نشست تخصصی «نقش بورس کالا در حمایت از تولید و کنترل تورم» روز سه‌شنبه 19 دی ماه ساعت 14 در مکان گروه راهبران اقتصادی آرمان برگزار گردید.

در ابتدای جلسه: 

دکتر محمد حسین رحمتی، معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالا، در ابتدای ارائه خود به آمار یکسال گذشته بورس کالا اشاره کرد و گفت: بورس کالای ایران در سال گذشته حجم معاملات ۱۰۵۰ همت را ثبت کرده است. در ۹ ماهه امسال نیز تا انتهای آذر ماه، ۱۱۶۴ همت حجم معاملات را ثبت کرده است. بخش عمده این افزایش، در اثر افزایش حجم بوده است. یعنی ما یک ثبات نسبی قیمتی را در بورس کالا شاهد بودیم. حدودا ۹۵ درصد معاملات این بازار، در بخش معاملات کالای فیزیکی انجام می‌شود و سهم بازارهای مالی بسیار کم بوده است. انتظار داریم امسال ۱۴۵۰ همت را تا آخر سال ثبت کنیم.
معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالا گفت: حدودا ۷۰ درصد رشد ارزش معاملات داشتیم که علتش بیان شد. بر اساس متغیرهای موثر در بازار بورس کالا، می‌توان گفت که حدود ۳۵ میلیارد دلار حجم معاملات سال قبل در بورس کالا بوده است. اگر بخواهیم جور دیگری بررسی کنیم؛ در سال گذشته ۱۱۸ میلیون تن کالا معامله شده است. یعنی نزدیک به ۲۵ درصد از کل حمل و نقل جاده‌ای و ۷۵ درصد کل تجارت خارجی غیر نفتی. این ارقام، نقش بورس کالا را برای رشد اقتصادی کشور نشان می‌دهد.
ایشان در ادامه گفت: برای اینکه بورس کالا به وظیفه اصلی خود که داشتن یک بازار منصفانه است، برسد؛ نیاز دارد به دو نکته توجه داشته باشد. اول اینکه بازار منصفانه باشد. یعنی شفافیت داشته باشد و شما به عنوان یک بازیگر بتوانید داده‌های تابلو بورس را استخراج کنید و بر روی آنها بتوانید تحلیل داشته باشید. دوم اینکه تضمین معاملات وجود داشته باشد و آن کشف نرخی که انجام می‌شود، کشف نرخ منصفانه‌ای باشد. از این‌رو اگر شما بخواهید که بازار بورس کالا را ارزیابی کنید، باید بررسی کنید که آیا مولفه‌هایی که معیار یک کشف نرخ منصفانه است را رعایت کرده است و یا نه.
دکتر محمد حسین رحمتی به موضوع زنجیره فولاد اشاره کرد و گفت: در نمودارها شما قیمت، عرضه و تقاضای یکسال گذشته را می‌توانید ببینید. همانطور که می‌دانید، در سال گذشته عرضه میلگرد بیشتر از تقاضا بوده است؛ ولی چرا قیمت این محصول افت نکرده و قیمت در یکسال گذشته با ثبات بوده است؟ برای پاسخ به این سوال باید بگویم که درست است عرضه بیشتر از تقاضا بوده؛ اما اگر به زنجیره میلگرد برگردیم، میبینیم که تولید کننده میلگرد، نیاز به مواد اولیه «آهن اسفنجی» دارد. در بازار آهن اسفنجی، همیشه تقاضا بیشتر از عرضه بوده است. لذا در بالای زنجیره یک گلوگاهی داریم که سیاست‌گذار این سیگنال را می‌دهد که در زنجیره احتمالا تولیدات آهن اسفنجی کم است. لذا در کل این زنجیره‌ یک گلوگاهی اتفاق افتاده است که باعث شده تقاضا بیشتر از عرضه باشد. چون هزینه‌های تولید بالا رفته است، این موضوع عملا باعث می‌شود که بقیه زنجیره سود خاصی نداشته باشند. همچنین شفافیت برای تحلیلگران و معامله‌گران وجود دارد و سیاست‌گذار نیز کاملا این سیگنال را می‌دهد که اگر بخواهد یارانه، مجوز و یا... بدهد، در صنایعی خواهد بود که گلوگاه زنجیره تولید است. مثال‌های این چنینی برای بازارهای مختلف بورس کالا وجود دارد.
معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالا در ادامه خاطر نشان کرد که: برای اینکه بگوییم بازار بورس کالا منصفانه است،‌ باید مشخص شود که آیا همه افراد به کلیه اطلاعات بازار بورس کالا دسترسی دارند؟ در بورس کالا ۷۰۰ عرضه کننده داریم که ۵۲۴ هزار قرارداد در سال گذشته انجام شده است. ‍۱۱۷۰ نوع کالای متمایز داشتیم. ۱۰۵ کارگزار با دسترسی از سراسر کشور فعالیت داشته‌اند. یک میلیون کد بورسی که عمدتا برای خودرو است و ۱۸ هزار غیر خودرویی بوده است. این‌ها خلاصه‌ای از آمار بازار بورس کالا هست که همه افراد به راحتی می‌توانند به تمام اطلاعات بازار بورس کالا دسترسی داشته باشند. با توجه به عملکرد بازار در این سال‌ها تلاش بورس کالا این بوده که همه اطلاعات بازار در دسترس همه بازیگران قرار گرفته باشد و امیدوارم که در ادامه نیز با تلاش دوستان این موضوع بازهم بهبود پیدا کند.
دکتر رحمتی در مورد تامین مالی در بستر بورس کالا گفت: دو نوع تامین مالی در بورس کالا داریم: اول تامین مالی خریدار است. یعنی برای مثال کالایی را تحویل داده‌ایم و پولش را خریدار در آینده پرداخت می‌کند که در سال گذشته، حدود ۳۰ همت، خرید اعتباری انجام گرفته است. دوم، تامین مالی فروشندگان است. این نوع تامین مالی عملا همان سلف می‌باشد که تولید کننده مبلغ را دریافت می‌کند و کالا را در آینده تحویل می‌دهد. بر اساس آمار، در سال گذشته حدود ۳۸۰ همت نیز از این تامین مالی استفاده شده است. همچنین به غیر از معاملات سلف،‌ سلف استاندارد موازی نیز حدود ۱۵ همت مورد استفاده قرار گرفته است. نکته بسیار مهمی که در معاملات سلف مطرح می‌باشد، موضوع تضامین است. در سال گذشته حدودا ۱۰۰ همت میزان تضامینی هست که اتاق پویا پایاپای دریافت کرده است. این تضامین برای این از تولیدکنندگان دریافت می‌شود که اگر تولیدکننده در ایفای تعهداتش از جمله تحویل کالا در موعد مقرر، کوتاهی داشته باشد؛ باید به صورت روزانه جرائمی را پرداخت کند. در سال گذشته، تعداد ۱۴۴۷ معامله خرید خودرو مشمول خسارت شده و خسارت‌های آنها نیز پرداخت شده است. حتی در یکی از معاملات خرید خودرو یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومانی، فروشنده بابت عدم انجام تعهدات خود، در مجموع مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان خسارت پرداخت کرده است. در موارد غیر خودرویی نیز در سال گذشته ۵۷۵ مورد عدم انجام تعهدات بوده که در مجموع ۵۴ میلیارد تومان، میزان خسارت‌هایی است که به خریدار پرداخت شده است.

