: بانکها برای محاسبه کارمزد پرداخت قرض‌الحسنه این هزینه‌ها را داخل میکنند: ۱- هزینه تبلیغاتی که برای تشویق مردم برای افتتاح حساب قرض‌الحسنه میکنند ۲- هزینههای جمعآوری قرض ۳- هزینههای جوایزی که به مردم پرداخت میکنند برای قرض دادن به بانک ۴- هزینههای کارمندان و ساختمان و آب و برق و کاغذ و کامپیوتر و هر هزینه‌ای که مرتبط با جمعآوری و پرداخت قرض است و مجموع اینها را حساب کرده و به کل منابع تقسیم و سرشکن میکنند. حال سوال این است:
الف: آیا بانکها میتوانند این هزینه‌ها را به عنوان کارمزد دریافت کنند؟
ب: طبیعتاً شیوه‌ای که بتوانند به طور عادلانه کارمزد را بین دریافت‌کنندگان قرض تقسیم کنند، شیوه درصدی و سرشکن کردن هزینه‌ها به میزان قرض دریافتی خواهد بود؛ چون امکان اینکه بتوان براساس هر پرونده کارمزد آن را حساب کرد واقعاً مشکل و شدنی نیست. آیا این شیوه اشکال دارد؟ اگر اشکال دارد، شما راهنمایی بفرمایید که به چه شکلی این هزینه را محاسبه و از قرض گیرنده دریافت کنند؟
جواب: ممکن است شخص متقاضى براى کارکنان آن مؤسسه مالی در مقابل کسب موافقت سرمایه‌گذاران جهت پرداخت قرض، و جعلی قرار دهد و این جعل ممکن است به مقدار کارمزد مورد نظر مؤسسه باشد
شیوه محاسبه کارمزد وام قرض الحسنه
بانکها برای محاسبه کارمزد پرداخت قرض‌الحسنه این هزینه‌ها را داخل میکنند: ۱- هزینه تبلیغاتی که برای تشویق مردم برای افتتاح حساب قرض‌الحسنه میکنند؛ ۲- هزینههای جمعآوری قرض ۳- هزینههای جوایزی که به مردم پرداخت میکنند برای قرض دادن به بانک ۴- هزینههای کارمندان، ساختمان، آب، برق، کاغذ، کامپیوتر و هر هزینه‌ای که مرتبط با جمعآوری و پرداخت قرض است و مجموع اینها را حساب کرده و به کل منابع تقسیم و سرشکن میکنند.
حال سؤال این است الف: آیا بانکها میتوانند این هزینه‌ها را به عنوان کارمزد دریافت کنند؟ ب: طبیعتاً شیوه‌ای که بتوانند به طور عادلانه کارمزد را بین دریافت کنندگان قرض تقسیم کنند، شیوه درصدی و سرشکن کردن هزینه‌ها به میزان قرض دریافتی خواهد بود؛ چون امکان این که بتوان بر اساس هر پرونده کارمزد آن را حساب کرد واقعاً مشکل و شدنی نیست. آیا این شیوه اشکال دارد؟ اگر اشکال دارد شما راهنمایی بفرمایید که به چه شکلی این هزینه را محاسبه و از قرض گیرنده دریافت کنند؟
جواب: ممکن است شخص متقاضى براى کارکنان آن مؤسسه مالی در مقابل کسب موافقت سرمایه گذاران جهت پرداخت قرض جعلی قرار دهد، و این جعل ممکن است به مقدار کارمزد مورد نظر موسسه باشد.
شیوه دریافت کارمزد وام قرض الحسنه
سؤال: بانکها برای پرداخت قرض‌الحسنه مبلغی را به عنوان کارمزد که اعلام میکنند به عنوان هزینههای پرداخت قرض مانند هزینه مکان، برق کامپیوتر، کارمند و … می‌باشد علاوه از اصل قرض از مشتری مطالبه میکنند آیا پرداخت این مبلغ جایز است؟ و اگر جایز نیست مقلدین شما به چه شکلی میتواند این قرض را دریافت کنند و به ربا هم نیافتند. لطفاً راهکاری را که بتوان با کارمندان بانک انجام داد، بیان فرمایید.
جواب: اگر بانک دولتی باشد و مبلغ را بر اساس عقد صحیح مانند مضاربه یا فروش اقساطى دریافت کنید، باید به موجب آن ملتزم شوید، و چنانچه بر اساس عقد صحیح نباشد، مى‌توانید مبلغ را به نیت مجهول المالک گرفته سپس با اذن حضرت آیت الله به عنوان قرض براى خود بردارید و آن را در همان جهتی که طبق ضوابط وام به شما داده شده به مصرف برسانید.
و اگر بانک خصوصی باشد و مبلغ را بر اساس عقد صحیح مانند مضاربه یا فروش اقساطى دریافت کنید، باید به موجب آن ملتزم شوید، و چنانچه بر اساس عقد صحیح نباشد گرفتن وام جایز نیست.
