موضوع استخراج ارزهای مجازی به ویژه بیت‌کوین در ایران در روزهای گذشته بسیار داغ شده است به گونه‌ای که برخی از مسئولان دولتی از احتمال قانونی شدن استخراج و خرید و فروش پول‌های مجازی خبر می‌دهند. استخراج و مبادله پول‌های مجازی تاکنون در ایران ممنوع بوده و سال گذشته نیز هم بانک مرکزی و هم سازمان بورس و اوراق بهادار نسبت به این موضوع هشدارهای لازم را دادند لذا گفته‌های روزهای گذشته این مسئولان از جمله وزیر ارتباطات، سخن تازه‌ای است اما در این میان برخی سؤالات همانند پشتوانه این پول‌ها و میزان کارآیی آن مطرح است که لازم است به میزان بیشتری مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد محقق‌نیا، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم، به بیان نکاتی درباره پول‌های مجازی به ویژه بیت‌کوین و مسائل مرتبط با آن‌ها پرداخت و گفت: تا چند سال گذشته قاعده بر این بود که کشورها براساس قدرت سیاسی و اقتصادی خودشان، پول‌ها را منتشر می‌کردند و این پول‌ها در مرزهای سیاسی و جغرافیایی آن‌ها یا خارج از آن کشورها رواج داشته اما این قضیه در حال به هم خوردن است و کسانی در حال انتشار پول‌ها هستند که شاید قدرت سیاسی و اقتصادی نداشته باشند اما در حال پیدا کردن مقبولیت عمومی هستند.

تغییر مرزهای قدرت به وسیله پول‌های مجازی

وی با اشاره به مقبولیت عمومی پول‌های مجازی در بسیاری از کشورهای دنیا ادامه داد: امرزه مفهوم پول به عنوان یک واسطه در مبادلات در حال عوض شدن است و فرآیند تولید این پول‌ها و رواج پیدا کردن آن در حال تغییر است. امروزه در سطح جهان، بیش از ۲ هزار پول الکترونیکی وجود دارد که تولیدکننده آن‌ها شاید دولت‌های کشورهای مختلف نباشند بلکه کسانی باشند که به هر ترتیب توانسته‌اند مقبولیت عمومی را برای پول‌های خودشان ایجاد کنند.

محقق‌نیا با بیان اینکه پول‌های مجازی مرزهای قدرت را تغییر داده‌اند، افزود: باید گفت که پول در واقع چِکی است که صادرکننده آن می‌کشد و این چک به هر دلیلی هیچ وقت پاس نمی‌شود. تا قبل از این، این چک را دولت‌ها می‌کشیدند اما امروزه دولت‌ها در حال به حاشیه رفتن هستند و این اتفاق بزرگی در دنیاست و می‌تواند مرزهای قدرت را در دنیا جابه جا کند.

بیت‌کوین؛ سرآمد پول‌های الکترونیکی

رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه به احتمال نقش سازمان‌های امنیتی در پشت پرده پول‌های مجازی اشاره و یادآور شد: اینکه پشت صحنه این پول‌های مجازی چه کسانی هستند هنوز قدری نامفهوم است و خیلی روشن نشده است. بنده حدس می‌زنم که بسیاری از سازمان‌‌های اطلاعاتی و جاسوسی دنیا و بسیاری از دولت‌های پیشرو، این پول‌ها را منتشر می‌کنند تا هژمونی خود را از دست ندهند لذا امروزه خیلی واضح نیست که منتشر کننده این پول‌ها چه کسانی هستند.

این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: امروزه سرآمد این پول‌های الکترونیکی، بیت‌کوین است و تمام پول‌های مجازی هم حداقل در جامعه ما با عنوان بیت‌کوین شناخته شده‌اند و شاید مردم اطلاع چندانی از سایر پول‌های مجازی نداشته باشند. امروزه بیت‌کوین سعی کرده است با فرآیند خاصی، خود را در مبادلات اقتصادی دنیا جای بدهد و لذا برای بیت‌کوینی که منتشر می‌شود، سقف تعیین شده است.