دکتر سید علی حسینی، عضو هیئت مدیره انجمن مالی اسلامی ایران، در ادامه ارائه دکتر رحمتی به این نکته اشاره کرد که ما از اقتصاد سالم یک تعریفی داریم که باید با نوآوری و بهره‌وری مورد حمایت و تشویق قرار بدهیم تا بازارهای شفاف و کارا داشته باشیم. از نظر من واقعا، بازار سرمایه ما و نهادهای ذیل آن به خصوص بورس‌ها، یک سرمایه ملی با ارزش هستند. در دوران پیش از انقلاب اسلامی، فقط یک بورس اوراق بهادار تهران بود، چند نمایندگی از سرمایه‌گذاران بین‌المللی و تعداد معدودی کارگزاری سنتی. اما الان به لحاظ منابعی که در بازار سرمایه ما کار می‌کنند که مهم ترین آنها سرمایه انسانی است، جوانانی تحصیل کرده و پرتعداد و پرتلاش هستند که تمامی آنها از زیرساخت‌های مهم برای یک بازار کارآمد را تشکیل می‌دهند. لذا دولت‌ها باید به این سرمایه‌هایی که در اختیارشان هستند واقف باشند و اهمیت این موضوع را درک کرده و به خوبی بتوانند از این زیرساخت‌ها برای رشد و تعالی کشور و تولید استفاده کنند.
دکتر سید علی حسینی در ادامه درباره اهمیت شفافیت بازار، اشاره کرد و گفت: اگر شما به سال‌های قبل از بورس کالا توجه کنید، متوجه می‌شوید که آمار و اطلاعات این نوع بازارها اصلا وجود نداشت و بورس کالا توانسته است آمار و داده‌های بسیار مهم و موثر را به فعالین و محققان بازار سرمایه ارائه دهد.
ایشان در ادامه گفت: نکته بعدی کاهش رانت‌های قانونی و غیرقانونی بود. در مقطعی که مجوز مواد اولیه برای پتروشیمی‌ها ارائه می‌شد. در آن زمان شرکت‌های کاغذی وجود داشتند که سهمیه مواد اولیه داشتند و متاسفانه همه این سهمیه‌ها به سمت تولید نمی‌رفت. اما با شکل‌گیری بورس کالا به تدریج این نوع رانت‌ها نیز از بازار خارج شدند. نکته بعدی وصول مطالبات است. عمده شرکت‌های تولیدی و صنعتی بزرگ ما که در بورس ایران پذیرش شدند و سهام آنها در حال معامله است و آنهایی که تولیداتشان را در بورس‌های کالایی عرضه می‌کنند در وصول مطالبات خیلی راحتتر هستند و این موضوع با بررسی آمار و داده‌ها به وضوح قابل شناسایی است.
دکتر حسینی در پایان این بخش گفت: سرنوشت بورس‌های کالایی و بورس‌های اوراق بهادار به هم گره خورده است. همکاران ما در وزارت صمت و اقتصاد باید به این مسئله واقف باشند که این چهار بورس باهمدیگر همگرا و مکمل هستند. برای مثال، شما سهام فولاد مبارکه را در بازار سهام دارید و تولیدات این شرکت را هم در بورس کالا ملاحظه می‌کنید. در اکثر اوقات فعالین بازار سرمایه در بررسی شرکت فولاد مبارکه، به معاملات این شرکت در بورس کالا مراجعه می‌کنند.