افتتاح حساب قرض‌الحسنه (پس‌انداز و جاری)
۱- سپرده‌گذاری در بانک‌های خصوصی ـ به معنای قرض دادن به آنها ـ با شرط نکردن سود، جایز است. به این معنا که قرض دادن را متوقف بر ملزم داشتن بانک، به پرداخت سود نکند. نه آنکه خود شخص، در درون خود بنای مطالبۀ سود ـ در صورتی که بانک آن را نپرداخت ـ نداشته باشد؛ زیرا که بنای بر مطالبۀ چیزی با شرط نکردن قابل جمع است. همچنان که بنای مطالبه نکردن با شرط کردن قابل جمع است و شخص میتواند چیزی را شرط نکند و خواستار آن گردد و یا شرط کند اما آن را مطالبه نکند.
۲ـ سپرده‌گذاری در بانک‌های دولتی ـ به معنای قرض دادن به آنها ـ با شرط گرفتن سود، جایز نیست و آن سود ربا است. بلکه دادن مال به این بانکها هرچند بدون دریافت سود باشد، شرعاً به منزلۀ اتلاف مال است؛ زیرا آنچه را بعداً از بانک باز پس می‌گیرند، مال بانک نیست، بلکه از اموال مجهول‌المالک است؛ بنابراین سپردن درآمدها و فایده‌هایی که شخص در طول سال به دست می‌آورد، در بانک‌های دولتی، بدون پرداخت خمس آن، مشکل است؛ زیرا او اجازۀ صرف این اموال را برای مؤونه(معیشت خانواده) خود دارد و به اتلاف آن مجاز نیست و اگر آن را اتلاف کند، ضامن خمس برای صاحبان آن میشود.
فتوای آیت الله شبیری زنجانی(دامت برکاته)
کارمزد قرض‌الحسنه
سؤال: زمانی که از بانکها درخواست قرض‌الحسنه میکنیم، مبلغی را به عنوان کارمزد علاوه بر اصل قرض از ما مطالبه میکنند؛ آیا پرداخت این مبلغ جایز است؟
جواب: اخذ کارمزد به عنوان اجرت متعارف کارهای صورت گرفته با رضایت طرفین مانعی ندارد.
شیوه دریافت کارمزد وام قرض الحسنه
سؤال: بانکها برای پرداخت قرض‌الحسنه مبلغی را به عنوان کارمزد که اعلام میکنند به عنوان هزینههای پرداخت قرض مانند هزینه مکان، برق کامپیوتر، کارمند و … می‌باشد علاوه از اصل قرض از مشتری مطالبه میکنند آیا پرداخت این مبلغ جایز است؟ و اگر جایز نیست مقلدین شما به چه شکلی میتواند این قرض را دریافت کنند و به ربا هم نیافتند. لطفاً راهکاری را که بتوان با کارمندان بانک انجام داد، بیان فرمایید.
جواب: اخذ مزد به عنوان اجرت متعارف کارهای صورت گرفته با رضایت طرفین مانعی ندارد و به هر دو شکل صحیح است.
افتتاح حساب قرض‌الحسنه (پس‌انداز و جاری)
سؤال: با توجه به اینکه شنیده‌ایم برخی از معاملاتی که در بانکها انجام می‌گیرد صوری بوده و اشکال شرعی دارد، قرض دادن به بانک (افتتاح حساب قرض‌الحسنه) چه حکمی دارد؟ و اساساً ثوابی که در روایات برای قرض دادن آمده شامل کسی که در بانک حساب قرض‌الحسنه باز می‌کند نیز میشود؟
جواب: قرض دادن جایز است.
فتوای آیت الله صافی گلپایگانی(دامت برکاته)
کارمزد قرض‌الحسنه
سؤال: بانک¬ها برای پرداخت وام قرض¬الحسنه مبلغی را به عنوان کارمزد هزینه¬های پرداخت قرض از مشتریان دریافت می¬کنند؛ شما فرموده¬اید که این شیوه اشکال دارد. می¬خواستم بدانم راهکار حضرت عالی برای مقلدینتان که از بانک به این شیوه دریافت می¬کنند چیست؟ و نیز اگر راهکاری برای بانک¬ها وجود دارد آن را نیز بیان فرمایید.
