انجمن مالی اسلامی ایران نخستین پیش نشست دهمین همایش بین‌المللی مالی اسلامی خود را در تاریخ 30 مهر با عنوان نقش فناوری در افزایش مشارکت عمومی در بازارهای مالی اسلامی با حضور دکتر نیکمتل مسروره, استاد اقتصاد اسلامی دانشگاه حاج احمد صدیق جمبر اندونزی, دکتر حسین محمدی, عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان و همچنین عضو انجمن مالی اسلامی ایران و دکتر عایشه مونیزا استاد مالی اسلامی دانشگاه اینسیف مالزی برگزار کرد. در این وبینار حدود 60 نفر شرکت کردند که نزدیک به 30 نفر آنها از کشورهای اندونزی و مالزی بودند.

دکتر عایشه مونیزا، استاد مالی اسلامی دانشگاه INCEIF مالزی به موضوع پیشرفت‌های فناورانه در جهت تغییر شکل دادن مشارکت عموم مردم در بازارهای مالی اسلامی با تمرکز ویژه بر روی مدل های نوآورانه بمنظور تامین مالی اجتماعی پرداخت.

وی سخنرانی خود را با تعریف مالی اجتماعی اسلامی آغاز کرد و چالش‌های سنتی موجود در امور مالی اجتماعی اسلامی مانند توزیع ناکارآمد بودجه، عدم شفافیت و موانع مشارکت عمومی را برجسته کرد. دکتر مونیزا تاکید کرد که چگونه نوآوری های فناورانه راه حل های دگرگون کننده ای برای این مسائل می‌توانند ارائه دهند که چند مورد از آن به شرح ذیل است:

1. زکات کریپتو: یک پلتفرم مبتنی بر بلاک چین

وی در مورد مفهوم Crypto Zakat، که یک پلتفرم پیشرفته است و بر اساس فناوری بلاک چین اتریوم ساخته شده صحبت کرد. ویژگی‌های این سیستم عبارتند از: امکان جمع آوری و پرداخت غیرمتمرکز وجوه زکات، رفع نیاز به واسط، شفافیت در زمان واقعی هم برای پرداخت‌کنندگان و هم برای گیرندگان، افزایش اعتماد به سیستم، توانمندسازی سازمان‌های زکات در انتقال مستقیم وجوه به ذینفعان و نیز تضمین کارآیی.

2. اینترنت اشیا برای تحویل هدفمند زکات

در مثال ابتکاری دیگری، دکتر مونیزا توضیح داد که چگونه می توان از اینترنت اشیا (IoT) برای ایجاد انقلابی در توزیع زکات استفاده کرد:

حسگرهایی که در خانه‌ها نصب می‌شوند می‌توانند سطوح فقر را در زمان واقعی کنترل کنند و خانواده‌های واجد شرایط را بدون بررسی‌های دستی شناسایی کنند.

سیستم‌های خودکار می‌توانند باعث پرداخت فوری زکات شوند و از کمک‌های به موقع بدون ثبت نام مکرر اطمینان حاصل کنند.

این سیستم نه تنها هزینه های اداری را کاهش می دهد، بلکه ارائه هدفمند کمک را نیز تضمین می کند.

در خاتمه استاد دانشگاه اینسیف مالزی تاکید کرد که استفاده از فناوری‌هایی مانند بلاک چین و اینترنت اشیا برای بهبود اثربخشی و فراگیر بودن امور مالی اسلامی بسیار مهم است. وی از مخاطبان خواست که از این نوآوری‌ها برای اطمینان از مدیریت کارآمد صندوق، شفافیت و مشارکت عمومی بیشتر استقبال کنند.

دکتر نیکمتل مسروره استاد اقتصاد اسلامی از دانشگاه حاج احمد صدیق جمبر اندونزی سخنرانی خود را در مورد نقش فناوری در افزایش مشارکت عمومی در بازارهای مالی اسلامی بر گرفته از رویکرد اندونزی ارایه کرد.