دکتر محمد نادعلی، مدیر کل عملیات پولی و اعتباری بانک مرکزی در شروع ارائه خود به این موضوع اشاره کرد که وقتی در مورد بازار سرمایه و بورس کالا صحبت می‌کنیم، منظور جایی است که هم معاملات فیزیکی انجام می‌گیرد و هم معاملات اوراق بهادار. لذا به نظر بنده نقطه نظرات کارشناسان در مورد بورس کالا بیشتر به بخش معاملات ابزارهای مالی برمی‌گردد. زیرا معاملات فیزیکی بورس کالا مشخص است. قیمت توسط مکانیزم عرضه و تقاضا مشخص شده و معامله صورت می‌گیرد. از این‌رو اگر انتقادی صورت بگیرد بر روی نوآوری‌ها و ابزارهای مالی خواهد بود. برای مثال بحث‌هایی که برای اقتصاد کلان مطرح می‌کنند، این است که اگر برخی از این نوآوری‌های مالی در فضای مناسبی نباشند، ممکن است در زمان عرضه، متضاد با اهداف خودش عمل کند. البته خوشبختانه در بورس کالای ایران خوشبختانه از این ابزارها وجود ندارد و چه بسا که بسیار هم موثر بوده‌اند.
ایشان ادامه داد: یکی از نکات حائز اهمیت برای کشورمان بحث تعیین قیمت برای محصول است. خصوصا محصولاتی که حالت انحصاری یا شبه رقابتی داشته‌اند. با گسترش بورس کالا و با معاملاتی که در آن انجام می‌شود؛ این بازار توانسته است کمک شایانی برای رفع این چالش باشد. از این‌‌رو امیدوار هستیم بازاری که به این اندازه می‌تواند برای چرخه اقتصادی کشور مفید باشد، حجم معاملات بسیار بالاتر از این مقادیر را ثبت کند.
مدیر کل عملیات پولی و اعتباری بانک مرکزی درباره موضوع نشست گفت: در پاسخ به این سوال که بورس کالا و بازار سرمایه چقدر می‌تواند به تولید و کنترل تورم کمک کند؟ در ابتدا باید به یک سوال اساسی پاسخ بدهیم و آن سوال این است که آیا فعالیت‌های بانک محور بهتر است یا فعالیت‌های بازار محور؟
دکتر محمد نادعلی در ادامه بیان کرد: در مطالعات انجام شده از کشور‌های مختلف متوجه می‌شویم که هدف نهایی از بانک محور بودن و یا بازار محور بودن یک چیز است و آن مقوله رشد است. مهم این است که شیوه تجهیز و تخصیص منابع بتواند به رشد اقتصادی کمک کند. از این‌رو در اقتصادهای بزرگ دنیا هم می‌بینید کشورهایی هستند که بازار محور هستند؛ مثل انگلستان و هم، کشور‌هایی هستند که بانک محور هستند؛ مثل ژاپن. لذا در ادبیات حاضر، حد و مرزی تعریف نشده است. در این فضا اگر بازار سرمایه بتواند کمک کند، منابعی را که در اقتصاد هستند به فعالیت‌های مولد و واقعی برساند، می‌تواند نقش بسیار موثری را ایفا کند. گرچه در حال حاضر بازار پول سهم بیش از ۹۰ درصدی را از این منابع در اختیار دارد.
ایشان در ادامه گفت: سوال اساسی بعدی که باید پاسخ بدهیم، این است که بازار سرمایه تحت چه شرایطی ‌می‌تواند به بخش واقعی اقتصاد کمک کند؟ در حال حاضر بازار سرمایه ما به غیر از بورس‌های کالایی، در اصل یک بازار ثانویه است. یعنی معاملات اوراق بهادار و سهام لزوما به معنی تامین مالی شدن بخش‌های واقعی اقتصاد نیست.
دکتر نادعلی در پایان ارائه خود درباره تورم خاطر نشان کرد که: پدیده تورم یک پدیده پولی است و به سیاست‌های پولی و مالی برمی‌گردد. این سیاست‌ها توسط بانک مرکزی و دولت تعیین می‌شود. اگرچه بازار سرمایه می‌تواند با کنترل نقدینگی و جهت دادن به آن به سمت فعالیت‌های تولیدی، به کاهش رشد نقدینگی کمک کند؛ اما در مجموع از منظر تولید، بازار سرمایه به شرط اینکه کارایی لازم را داشته باشد، می‌تواند برای تولید موثر باشد. اما با توجه به شرایط بازار سرمایه و آماری که وجود دارد، می‌توان گفت که بازار سرمایه خیلی نتوانسته است در بحث کنترل تورم موثر عمل کند.