جواب: چنانچه قرض مشروط به کارمزد باشد، ربا و حرام است. می¬توانند کارمزد مذکور را شرط نکرده و اختیار پرداخت آن را به عهده قرض گیرنده بگذارند؛ و یا می¬توانند دفترچه و اوراق مربوط به وام را به قیمت بیشتری مشروط به دادن وام، به مشتری بفروشند
سؤال: آیا صندوقهاى قرض الحسنه مى‌توانند مخارج و هزینه‌هاى پرداخت و دریافت وام را از گیرندۀ آن طلب کنند؟
جواب: اگر صندوق قرض الحسنه و مسئولان آن بعنوان واسطه بین صاحبان وجوه عمل مى‌کنند که بوکالت از آنها پول آنها را به وام‌گیرنده قرض مى‌دهند، که وام‌دهنده، صندوق یا مسئول صندوق نباشد، و خود صاحب پول باشد در این صورت صندوق و مسئول آن مى‌تواند مبلغ معینى را بعنوان حق العمل و مخارج کاغذ و غیره از گیرنده وام بگیرد ولى اگر وجوهى که گرفته مى‌شود جزء موجودى صندوق و ضمیمۀ وجوه بودجه و اعتبار وامى صندوق مى‌شود که طبعاً صندوق هم وام‌دهنده مى‌شود وام دادن بشرط اینکه وام‌گیرنده پول و بهاى این هزینه‌ها را بصندوق بدهد اشکال دارد و حکم ربا را دارد، راه دیگر علاوه بر صورت اولى که صندوق بوکالت عمل کند این است که وام‌گیرنده قبل از گرفتن وام مبلغ معینى به بانک بشرط اینکه بانک مبلغ معینى را به او وام بدهد هبه کند مثلًا یک هزار تومان نقد به صندوق به این شرط که یکصد هزار تومان به او قرض الحسنه بدهد هبه کند و یک هزار تومان را به صندوق بدهد و بعد صندوق یکصد هزار تومان به او قرض بدهد، ولى بهتر از همه که ثواب آن بیشتر و با نیت خیرخواهانۀ مؤسسین موافقتر است و خلوص نیت وام‌دهندگان را بیشتر جلوه مى‌دهد و اعانت به ضعفاء و برادران و‌خواهران ایمانى نیازمند است این است که این افراد موفقى که صندوق تشکیل مى‌دهند هزینه‌ها و مخارج را نیز از کیسۀ احسان خود یا کمک محسنین و نیکوکاران دیگر بدهند و از وام‌گیرنده چیزى بنام هزینه و غیره دریافت ننمایند، هم اکنون بعضى صندوقها به این صورت عمل مى‌نمایند.
افتتاح حساب قرض‌الحسنه (پس‌انداز و جاری)
سؤال: سپردن پول در صندوقهاى قرض‌الحسنه به قصد دریافت جوایز غیر معین، چه حکمى دارد؟
جواب: اگر سپردن پول به بانک و قرض‌الحسنه، به شرط شرکت دادن قرض‌دهنده در قرعه‌کشى جوایز نباشد و خود بانک براى تشویق قرض دهندگان، جوایزى معین کند و قرض دهنده پول را به قصد قرض‌الحسنه بلاشرط بدهد، اشکال ندارد؛ هر چند قرض‌دهنده از برنامۀ جوایز بانک مطلع باشد.
سؤال: پول را جهت حفظ و نگهدارى در بانک به حساب مى‌گذاریم، پس از مدتى بانک مقدارى سود به صاحب حساب مى‌پردازد، آیا اشکالى دارد؟ در صورت اشکال، اگر چنین پولى را دریافت نموده‌ایم باید چه کرد؟
جواب: چنانچه پول را فقط جهت نگهدارى در بانک بگذارید و منظور شما گرفتن سود نباشد، به‌طوری‌که اگر بانک سود را ندهد مطالبه نمى‌کنید، اشکال ندارد.
فتوای آیت الله علوی گرگانی(دامت برکاته)
کارمزد قرض‌الحسنه
سوال: بانکها برای محاسبه کارمزد پرداخت قرض‌الحسنه این هزینه ها را داخل میکنند: ۱- هزینه تبلیغاتی که برای تشویق مردم برای افتتاح حساب قرض‌الحسنه میکنند ۲- هزینه های جمع آوری قرض ۳- هزینههای جوایزی که به مردم پرداخت میکنند برای قرض دادن به بانک ۴- هزینههای کارمندان و ساختمان و آب و برق و کاغذ و کامپیوتر و هر هزینه‌ای که مرتبط با جمع آوری و پرداخت قرض است و مجموع اینها را حساب کرده و به کل منابع تقسیم و سر شکن میکنند . حال سوال این است الف: آیا بانک ها میتوانند این هزینه ها را به عنوان کارمزد دریافت کنند؟ ب: طبیعتاً شیوه‌ای که بتوانند به طور عادلانه کارمزد را بین دریافت کنندگان قرض تقسیم کنند شیوه درصدی و سرشکن کردن هزینه ها به میزان قرض دریافتی خواهد بود، چون امکان اینکه بتوان براساس هر پرونده کارمزد آن را حساب کرد واقعاً مشکل و شدنی نیست. آیا این شیوه اشکال دارد؟ اگر اشکال دارد شما راهنمایی بفرمایید که به چه شکلی این هزینه را محاسبه و از قرض گیرنده دریافت کنند؟
جواب:
۱_ در صورتی که این هزینه ها برای سپرده قرض الحسنه باشد میتوانند جزو کارمزد محاسبه کنند
۲_ این شیوه اشکال ندارد.
شیوه دریافت کارمزد وام قرض الحسنه
سؤال: بانکها برای پرداخت قرض‌الحسنه مبلغی را به عنوان کارمزد که اعلام میکنند به عنوان هزینههای پرداخت قرض مانند هزینه مکان، برق کامپیوتر، کارمند و … می‌باشد علاوه از اصل قرض از مشتری مطالبه میکنند آیا پرداخت این مبلغ جایز است؟ و اگر جایز نیست مقلدین شما به چه شکلی میتواند این قرض را دریافت کنند و به ربا هم نیافتند. لطفاً راهکاری را که بتوان با کارمندان بانک انجام داد، بیان فرمایید.
جواب: این موضوع به نحوه تعامل بانکها با مردم بر می‌گردد و بهتر است راهی که بیشتر مورد رضایت مشتری است در پیش گرفته شود.