فرآیند استخراج ارز مجازی

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به فرآیند استخراج پول‌های مجازی بیان کرد: در این فرآیند، از طریق حل معادلات ریاضی، به کسانی‌که بتوانند این معادلات را حل کنند، کُدی داده می‌شود که بیت‌کوین نام دارد و می‌تواند در مبادلات اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد. این پول، امروزه قیمت پیدا کرده و با توجه به اینکه تعداد پذیرنده‌های پول‌های مجازی در دنیا در حال بیشتر شدن است، هر لحظه ممکن است قیمت آن‌ها افزایش پیدا کند، کما اینکه این اتفاق در حال رخ دادن است.

وی یادآور شد: برای مدتی، برخی از سایت‌های آمریکایی، این پول را پذیرفتند و قیمت آن افزایش پیدا کرد اما وقتی به دستور دولت آمریکا این پول از مدار خارج شد، قیمت آن به شدت کاهش پیدا کرد اما ظاهراً هیچ کس نمی‌تواند جلوی این سیل را بگیرد و قیمت بیت‌کوین دوباره در حال افزایش است.

ارز مجازی فقط بیت کوین نیست

محقق‌نیا افزود: قیمت بیت‌کوین از حدود ۱۶ هزار دلار با توجه به اینکه دولت آمریکا آن را ممنوع کرد به حدود سه و چهار هزار رسید و امروز دوباره به حدود ۱۳ هزار دلار رسیده است البته. همانگونه که عرض کردم ارزهای مجازی در حدود ۲ هزار مورد هستند.

رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه با بیان اینکه ارز مجازی فقط بیت‌کوین نیست یادآور شد: زمانی به همه مایع‌های ظرف‌شویی، «ریکا» گفته می‌شد چون اولین مایع ظرف‌شویی بود که در ایران جا افتاده بود. امروزه بیت‌کوین هم چنین حالتی پیدا کرده است و عمدتاً به همه ارزهای مجازی، بیت‌کوین گفته می‌شود.

انفعال بانک‌های مرکزی در برابر پول‌های مجازی

این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: اکنون بانک مرکزی کشورها در برابر این پدیده به صورت منفعل عمل می‌کنند و در واقع در حال به حاشیه رفتن هستند. البته چاره‌ای هم ندارند که منفعل عمل کنند چراکه بانک‌های مرکزی در این داستان دچار یک بازی از پیش بازنده شده‌اند. بانک‌های مرکزی چه بخواهند و چه نخواهند در این ماجرا بازنده هستند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به قدرت ارزهای مجازی در آینده نزدیک بیان کرد: تا چند وقت دیگر عملاً صادرکنندگان بیت‌کوین و سایر ارزهای مجازی، نقش بانک مرکزی آمریکا را بازی خواهند کرد. این ارزهای مجازی در دنیا در حال جا افتادن هستند و قیمت هم پیدا کرده‌اند؛ لذا اگر شما بتوانید بیت کوین استخراج کنید و یا صاحب بیت کوین باشید، می‌توانید آن را در هر جای دنیا بفروشید و معادل آن، دلار دریافت کنید یا کارهای روزمره خودتان را انجام دهید.

ارزهای مجازی جای خود را در معادلات اقتصادی پیدا خواهند کرد

وی یادآور شد: در این شرایط، لزومی ندارد که من این ارز را در جای خاصی مصرف کنم و در واقع دیگر محدود به جای خاصی همانند فیسبوک و غیره نیست بلکه می‌توانیم با تبدیل آن در هر جای دنیا، هر کاری که لازم باشد را با آن انجام دهم. الان ارزهایی که در داخل پلتفرم‌هایی همانند فیسبوک وجود دارد هنوز در دنیا جا نیفتاده است اما بنده معتقدم در آینده جا خواهد افتاد.