دکتر حسینی در ادامه ارائه آقای نادعلی بیان کرد که: اگر بخواهیم صحبت‌های آقای دکتر نادعلی را در یک جمله خلاصه کنیم، این است که هر بازاری بتواند به تخصیص بهینه منابع کمک کند، یک بازار مطلوب و مفید است. اما اعتقاد من این است که بازار سرمایه این کار را انجام می‌دهد. معاملات ثانویه در بازار سرمایه یک بخش ظاهری است برای خیلی از فعالیت‌های مختلف بازار سرمایه. خاصیت بازار ثانویه این است که می‌تواند نظر صاحبان سرمایه را به گزینه‌ای پربازده یا بازدهی بالاتر جلب کند. وقتی حجم معاملات و بازدهی کافی در بازار ثانویه برای معامله‌گران ایجاد می‌شود، باعث تشویق صاحبان سرمایه برای حضور در بازار اولیه می‌شود. لذا می‌توان گفت که وجود بازار ثانویه بسیار برای جذب سرمایه موثر است. برای مثال در صنعت سیمان بر اساس آمار، کل این صنعت در ۵ سال اخیر بیش از ۲ برابر شده است و تمام این پروژه‌های سیمانی از طریق بازار سرمایه تامین مالی شده است. و به جرئت می‌توان گفت که دولت‌ها در این پنج سال حتی یک ریال هم در این صنعت سرمایه‌گذاری نکرده است. این آمار را شما می‌توانید در صنایع مختلف ببینید.
ایشان در ادامه صحبت‌های دکتر نادعلی در مورد تورم گفت: درست است که پدیده تورم یک پدیده پولی است، اما نمی‌توان گفت که یک موضوع کاملا ایزوله است. اگر در یک اقتصادی تولید و صادرات به اندازه کافی باشد و همچنین نوآوری و بهره‌وری وجود داشته باشد، می‌توان فشاری که بر پارامترهای پولی وجود دارد را کاهش داد. در نتیجه تورم نیز کاهش خواهد یافت.