شیوه محاسبه کارمزد وام قرض الحسنه
بانکها برای محاسبه کارمزد پرداخت قرض‌الحسنه این هزینه‌ها را داخل میکنند: ۱- هزینه تبلیغاتی که برای تشویق مردم برای افتتاح حساب قرض‌الحسنه میکنند؛ ۲- هزینههای جمعآوری قرض ۳- هزینههای جوایزی که به مردم پرداخت میکنند برای قرض دادن به بانک ۴- هزینههای کارمندان، ساختمان، آب، برق، کاغذ، کامپیوتر و هر هزینه‌ای که مرتبط با جمعآوری و پرداخت قرض است و مجموع اینها را حساب کرده و به کل منابع تقسیم و سرشکن میکنند.
حال سؤال این است الف: آیا بانکها میتوانند این هزینه‌ها را به عنوان کارمزد دریافت کنند؟ ب: طبیعتاً شیوه‌ای که بتوانند به طور عادلانه کارمزد را بین دریافت کنندگان قرض تقسیم کنند، شیوه درصدی و سرشکن کردن هزینه‌ها به میزان قرض دریافتی خواهد بود؛ چون امکان این که بتوان بر اساس هر پرونده کارمزد آن را حساب کرد واقعاً مشکل و شدنی نیست. آیا این شیوه اشکال دارد؟ اگر اشکال دارد شما راهنمایی بفرمایید که به چه شکلی این هزینه را محاسبه و از قرض گیرنده دریافت کنند؟
جواب:
الف: در صورتی که این هزینه‌ها برای سپرده قرض‌الحسنه باشد میتوانند جزو کارمزد محاسبه کنند.
ب: این شیوه اشکال ندارد.
فتوای آیت الله مکارم شیرازی(دامت برکاته)
کارمزد قرض‌الحسنه
چیزى را که صندوقهاى قرض‌الحسنه به‌عنوان کارمزد و حق الزّحمه در برابر خدماتى که براى نگهدارى حساب اقساط و امثال این امور می‌گیرند اشکال ندارد، ولى احتیاط واجب آن است که‌این مبلغ متناسب با زحمات هزینه‌هاى بانک باشد، نه اینکه همان سود پول را به نام کارمزد بگیرند. صندوقهاى قرض الحسنه نمی‌توانند هیچ گونه شرطى در برابر دادن وام بکنند، مثلاً بگویند شرط وام آن است که کارمزدى بدهند، بنابراین باید کارمزدى را که می‌گیرند چیزى جداگانه از وام باشد
پرسش: آیا کارمزدهایی که بانک ها از وام گیرندگان می گیرند حلال است؟
پاسخ :چیزى را که صندوق هاى قرض الحسنه به عنوان کارمزد و حقّ الزّحمه در برابر خدماتى که براى نگهدارى حساب اقساط و امثال این امور مىگیرند اشکال ندارد، ولى احتیاط واجب آن است که این مبلغ متناسب با زحمات و هزینه هاى بانک باشد، نه این که همان سود پول را به نام کارمزد بگیرند و حداکثر کارمزد ۴ درصد است.
پرسش: بانکها براى وام‌هایى که به متقاضى می‌دهند از همان اوّل محاسبه سود را به‌عنوان کارمزد می‌نمایند، اگر همین کار را یک فرد بازارى به‌عنوان وام یا فروختن جنس به‌صورت نسیه، انجام دهد، آیا حکم ربا دارد؟
پاسخ: منظور از کارمزد حق الزّحمه‌اى است که به کارمندان بانک یا صندوق قرض‌الحسنه به‌عنوان حقوق در مقابل زحماتى که جهت حفظ حساب‌ها و سایر خدمات بانکى انجام می‌دهند داده میشود وکارمزد متعلّق به آن‌هاست و اگر دهنده پول، کارمزد را به‌عنوان خودش بگیرد ربا و حرام است و در معاملات بازار نیز همین‌گونه‌است.
پرسش: با توجّه به برآورد هزینه‌هاى این صندوق، اعمّ از دستمزد پرسنل، چاپ اوراق، اجاره مکان، و مانند آن، مبلغى به‌عنوان کارمزد به شرح ذیل از متقاضیان وام دریافت میشود:
۱- وام قرض الحسنه به مدّت یک ماه ۱% مبلغ وام.
۲- تا دو ماه ۲% مبلغ وام.
۳- بیش از دو ماه هر سال ۳% مبلغ وام.
لازم به ذکر است که‌اگر پرداخت وامها کم باشد، این مبالغ هزینه‌ها را پوشش نمی‌دهد؛ ولى اگر پرداخت زیاد باشد، ممکن است مبالغى هم اضافه بیاید. لطفاً بفرمایید:
آیا دریافت کارمزد به‌این شکل جایز است؟
هرگاه پس از کسر هزینه ها، مقدارى از کارمزدها اضافه بماند، با توجّه به این که مجدّداً به پرداخت وام، یا پوشش هزینه ها در آینده اقدام میشود، چه حکمی‌دارد؟
پاسخ: منظور از کارمزد، حق الزّحمه‌اى است که به کارمندان بانک، یا صندوق قرض الحسنه و مانند آن به‌عنوان حقوق در مقابل زحماتى که جهت حفظ حساب‌ها و سایر خدمات انجام می‌دهند، داده میشود و چنانچه مبلغ اضافى به همین نیت گرفته شود و به‌عنوان حقوق صرف کارمندان و هزینه‌هاى دیگر شود، مانعى ندارد و بقیه نیز صرف کارمندان و هزینه‌هاى جارى میشود.