محقق‌نیا افزود: در واقع این سیل در حال آمدن است و درآن شرایط ما خواهیم توانست با ارزهای مجازی، دلار، یورو، ین، یوان و... را دریافت کرده و کارهایی که لازم است را با آن انجام دهیم. در واقع تمام بانک‌های دنیا بازنده این تحولات هستند و قافیه را باخته‌اند.

مقبولیت پول‌های مجازی در حال افزایش است

رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه یادآور شد: این ارزها با یک واسطه تبدیل به پول‌های دیگر تبدیل می‌شوند و برای مثال می‌توانیم در ایران، بیت‌کوین را استخراج کنیم و در ژاپن، آن را تبدیل به ین کرده و با آن خانه بخریم. در این شرایط لزومی ندارد که حتماً خانه را با بیت‌کوین بخریم بلکه می‌توانیم معامله‌ای را قبل از خرید خانه را با بیت‌کوین انجام دهیم.

این کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به سؤالی درباره پشتوانه پول‌های مجازی تأکید کرد: موضوع پشتوانه‌ها پول‌ها دیگر چندان معنایی ندارد. در واقع از سال ۱۹۷۰ به بعد، پشتوانه واقعی و ملموس برای پول وجود ندارد بلکه پشتوانه پول، میزان پذیرش، مقبولیت و رواج آن است. البته جای خالی چنین پول‌هایی وجود داشته و مدام در حال جا افتادن است و همین که پذیرش و رواج آن در حال بیشتر شدن است، همین موضوع پشتوانه‌ای برای این ارزهای مجازی است.

جدایی پول از پشتوانه طلا

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: حدود ۵۰ سال است که تمام پول‌های دنیا از پشتوانه ملموس جدا شده‌اند و آخرین کشوری که پول خود را از پشتوانه ملموس و عینی طلا جدا کرد آمریکا بود که در سال ۱۹۷۰ این اقدام را انجام داد و این در حالی است که بسیاری از کشورهای دیگر، قبل از آمریکا، از این پشتوانه و فرایند جدا شدند.

وی به توجیهات تولید کنندگان ارزهای مجازی اشاره و یادآور شد: الان حدود ۵۰ سال است که پول‌ها دیگر پشتوانه فیزیک برای این پول‌ها وجود ندارد و میزان مقبولیت آن‌ها دارای اهمیت است. امروزه پشتوانه پول میزان مقبولیت صادرکننده آن است و حالا عده‌ای این سؤال را می‌پرسند که چرا فقط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی باید دارای مقبولیت داشته باشند؟ لذا ما هم می‌توانیم این مقبولیت را داشته باشیم.

برخی صرافی‌های ایرانی بیت کوین می‌فروشند

رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه یادآور شد: الان برخی از صرافی‌ها هم هستند که در ایران بیت‌کوین می‌فروشند. در واقع شما به صرافی می‌روید و کُد آن را در داخل یک فلش دریافت می‌کنید و از این به بعد شما مالک آن بیت‌کوین هستید که به قیمت چند هزار دلار خریداری می‌شود. شما می‌توانید همین کُد را به آلمان ببرید و به یک صرافی دیگر فروخته و به جای آن یورو دریافت کنید. این اقدام را در هر جای دیگر دنیا می‌توانید انجام دهید. البته این کد به راحتی به دست نمی‌آید.

این کارشناس مسائل اقتصادی در پایان بیان کرد: مهم این است که تولیدکننده پول بتواند مقبولیت و سازوکار لازم برای پذیرش عمومی آن را پیدا کند. این کار بسیار سخت و پیچیده‌ای است و کسانی‌که در تولید بیت‌کوین پیش قدم بوده‌اند توانسته‌اند این مقبولیت را تا حدی ایجاد کنند و قیمت آن هم روز به روز در حال بیشتر شدن است.

منبع: خبرگزاری ایکنا