دکتر محمد اسکندری، کارشناس بازار سرمایه در ابتدای ارائه خود گفت: در بورس کالا دو بازار وجود دارد که شامل بازار فیزیکی و بازار ابزارهای مالی است. این جمله من شاید برای همه متخصصان بازار سرمایه جدید باشد و آن این است که بر اساس ماهیت عملکردی به نظر من بازار فیزیکی یک بازار سرمایه نیست و یک بازار از جنس تجارت است. اما با توجه به اینکه بورس کالا در ایران یک نوآوری بوده است این مفاهیم به صورت مشترک در کشور ما جا افتاده است. از این‌رو تحلیل بازار فیزیکی بورس کالای ایران یک تحلیل کاملا متفاوت از بازار سرمایه است. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که به چه صورت باید این بازار را تحلیل کرد؟
ایشان در ادامه به این موضوع اشاره کرد که: در حال حاضر بازار فیزیکی بورس کالا متهم اصلی تورم مطرح می‌شود و متاسفانه بخش زیادی از تصمیم‌گیران نیز نظرشان این است که معاملات بورس کالا تورم‌زا است. اما در گذشته موضوع «آتی سکه» که در ادامه نیز تعطیل شد، متهم اصلی تورم در جامعه شناخته می‌شد. لذا بعد از موضوع «آتی سکه» مطالعات بیشتری انجام دادیم که آیا تورم می‌تواند از بورس‌های کالایی و به ویژه بازار مشتقه نقش بپذیرد؟ و اینکه اصلا کارکرد این چنین بازارها چه چیزی هستند؟ در مورد بورس کالا به این نتیجه رسیدیم که اثر بورس کالا در کاهش هزینه مبادله بسیار مهم است. وقتی هزینه مبادله و ریسک مبادله برای تولیدکنندگان کاهش یابد، در بلندمدت باعث رشد تولید خواهد شد و رشد تولید نیز باعث تعدیل تورم می‌شود. نتیجه این مطالعات نیز باعث ایجاد گواهی‌های سپرده شد که در بورس کالا وجود دارد. این گواهی‌ها با استفاده از استانداردسازی‌ها و کاهش هزینه مبادله، کارایی بورس کالا را به شدت بهبود داده است.
دکتر اسکندری در مورد اهداف اصلی بورس‌های کالایی گفت: در دنیا، یکی از اهداف اصلی بورس‌های کالایی، کشف قیمت منصفانه است (البته در ایران در بازار فیزیکی وظفیه تخصیص هم اضافه شده است). از طرف دیگر کسانی که اعتقاد دارند بورس کالا موجب تورم می‌شود، استدلالشان این است که این کشف قیمت منصفانه اشکال ایجاد می‌کند. بهای تمام شده صنعت را بالا می‌برد و این موضوع باعث تورم می‌شود. اما پاسخی که برای این استدلال وجود دارد، یک دوگانگی مهم، تحت عنوان قیمت و رانت است. یعنی واقعی بودن قیمت باعث کاهش رانت می‌شود. این رانت وقتی حذف شود، به تولیدکننده می‌رسد و اگر حذف نشود، این رانت به دلال می‌رسد. اما وقتی که رانت مولد انجام شود، این رانت به دست تولیدکننده واقعی می‌رسد و می‌تواند شرایط توسعه را برای تولیدکننده مهیا کند. این موضوع در بلندمدت و حتی میان‌مدت می‌تواند باعث کاهش تورم و افزایش رشد اقتصادی شود. درست است که رانت مولد ممکن است در کوتاه‌مدت باعث افزایش قیمت‌ها شود؛ اما در بلندمدت حتما باعث تعدیل قیمت‌ها خواهد شد. اما متاسفانه برخی افراد که دچار نزدیک‌بینی اقتصادی هستند، فقط ابعاد کوتاه‌مدت را می‌بینند و مطرح می‌کنند که بورس کالا عامل تورم است.