پرسش: آیا کارمزد وام را می‌توان از اصل وام قرض الحسنه کسر کرد، و ما بقى را پرداخت نمود؟
پاسخ: اشکالى ندارد؛ مشروط بر این که بیش از هزینه هاى صندوق نباشد.
پرسش: معظم له فرموده اید: کارمزد بیش از چهار درصد در وام های قرض الحسنه جایز نیست؛ آیا بانک می تواند هر ساله چهار درصد کارمزد برای یک وام دریافت دارد؟
پاسخ :تنها گرفتن چهار درصد از کل وام به عنوان کارمزد بی اشکال است و کارمزد سالیانه جایز نیست.
افتتاح حساب قرض‌الحسنه (پس‌انداز و جاری)
پول‌هایى را که مردم به عنوان حساب جارى به بانکها مى‌سپارند، صورت قرض‌الحسنه به بانک دارد که هر وقت بخواهند، مى‌توانند آن را بگیرند و اگر سودى در مقابل آن قرار دهند، حرام است و قرض هم باطل است و بانک نمى‌تواند در آن تصرف کند.
سؤال 664 ـ یکى از صندوقهاى قرض الحسنه که وامهاى بدون بهره در اختیار افراد قرار مى دهد با توجّه به کثرت متقاضى وام در نظر دارد (در صورت عدم مانع شرعى) اعلام نماید کسانى که مقدارى به واحد امور خیریّه صندوق (که به افراد بى بضاعت و مستمند کمک بلاعوض مى نماید) کمک نمایند بدون نوبت و با تسهیلات بهتر وام قرض الحسنه دریافت مى نماید، حکم شرعى این مسأله چیست؟
جواب:اشکالى ندارد.
سؤال 669 ـ آیا مسؤولین صندوق قرض الحسنه مى توانند با پولى که در صندوق است بدون گرفتن وکالت از اعضا (اعضا پول را به صندوق به عنوان قرض الحسنه مى دهند) کار کنند، حکم شرعى در دو صورت زیر چگونه است؟
الف- سود حاصل صرف صندوق به طور مشاع اعمّ از وام و خرید لوازم شود.
ب- سود حاصل براى عاملین بماند.
جواب:بدون اجازه گرفتن جایز نیست و اگر در شرایط باز کردن حساب به این مسأله تصریح شده باشد که بخشى از وجوه قرض الحسنه مورد بهره بردارى قرار مى گیرد و از آن به نفع صندوق استفاده مى شود کافى است و به همان گونه که مردم رضایت داده اند باید عمل شود.
سرمایه گذاری سپرده های قرض الحسنه
پرسش: برخی صندوق های قرض الحسنه مقداری از سرمایه خود را در کارهای تجاری یا تولیدی بکار می گیرند تا از درآمد آن هزینه های صندوق یا سوخت و سوز وام ها را تامین کنند این کار چه حکمی دارد؟
پاسخ: اين كار در صورتی جايز است كه صاحبان پول از اين جريان باخبر بوده و اجازه داده باشند و درآمد حاصل شده نيز تنها صرف هزينه های بانك شود.
سرمایه گذاری وجوه صندوق قرض الحسنه
پرسش: آیا صندوق های قرض الحسنه مجازند با اجازه صاحبان پول درصدی از پس انداز ها را در بانک سپرده گذاری کرده سود دریافت نمایند و صرف مخارجات صندوق و یا سایر امورات خیر نماید؟
پاسخ: بدون اجازه گرفتن جایز نیست و اگر در شرایط باز کردن حساب به این مسأله تصریح شده باشد که بخشی از وجوه قرض الحسنه مورد بهره برداری قرار می گیرد و از آن به نفع صندوق استفاده می شود کافی است و به همان گونه که مردم رضایت داده اند باید عمل شود.
حکم پرداخت سود علی الحساب به اعضای صندوق قرض الحسنه
پرسش: آيا می توان از عموم اعضای صندوق قرض الحسنه دعوت كرد، تا مبلغی را به عنوان سپرده گذاری كوتاه مدّت يا بلند مدّت به صندوق بسپارند، كه با آن پول معاملات شرعی انجام داده، و هر ماهه مبلغی ـ به صورت علی الحساب ـ به آنان پرداخت نمود، تا در پايان سال محاسبات لازم انجام، و سود قطعی آنان پرداخت شود؟
پاسخ: در فرض سؤال، مانعی ندارد.
دریافت سود از قرض الحسنه و دیرکرد به نیت منفعت به دیگری
پرسش: مایک صندوق مسجدی داریم هر صد هزار تومان ده هزار تومان سود میگیریم 2 نفریم که کار وام را انجام میدهیم حقوقی هم نداریم این سود را برای ساخت مسجد تازه سازمان میگذاریم از نظر شما ایرادی ندارد دیرکرد وام روزی 50 تومان است که میگیریم ایرادی ندارد؟
پاسخ: اگر به عنوان شرط ضمن العقد در آید و به وام گیرندگان تفهیم شود و آنها موافقت کنند می تواند مشروع باشد و در این صورت نیز سزاوار است انصاف را رعایت کنند و سود بیش از چهار درصد هم ربا و حرام است.
