تسهیلات نقدینگی مطابق با شرع از بانکهای مرکزی میتواند منبع اضافی برای تامین مالی کوتاهمدت برای بانکهای اسلامی فراهم کند.
به گزارش روابط عمومی انجمن مالی اسلامی ایران به نقل از آی بی اس اینتلیجنس، آژانس رتبهبندی فیچ اعلام کرد، بانکهای اسلامی در بسیاری از کشورها علیرغم ابتکارات اخیر در برخی از بازارها همچنان با طیف محدودی از ابزارهای مدیریت نقدینگی اسلامی (ILMI) در مقایسه با بانکهای معمولی مواجه هستند. ابزارهای مدیریت نقدینگی اسلامی میتوانند گزینههای بیشتری را برای بانکهای اسلامی فراهم کند و به آنها کمک کند نقدینگی مازاد خود را سرمایهگذاری کنند. شکافهای موجود در ابزارهای مدیریت نقدینگی اسلامی در کشورهایی که بانکداری اسلامی هنوز در حال توسعه و پیشرفت است، برجستهتر است.
تسهیلات نقدینگی مطابق با شرع از بانکهای مرکزی میتواند منبع اضافی برای تامین مالی کوتاهمدت برای بانکهای اسلامی فراهم کند. در فوریه 2024، بانک مرکزی اردن تسهیلات نقدینگی کوتاه مدت جدیدی را به بانک های اسلامی ارائه کرد. در بنگلادش، بانک مرکزی تسهیلات نقدینگی اسلامی جدیدی را پس از اینکه بانکهای اسلامی در سالهای 2022-2023 به دنبال خروج قابل توجه سپردههای مشتریان و بی نظمی های مرتبط با تامین مالی روبرو شدند، معرفی کرد.
تسهیلات نقدینگی اسلامی بانک مرکزی در اکثر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، مالزی، ترکیه، اندونزی، پاکستان و تونس نیز ارائه می شود. اگرچه این تسهیلات می تواند به جلوگیری از بحران نقدینگی کمک کند، امان در عمان، مراکش و قزاقستان وجود ندارد.
بازارهای بین بانکی اسلامی بویژه در کشورهایی که بانک های اسلامی کمی دارند بسیار کم عمق تر از بازارهای متعارف هستند. آژانس رتبه بندی فیچ اعلام کرد از جمله در امارات متحده عربی که در آن بانکهای اسلامی قادر به تأمین مالی بانکهای متعارف نیستند، مگر اینکه بانکهای متعارف از آن برای تجارت مطابق با شرع خود استفاده کنند و قرارداد آنها مطابق با شرع باشد. در بازارهایی مانند عمان، مقررات، بانکهای اسلامی و پنجرههای اسلامی را از قرار دادن وجوه نزد بانکهای متعارف منع میکند. این انتخاب طرف مقابل را محدود می کند.
صکوک دولتی می تواند به بانک های اسلامی گزینه های بیشتری برای سرمایه گذاری نقدینگی مازاد خود در دارایی های نقدشونده با کیفیت بالا (HQLA) بدهد. صکوک دولتی می تواند به عنوان وثیقه برای رپو اسلامی عمل کنند. در سال های 2023 و 2022، دولت امارات متحده عربی و بانک مرکزی قطر برای اولین بار انتشار صکوک خزانه داری با ارز محلی را آغاز کردند. صکوک دولتی در عربستان سعودی، مالزی، بحرین، اندونزی، ترکیه، بنگلادش، پاکستان، عمان و نیجریه نیز وجود دارد.
با این حال، موانع نظارتی باعث عدم دسترسی در برخی بازارها می شود. در کویت، فقدان قانون بدهی عمومی، دولت را از انتشار صکوک یا اوراق قرضه باز می دارد. در برخی بازارها صکوک دولتی با حجم کمتری نسبت به اوراق قرضه منتشر می شود.
در حالی که صکوک عموماً با مدت زمان متوسط تا طولانی منتشر می شود، شاهد صکوک کوتاه مدت دولتی به اندازه کافی به ارز محلی و ارزهای رسمی نیستیم. صکوک دولتی کوتاه مدت در امارات، عربستان سعودی، کویت، عمان، اردن، نیجریه و مصر وجود ندارد. با این حال، صکوک در مالزی، ترکیه، اندونزی، بحرین، بنگلادش، برونئی و گامبیا توسط شرکت بینالمللی مدیریت نقدینگی اسلامی منتشر میشوند.
استفاده بانکهای اسلامی از رپو اسلامی و هماهنگسازی آن بهدلیل عدم استانداردسازی و اختلاف نظرها از نظر انطباق شرعی، عموماً کم است. در مالزی، که یکی از پیشرفتهترین اکوسیستمهای مالی اسلامی را دارد، بازار رپو اسلامی بسیار کمتر از بازار رپو متعارف پیشرفت کرده است و حدود 1 درصد از کل حجم بازار پول اسلامی را به خود اختصاص می دهد.
در شورای همکاری خلیج فارس و تعدادی دیگر از بازارها، آٰژانس فیچ انتظار دارد بانک های اسلامی در سال 2024-2025 نقدینگی پایدار خود را حفظ کنند.