دکتر حسینی در ادامه صحبت‌های دکتر اسکندری به این موضوع اشاره کرد که در زمان تاسیس بورس کالا، مطالعات بسیاری از بورس‌ کالای کشور‌های مختلف به عمل آمد و طی این بررسی‌ها دو نوع بورس کالا وجود دارد: ۱) بازارهای فیزیکی و مالی مستقل ۲) بورس با بازارهای مشترک فیزیکی و مالی. نکته دیگر این است که شما اگر بازار را بیشتر به سمت ابزارهای مالی ببرید و پشتوانه بازار معاملات فیزیکی را از این ابزارها حذف کنید، چه بسا شبهات فقهی و شرعی مطرح شود و البته که این یک نکته مثبت در بازار ما می‌باشد. اما می‌توان گفت که در حال حاضر ما از تمام ظرفیت‌های بازار فیزیکی برای توسعه ابزارها استفاده نکرده‌ایم.
در ادامه ایشان خاطرنشان کرد که: گاها بعضی از افزایش قیمت‌هایی که در بورس کالا اتفاق می‌افتد برای این است که عمق بازار کم است. لذا یک راهکار مهم برای کنترل قیمت‌ها در بورس کالا و حتی بورس اوراق بهادار، افزایش عمق بازار است. همچنین درست است که شاید در برخی موارد تخصیص در بورس کالای ما وجود دارد اما باید این شرایط را با زمانی که اصلا بورس کالا وجود نداشت، مقایسه کرد که چقدر در آن زمان رانت‌های مختلفی انجام می‌شد.
دکتر حسینی در پایان این بخش گفت: اصولا بازیگر برای بازی هموار خود نیاز به یک زمین بازی هموار دارد. لذا باید بپذیریم که بورس‌های ما در حال حاضر در یک زمین هموار فعالیت نمی‌کنند. پس اینجا باید به این ویژگی توجه کنیم که آیا اینها سودمند هستند یا یک پاسخ قاطع و تمام‌کننده هستند؟ پاسخ من به این سوال این است که بازار مالی و بازار بورس کالا در حال حاضر در کشور ما برای رشد تولید و کنترل تورم، یک ابزار سودمند است.

• در ادامه نشست دکتر حسینی به عنوان دبیر نشست سوالاتی را از سخنرانان جلسه مطرح کرد که به شرح زیر است:
• سوالات دکتر حسینی از دکتر رحمتی:
۱- بازار مالی ما به اندازه بازار فیزیکی رشد نکرده است. همچنین زمانی می‌گفتند که ابزارهای مالی در بورس کالا رونق نمی‌گیرند. اما امروز فعالین بازار سرمایه می‌بینند که این ابزارها می‌تواند سودسازی داشته باشند. لذا بورس کالا باید برای توسعه بخش مالی برنامه منسجم داشته باشد و البته دارد که از دکتر رحمتی تقاضا دارم که آخرین دستاوردهای بورس کالا را بیان کنند.
۲- باید بپذیریم که برخی از مقرراتی که در بورس کالا وضع شده است، ممکن است برخی مقاطع در روند معاملات و کشف قیمت اخلال ایجاد کند؛ لذا سوال این است که چه راهکاری برای این چالش در نظر گرفته شده است؟
۳- بورس کالا برای یکسال آینده چه ابزارهایی را کاندید کرده و می‌خواهد در اختیار فعالین بازار سرمایه قرار دهد؟