قرض الحسنه با شرط هبه پیش پرداخت
پرسش: صندوق قرض الحسنه ای برای وام ازدواج بایستی ابتدا 80هزار تومان به حسابشان ریخته شود بعد از مدت یک ماه 800هزار تومان وام میدهد که اگر 80 هزار تومان را ببخشیم ماهی 16 هزار تومان باید بدهیم واگر 80هزار تومان را نبخشیم ماهی 32هزار تومان تا 800هزار تومان تمام شود آیا این نوع قرض حلال است؟
پاسخ: هرگاه در مجموع، سودی اضافه بر آن پول دریافت دارند حرام است. مگر به مقدار کارمزد یعنی هزینه صندوق.
قرض الحسنه بصورت عضوگیری شبکه ای
پرسش: صندوق قرض الحسنه ای، با شرایط زیر و با هدف پرداخت وام 700 هزار تومانی به افراد، تأسیس شده است. 1ـ متقاضی بایستی برای ثبت نام اوّلیّه مبلغ سه هزار تومان به عنوان کار مزد به صندوق بپردازد. 2ـ هر متقاضی باید سه نفر دیگر را که نیازمند وام هستند معرّفی کند، و آنها نیز هر کدام مبلغ سه هزار تومان به عنوان کارمزد به صندوق بپردازند. 3ـ این روند بایستی همچنان ادامه پیدا کند تا متقاضی اوّل به ردیف هفتم ارتقایابد. در آن صورت وی می تواند برای دریافت وام اقدام نماید. 4ـ یاد آوری می شود صندوق قرض الحسنه به جز کارمزد یاد شده هیچ گونه بهره و سودی از دریافت کنندگان وام اخذ نمی کند. عملیّات اقتصادی مذکور از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
پاسخ: این کار در واقع شبیه به نوعی قمار و لا تار پیچیده است، و ریشه آن متأسّفانه از غرب می باشد، و نتیجه آن این است که در مرحله اوّل بیش از شش میلیون تومان کارمزد دریافت می شود، و هفتصد هزار تومان وام داده می شود، که آن هم به کیسه مؤسّسه برمی گردد! کارمزد عبارتست از حق الزّحمه عادلانه کسانی که در آن مؤسّسه کاری انجام می دهند، که به مقدار کارشان باید به آنها مزدی داد. و نام کارمزد بر شش میلیون تومان گذاشتن در یک مرحله نوعی فریب است. و حتماً شما عزیزان مایل نیستید آلوده این مسأله غیر مشروع شوید.
گرفتن قرض الحسنه بدون تعیین مورد مصرف
پرسش: اگر از صندوق قرض الحسنه ای که اصلا سود نمی گیرد، وام بگیریم اما به جهت خاصی نباشد؛ یعنی بگوییم وام را همینجوری می خواهم اشکال دارد(ممکن است طرف، وام را بگیرد و در بانکی سرمایه گذاری کند و قسط وام را از همین سود پرداخت کند)؟
پاسخ: در صورتیکه طرف با علم به این مطلب راضی باشد مانعی ندارد ولی مکروه است.
شرط پرداخت مبلغ اضافه در برابر تسویه وام
پرسش: قرض الحسنه دوستانه اي داريم كه تمام موجودي خود را در قرض الحسنه محل به صورت يك حساب مسدود قرار داده ايم وطبق قوانين ضمانتي ان وام مي گيريم اما قرار گذاشتيم هر يك از دوستان خواست تسويه كند و موجودي خود را بردارد به صندوق محل معرفي و در قالب وام موجودي خود را بگيرد و اقساط وام را اعضا دوستان پرداخت كنند ومبلغ كارمزد وام از موجودي فرد تسويه كننده كم مي شود ايا اشكال شرعي دارد؟
پاسخ: این تفاوت که به نام کارمزد و در فرض سوال می گیرند اشکال دارد.
حکم قرض مشروط در صندوق های خانوادگی
پرسش: در بين فاميل ما صندوق قرض الحسنه ای تشكيل يافته كه عملكرد آن بدين طريق است: «هر عضو ماهانه پانصد تومان يا بيشتر پرداخت می كند، هرگاه درخواست وام كند با توجّه به ماهانه هايی كه پرداخت كرده است 2 يا 3 برابر آن به عنوان وام به او پرداخت می شود» حال با توجّه به اين كه ماهانه ها و وامها هر دو به صورت قرضِ مشروط است، آيا حكم ربا بر آن جاری است؟ چنانچه اين كار بدون هيچ شرطی و با رضايت كامل طرفين صورت پذيرد، چه حكمی دارد؟
پاسخ: اگر اين كار به صورت قرارداد بين آن افراد انجام شود، اشكال ربا دارد تنها راه صحّت آن اين است كه قصد همه وام قرض الحسنه باشد ولی همه آنها اخلاقاً مقرّرات آن صندوق را رعايت كنند بی آن كه تعهّد شرعی يا قانونی داشته باشند. راه ديگر اين است كه پولها به صورت وام داده نشود بلكه به صورت هبه باشد، ولی در واقع هبه معوّضه است كه در مقابل اين هبه، ديگران هم بموقع هبه خواهند كرد تا دوره كامل تمام شود.