وی در ابتدا گفت: اندونزی کشوری با بیشترین جمعیت مسلمان در جهان است. با این حال، متأسفانه شاخص سواد مالی اسلامی و شاخص شمول مالی اسلامی همچنان نسبتاً پایین است.

دکتر مسروره تصریح کرد در سال 2023، شاخص سواد برای امور مالی اسلامی تنها 39 درصد بود در حالی که شاخص شمول در حدود 12 درصد بود. با این حال، این ارقام نسبت به سال قبل افزایش داشته است. بنابراین، نوآوری‌های محصول برای بهبود این شاخص‌ها به‌ویژه نوآوری‌های مرتبط با فناوری ادامه دارد تا مردم اعتماد بیشتری به امور مالی اسلامی داشته باشند.

استاد دانشگاه جمبر اندونزی گفت: نهاد خدمات مالی اندونزی به تلاش برای افزایش سواد و شمول در میان مردم ادامه می دهد.

دکتر مسروره خاطر نشان کرد فناوری در واقع یکی از کلیدهای پیشرفت مالی اسلامی در اندونزی است، اما حضور آن نه تنها اثرات مثبت، بلکه اثرات منفی نیز به همراه دارد. نرخ کم سواد در امور مالی اسلامی باعث شده است که برخی از گروه ها به وام های آنلاین غیرقانونی روی بیاورند. بنابراین، برای پرداختن به این موضوع، همکاری بین دولت، نهاد خدمات مالی، فعالان تجاری و عموم مردم لازم است تا اطمینان حاصل شود که فضای فن‌آوری در امور مالی اسلامی می‌تواند به خوبی عمل کند.

دکتر حسین محمدی عضو هییت علمی دانشگاه زنجان و عضو انجمن مالی اسلامی ایران به موضوع فناوری به عنوان وسیله ای برای هموار کردن مسیر شفافیت برای فعالان بازار سرمایه پرداخت.

وی در ابتدای ارایه خود به تفاوت نظام سرمایه داری و نیز توزیع ثروت بر پایه مردمی کردن آن پرداخت و به آیه هایی از قرآن در این باره استناد کرد. دکتر محمدی همچنین به اهداف مردمی کردن تامین مالی اشاره کرد و گفت زمانیکه پای فناوری در این میان باز می شود باید از آن بعنوان وسیله ای برای توانمند کردن مردم برای دستیابی به بازارها یاد کرد.

عضو هییت علمی دانشگاه زنجان در ادامه گفت: فناوری در حوزه مالی باید به گونه ای باشد که عموم مردم را قادر به رصد بازارهای مالی کند و به عبارت دیگر فناوری باید در خدمت عدالت باشد. وی تصریح کرد در حال حاضر برخی فناوری‌ها از قبیل هوش مصنوعی وقتی در حوزه مالی بکار گرفته می‌شوند، می توانند ناقض عدالت شوند و علت آن این است که بعنوان مثال هوش مصنوعی به حجم قابل توجهی از اطلاعات دسترسی دارد در حالیکه یک شخص چنین توانمندی را ندارد.

عضو انجمن مالی اسلامی در ادامه گفت: تامین مالی و بویژه اقتصاد باید یک عنصر انسانی باشد و نباید دخالت فناوری به گونه ای باشد که خدشه‌ای به این ویژگی اقتصاد وارد کند. دکتر محمدی در پایان تاکید کرد که فناوری می تواند باعث طراحی و بهبود محصولات مالی شود اما از طرفی هم باید مراقب برخی از ویژگی‌های آن که می تواند عدالت را نقض کند، بود.

شایان ذکر است دهمین همایش بین‌المللی مالی اسلامی ایران در شانزدهم بهمن ماه سال جاری با عنوان جهش تولید با مشارکت مردم در بازارهای مالی اسلامی با حضور مقامات ارشد اقتصادی کشور، اساتید حوزه و دانشگاه، دانشجویان و فعالان بازار سرمایه برگزار خواهد شد.