دکتر رحمتی در پاسخ به سوالات مطرح شده گفت: در خصوص موضوع ابزارها، در بخش سامانه‌ها در یکسال اخیر در بورس کالا دو یا سه ابزار مختلف را طراحی و اجرایی شده است. اما به دلایل متعددی که وجود دارد این است که نسبت اهرم‌های پایینی داریم. به طور مثال، ما در بورس کالا، ۲۵ درصد مارجین می‌گیریم که این علاقه‌مندی را کاهش می‌دهد. این موضوع، هزینه پول نقدی که در حساب می‌ماند را زیاد می‌کند و این یک نکته منفی نسبت به رقبای بورس کالا است. از طرفی اگر بخواهیم شفاف بیان کنیم، ابزارهای ما در اصل یک ابزار واقعی پوشش ریسک نیستند. ریسک اصلی ما نرخ ارز است و ما ریسک‌های نزدیک به این را مطرح می‌کنیم. حال اگر این موارد را در نظر بگیریم، امسال توانستیم Coverd Call را به بازار اضافه کنیم.
ایشان در ادامه گفت: موضوع بعدی افزایش ساعت‌های بازار است. در حال حاضر ساعت فعالیت بازار مالی بورس کالا تا ساعت ۵ بعد از ظهر می‌باشد. همچنین ظرفیت این وجود دارد که تا ساعت ۷ بعد از ظهر هم بازار به فعالیت خود ادامه دهد که البته نیاز به هماهنگی‌های لازم با نهاد‌های مرتبط و کارگزاری‌ها دارد. همچنین از کارهای انجام شده در سال گذشته می‌توان به معاملات آپشن بر روی آتی‌ها، تعریف اوراق گام و راه‌اندازی بازار شمش طلا اشاره کرد.

• سوال دکتر حسینی از دکتر نادعلی:
همیشه بازار پول خود را رقیب بازار سرمایه می‌داند و گاهی اوقات این رقابت برای بازار سرمایه مشکلاتی را ایجاد کرده است. البته گاهی عکس این هم وجود داشته است. حال بانک مرکزی چه برنامه مشخصی را برای استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه و بورس کلا در برنامه‌های عملیاتی خود تعریف کرده است؟

دکتر نادعلی در پاسخ به این سوال گفت: تا قبل از قانون سال ۸۴، بازار سرمایه و بازار پول در واقع یکی بودند. در آن زمان بانک مرکزی در بازار مداخله داشت و مقررات‌گذاری می‌کرد. بعد از سال ۸۴ که بازار سرمایه از بازار پول جدا شد، به مرور این رقابت به رفاقت تبدیل شد. لذا تمام تلاش دوستان در بانک مرکزی این است که بتوانیم از همه ظرفیت‌های این بازار استفاده کنیم.
ایشان در ادامه خاطر نشان کرد: همانطور که می‌دانید در ادبیات موجود و رفتارشناسی بنگاه‌های اقتصادی، به دلیل اینکه هزینه تامین مالی برای بنگاه پایین‌تر است، تامین مالی بنگاه توسط بازار پول یک رفتار عقلایی است. اما اگر بخواهیم از دیدگاه اقتصاد کلان بررسی کنیم، می‌دانیم که تامین مالی توسط بازار سرمایه یک گزینه کارآمدتر است و بهتر می‌تواند تورم را تعدیل کند. در بانک مرکزی به دنبال این هستیم که بتوانیم تامین مالی توسط بازار سرمایه را برای بنگاه‌های اقتصادی جذاب‌تر کنیم. یکی از راه‌ها این است که متغیرهای اقتصادی مثل نرخ سود و... به درستی تعیین شود که البته با توجه به ملاحضات کلان گزینه آنچنان در دسترسی نیست؛ اما آن چیزی که در بانک مرکزی به دنبالش هستیم، این است که بخشی از تقاضاهای تامین مالی را به سمت بازار سرمایه سوق بدهیم. به طور نمونه در سال جاری ۲۰۰ همت به بانک‌ها این اجازه داده شده است که عملیت و ضمانت بنگاه‌ها را قبول کنند تا این بنگاه‌ها از طریق بازار سرمایه تامین مالی کنند . همچنین بانک مرکزی تلاش کرده است که فرآیندهای تامین مالی از طریق بازار سرمایه برای بنگاه‌ها را نیز آسان‌تر کند.