چگونگی تقسیم اموال و کارمزد صندوق قرض الحسنه انحلال یافته
پرسش: اگر صندوق قرض الحسنه ای منحل گردد، آيا اموال و سرمايه آن، كه از محلّ كارمزد يا سودهای معاملات اسلامی است، را بايد فروخت و بين اعضا تقسيم كرد؟ آيا اين تقسيم برای آنان ايجاد مالكيّت خواهد نمود؟
پاسخ: سود و کارمزد باقیمانده صرف مصارف مشروع سود و کارمزد گردد؛ و نسبت به بقيّه اموال طبق اساسنامه عمل كنيد.
حکم تعهدات صندوق قرض الحسنه بعد از ورشکستگی
پرسش: چندين صندوق قرض الحسنه با خارج شدن از شكل سنّتی خود، با انجام تبليغات گسترده، مردم را به اين موضوع اميدوار كردهاند كه با پرداخت مبلغی، سه برابر مبلغ مزبور را بعنوان وام طولانی مدّت دريافت خواهند كرد. برای عملی شدن وعدههای صندوق، لازم بوده كه همواره حجم افراد سپردهگذار سه برابر حجم افراد وامگيرنده باشد، ولی اكنون با ركود كار صندوق و بیاعتمادی مردم، و عدم واريز وجوه نقدی، كليه صندوقهای مزبور ورشكسته شده، و در حال حاضر بيش از 65000 نفر در سطح استان ما وجوهی را پرداخته و با ركود كار صندوق، وجهی به آنان پرداخت نشده است. دستگاه قضايی كوشش فراوانی برای يافتن راه حلّی نموده، اما از آنجا كه وجوه مردم بصورت وام در اختيار افراد ديگر قرار گرفته، و وامهای پرداختی هم طولانی مدّت است، چنانچه فقط به جمعآوری اقساط و پرداخت به طلبكاران اكتفا شود، صرف نظر از اين كه مستلزم ايجاد يك سيستم عريض و طويل و صرف هزينه و امكانات اجرايی فراوان خواهد بود، اصولاً باعث خواهد شد حقوق طلبكاران استيفا نشود. زيرا بررسیهای كارشناسی نشان میدهد حتی اگر بتوانيم ظرف مدت ده سال اقساط را جمعآوری وبين طلبكاران توزيع كنيم، و حتی اگر خسارتی معادل 8 درصد به طلبكاران در طول مدت ده ساله پرداخت شود حدود 64درصد از ارزش وجوه مردم كاهش خواهد يافت. با توجه به این مطلب، مرقوم فرماييد: الف) آيا تصرّف وام گيرندگان در وجوه دريافتی با علم به اين كه وجوه متعلّق به افراد ديگری است كه بسياری از آنان هم اكنون مستأصل و درمانده شدهاند جايز است؟ ب) با فرض اين كه وامگيرندگان هنگام توديع سپرده شرط كردهاند كه پس از مدّتی سه برابر وجوه توديعی به آنان وام پرداخت شود آيا دريافت وجوه مازاد بر سپرده جايز بوده يا در حكم ربا محسوب میشود؟
پاسخ: الف) با توجه به اين كه به اين قرارداد راضی شده اند گرفتن وجوه مزبور اشكالی نداشته است؛ ولی با وضعی كه پديد آمده بايد جلوی اين كار را برای آينده گرفت و وام های قرض الحسنه بصورت سابق در صندوق ها جريان يابد واين بدعت غلط (وام سه برابر) كه از سوء مديريّت جمعی از صندوق ها حاصل شده برچيده شود. ب) اين شرط با توجّه به اين كه ظاهراً منفعتش عايد شخص ثالثی میشود نه وام دهنده ربا محسوب نمیشود؛ ولی قاعده لاضرر به هر حال میتواند جلوی اين كار را بگيرد.
فتوای آیت الله وحید خراسانی(دامت برکاته)
کارمزد قرض‌الحسنه
سؤال ۸۷۱ : جهت تأمین هزینه های صندوق قرض الحسنه شامل مواد مصرفی و حقوق مسئولین صندوق ۲درصد به عنوان کارمزد از وامها کسر شده و مابقی به فرد پرداخت میشود. دریافت کارمزد چه حکمی دارد؟ اگر مشکل شرعی دارد آیا راه دیگری برای تأمین هزینه های صندوق وجود دارد؟ (مانند دریافت مبلغ ثابتی در هر دوره به عنوان هزینه ها)
جواب: دریافت مبلغ مازاد اگر به نحو درصدى بوده، به گونه‌ای که در قبال اجرت کتابت و سائر امور مربوط به اخذ وام نباشد، رباست و جایز نیست بلى ممکن است وام گیرنده مبلغى را براى مخارج صندوق و پرداخت حقوق واگذار نمایند ـ مثلاً هبه کنند ـ ولى اخذ این مبلغ شرط وام نباشد.