دکتر حسینی در ادامه صحبت‌های دکتر نادعلی گفت: اعتقاد کارشناسان بازار سرمایه این است که تقویت بازار سرمایه توسط نهادهایی مثل بانک مرکزی، می‌تواند بخشی از مشکلات بانک مرکزی را کاهش دهد. به یک مورد اشاره شد که آن موضوع تامین مالی است. امیدوارم این دیدگاه و اقدامات مثبت برای تقویت بازار سرمایه توسط بانک مرکزی و وزارت اقتصاد تداوم داشته باشد.

• سوال دکتر حسینی از دکتر اسکندری:
با توجه به حضور شما در بورس کالا، سوالی که دارم این است که بورس کالا چه راهبردهایی را در قالب برنامه‌های عملیاتی و اجرا داشته‌ است که به سهم خود برای تحقق شعار سال که رشد تولید و کاهش تورم است، تاثیرگذار باشد؟

دکتر اسکندری در پاسخ به این سوال گفت: یکی از این اقدامات توسعه بازار کشاورزی در بورس کالا و به‌ویژه بازار سلف بوده است. این ابزار می‌تواند یک راهکار جدی دولت برای حل چالش نوسانات قیمتی محصولات کشاورزی و دامی کشور باشد.
ایشان در ادامه تصریح کرد که: توسعه بازار مشتقه فیزیکی نیز یکی از اقدامات مهم بورس کالا بوده است. اما نکته مهم وجود دارد؛ تا زمانی که کشف قیمت واقعی در بورس کالا صورت نپذیرد، این بازار هیچوقت نمی‌تواند به کنترل نرخ تورم برسد. لذا در کشور چون نمی‌خواهیم بازار سرمایه به درستی کشف قیمت کند و این دماسنج به درستی وضعیت اقتصاد ایران را بیان کند، برای درست کردن چالش، دماسنج را دستکاری می‌کنیم. بنابراین نه بورس کالا و نه بازار سرمایه و بدهی، راهکار حل تورم نیستند. همه این بازارها، ابزارهایی هستند، برای بهتر شدن اقتصادی که در حال رخ دادن است. اما چون در کشور ما، نمی‌خواهیم اتفاقی که افتاده است را کسی ببیند، دنبال حل مسائل به شکل غلطی هستیم. فاجعه و مصیبت حل مشکلات اقتصادی از این روش در سال ۹۹ که از طریق بورس انجام گرفت برای همین موضوع است.

دکتر حسینی در پایان این نشست گفت: بنده مخالف اینکه بگوییم بورس فقط دماسنج اقتصادی است، هستم. معمولا در اقتصاد و در نگاه سیستمی، با یک رفتار تعاملی روبه‌رو هستیم. یعنی شما می‌توانید از طریق بورس و توزیع داده که یکی از کارکردهای بورس است، علائم خوبی را به سیاستگذاران و تصمیم‌گیران بدهید و اگر این علائم باعث تصمیم‌گیری درستی شود، در نتیجه آن باعث رشد بورس و رشد اقتصادی خواهد شد.

• در پایان این نشست سخنرانان به سوالات حاضرین در نشست پاسخ دادند.