فتوای آیت الله موسوی اردبیلی(رحمه الله علیه)
شیوه محاسبه کارمزد وام قرض الحسنه
بانکها برای محاسبه کارمزد پرداخت قرض‌الحسنه این هزینه‌ها را داخل میکنند: ۱- هزینه تبلیغاتی که برای تشویق مردم برای افتتاح حساب قرض‌الحسنه میکنند؛ ۲- هزینههای جمعآوری قرض ۳- هزینههای جوایزی که به مردم پرداخت میکنند برای قرض دادن به بانک ۴- هزینههای کارمندان، ساختمان، آب، برق، کاغذ، کامپیوتر و هر هزینه‌ای که مرتبط با جمعآوری و پرداخت قرض است و مجموع اینها را حساب کرده و به کل منابع تقسیم و سرشکن میکنند.
حال سؤال این است الف: آیا بانکها میتوانند این هزینه‌ها را به عنوان کارمزد دریافت کنند؟ ب: طبیعتاً شیوه‌ای که بتوانند به طور عادلانه کارمزد را بین دریافت کنندگان قرض تقسیم کنند، شیوه درصدی و سرشکن کردن هزینه‌ها به میزان قرض دریافتی خواهد بود؛ چون امکان این که بتوان بر اساس هر پرونده کارمزد آن را حساب کرد واقعاً مشکل و شدنی نیست. آیا این شیوه اشکال دارد؟ اگر اشکال دارد شما راهنمایی بفرمایید که به چه شکلی این هزینه را محاسبه و از قرض گیرنده دریافت کنند؟
جواب: می‌توان هزینه‌ی واقعی جمعآوری پول قرض‌الحسنه خیرین و هزینه بند (۴) را بر روی یک جمعی که در طول یک سال مثلاً قرض‌الحسنه می‌گیرند، تقسیم کرد و درصدی از آنها کارمزد واقعی گرفت و طبعاً در چنین اقدامی، کسانی که وام کلان می‌گیرند، بیش از کارمزد قرض خودشان کارمزد می‌دهند، چنانچه با رضایت آنها این کارمزد گرفته شود، اشکال ندارد، ولی نباید مجموع دریافتی به عنوان کارمزد بیش از هزینههای ذکر شده باشد. اضافه کردن هزینه تبلیغات برای تشویق مردم و یا جایزه برای افتتاح حساب قرض‌الحسنه به کارمزد محل تأمل است.
شیوه دریافت کارمزد وام قرض الحسنه
سؤال: بانکها برای پرداخت قرض‌الحسنه مبلغی را به عنوان کارمزد که اعلام میکنند به عنوان هزینههای پرداخت قرض مانند هزینه مکان، برق کامپیوتر، کارمند و … می‌باشد علاوه از اصل قرض از مشتری مطالبه میکنند آیا پرداخت این مبلغ جایز است؟ و اگر جایز نیست مقلدین شما به چه شکلی میتواند این قرض را دریافت کنند و به ربا هم نیافتند. لطفاً راهکاری را که بتوان با کارمندان بانک انجام داد، بیان فرمایید.
جواب: دادن و گرفتن کارمزد، یعنی مخارج واقعی اشکال ندارد؛ خواه به صورت نقدی یا به صورت اقساطی باشد و اگر کارمزد واقعی در فرض اقساطی بودن بیشتر از نقدی باشد مانعی ندارد، که کارمزد اقساطی به همان مقدار زیادی بیشتر از نقدی باشد.
فتوای آیت الله نوری همدانی(دامت برکاته)
شیوه دریافت کارمزد وام قرض الحسنه
سؤال: بانکها برای پرداخت قرض‌الحسنه مبلغی را به عنوان کارمزد که اعلام میکنند به عنوان هزینههای پرداخت قرض مانند هزینه مکان، برق کامپیوتر، کارمند و … می‌باشد علاوه از اصل قرض از مشتری مطالبه میکنند آیا پرداخت این مبلغ جایز است؟ و اگر جایز نیست مقلدین شما به چه شکلی میتواند این قرض را دریافت کنند و به ربا هم نیافتند. لطفاً راهکاری را که بتوان با کارمندان بانک انجام داد، بیان فرمایید.
جواب: اگر واقعا کارمزد و درصد کم باشد مانعی ندارد.
کارمزد قرض‌الحسنه
سوال: زمانی که از بانکها درخواست قرض‌الحسنه میکنیم مبلغی را به عنوان کارمزد علاوه از اصل قرض از ما مطالبه میکنند آیا پرداخت این مبلغ جایز است؟
جواب: کارمزد چنانچه به اندازه متعارف باشد بلا مانع است.
افتتاح حساب قرض‌الحسنه (پس‌انداز و جاری)
سؤال: با توجه به اینکه شنیده‌ایم برخی از معاملاتی که در بانکها انجام می‌گیرد صوری بوده و اشکال شرعی دارد، قرض دادن به بانک (افتتاح حساب قرض‌الحسنه) چه حکمی دارد؟ و اساساً ثوابی که در روایات برای قرض دادن آمده شامل کسی که در بانک حساب قرض‌الحسنه باز می‌کند نیز میشود؟
جواب۱: در فرض سؤال، افتتاح حساب مانعی ندارد.
جواب۲: با نیت قرض‌الحسنه باشد، مأجور است ان شاءالله.
برچسب‌ها
برای ارسال نظر وارد سایت شوید