در تیرماه 1396، ارزش بازار سهام در بورس تهران و فرابورس ایران به مقدار 4.309.874 میلیارد ریال رسید که نسبت به ماه قبل 0.89 درصد رشد داشته است.
در یک ماهه منتهی به پایان تیرماه 96، ارزش معاملات در کل بورس ها (بورس تهران، فرابورس ایران، کالا و انرژی) 108.414 میلیارد ریال بوده است که نسبت به ماه گذشته 3.5 درصد کاهش یافته است. ارزش معاملات در تمامی بازارهای بورس اوراق بهادار تهران در پایان تیرماه 96 با رشد همراه بوده است. در مجموع ارزش معاملات در بورس اوراق بهادار تهران 7.9 درصد نسبت به ماه قبل افزایش یافته است.
شاخص های کل بورس تهران و فرابورس ایران در پایان تیرماه 96 به ترتیب برابر 80.671 و 924 واحد هستند که به ترتیب 2.46 و 2.21 درصد افزایش را نسبت به ماه قبل نشان می دهند.
ارزش معاملات اشخاص حقوقی از کل ارزش معاملات انجامشده در تیرماه 96، با 4.8 درصد کاهش نسبت به خردادماه 96 به 43.752 میلیارد ریال رسید.
در تیرماه 1396، اوراق سلف موازی استاندارد اوره پتروشيمي شيراز1 در نماد "عشيراز1" سررسید شد که ارزش آن 2.000 میلیارد ریال بود. همچنین در این ماه اوراق مشارکت لابراتوارهاي سينا دارو در نماد "مسینا964" سررسید شد که ارزش آن 200 میلیارد ریال بود.
قیمت نفت خام پس از کاهش 13.5 درصدی قیمت در پایان خردادماه 96 و رسیدن به قیمت 43.14 دلار در هر بشکه، در پایان تیرماه 96 با رشد قیمتی 8.6 درصدی به قیمت 46.85 دلار در هر بشکه رسید.
جهت دریافت این گزارش اینجا کلیک کنید
منبع: مرکز پژوهش توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار
قانون عملیات بانکی بدون ربا نمیتواند مسائل پولی و بانکی ما را حل کند
نوشته شده توسط مدیر استاد دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا نشان داده است که این قانون با مشکلات جدی مواجه است زیرا در این قانون سایر بخشهای مربوط به نظام پولی و بانکی دیده نشده و فقط بخشی از عوامل بازنگری شدند، تأکید کرد: در نتیجه من معتقدم قانون عملیات بانکی بدون ربا خود دارای مشکل درونی است و نمی تواند مسائل پولی و بانکی کشور ما را پوشش دهد.
دکتر حسین عیوضلو استاد دانشگاه امام صادق (ع) و عضو هیئت مدیره انجمن مالی اسلامی ایران درباره مفهوم بانکداری گفت: بانکداری، شیوه جدید تامین مالی است که دارای سابقه زیادی هم نیست و صنعت جدیدی محسوب می شود. اساس بانکداری، ربوی است و از کشورهای غربی شروع شده و به تدریج در همه کشورها رواج پیدا کرد. در کشورهای اسلامی در ابتدا با بانکداری مخالفت هایی صورت گرفت زیرا اساس آن قرض ربوی بود بنابراین بسیاری از کشورهای اسلامی این مقوله را نفی کردند. بعضی از مراجع در دوران قاجاریه هم مخالفت های جدی با آن داشتند.
وی افزود: اولین کار جدی که برای اصلاح نظام بانکداری مطرح شد، نسخه ای بود که شهید صدر از زندان برای ولیعهد کویت با عنوان «البنک اللا ربوی فی الاسلام» ارسال می کند که مبنای طرح جدید بانکداری بر مبنای عقود غیر ربوی بود. مبنای این نظام استفاده از عقود اسلامی در بانک بود که این نسخه برای نظامی بود که در آن بانکداری و اقتصاد متعارف حاکم است و نظام حاکم اسلامی نیست، اما متاسفانه بعد از آن شهید صدر آنقدر زنده نماند که بتواند این طرح را تعمیم دهد.
عیوضلو ادامه داد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۶۲ با توجه به همت اصلی نظام برای حذف ربا، قانون عملیات بانکداری بدون ربا تصویب می شود و تعامل نظام جمهوری اسلامی با بانک و بانکداری در این قانون حل می شود. اساس این قانون استفاده از عقود بانکی در عملیات بانکی بود. این قانون پنج ساله بر اساس اضطرار، تغییراتی در عملیات بانکداری و قوانین انجام داد و قرار بود بعد از پنج سال تغییرات اساسی در قوانین رخ دهد اما چنین چیزی اتفاق نیفتاد. در آن زمان تصویب قانون عملیات بانکی در ایران مترقی ترین کار و اولین کار جدی سیستماتیک در کشورهای اسلامی بود اما بعدها پا به پای کشورهای اسلامی پیش نرفت و تنوعی به عملیات بانکی در چارچوب نظریه ها داده نشد.
مفهوم بانکداری اسلامی در ایران هنوز عملیات بانکداری بدون ربا تلقی می شود
وی اضافه کرد: مفهوم بانکداری اسلامی در ایران هنوز عملیات بانکداری بدون ربا تلقی شده و کمتر از ایده بانکداری اسلامی حمایت شده است. اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا نشان داده است که این قانون با مشکلات جدی مواجه است زیرا در این قانون سایر بخش های مربوط به نظام پولی و بانکی دیده نشده و فقط بخشی از عوامل بازنگری شدند. در نتیجه من معتقدم قانون عملیات بانکی بدون ربا خود دارای مشکل درونی است و نمی تواند مسائل پولی و بانکی کشور ما را پوشش دهد.
وی بیان کرد: بانکداری بدون ربا بخشی از قوانین پولی را اصلاح می کند ولی بانکداری اسلامی مفهوم و پارادایم گسترده ای دارد به این شکل که نهاد بانکداری و نظام های پولی و بانکی باید در چارچوب علم اقتصاد اسلامی، دانش اقتصاد اسلامی و قوانین اسلامی تنظیم و اداره شود. بانکداری اسلامی مبتنی بر موازین اسلامی است که بخشی از این موازین تاکید بر انجام و عدم انجام بعضی فعالیتها دارد.
عیوضلو در ادامه گفت: نواهی که اسلام در نظام بانکداری بر آن تاکید دارد علاوه بر ربا شامل قمار، غبن و … می شود و کل فعالیت های اقتصادی و بانک و بانکداری باید در چارچوب موازین شرعی اسلام باشد و شامل مکاسب محرمه نشود. این نظام باید بر حق استوار باشد و هر نوع مالکیت و تملک باید دارای مبنای شرعی و حلال باشد و کسی که ادعای مالکیت می کند باید دارای اثر وجودی باشد. انتقال مالکیت هم باید مبتنی بر موازین اسلامی باشد که ما در اینجا تعبیر به عدل می کنیم.
عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع) افزود: دغدغه ما فقط حذف ربا نیست بلکه استقرار نظام حق و عدل هم هست که خوشبختانه در عملیات بانکداری بدون ربا هم به حق و هم به عدل اشاره شده است اما متاسفانه در آن قانون حق و عدل به خوبی تشریح نشده است. خوشبختانه بنده در ابرپروژه اصلاح نظام بانکی چارچوب جدیدی از نظام پولی و بانکی اسلامی ساختم که مبتنی بر سه معیار حق، عدل و قوام است و هر کدام از این موارد به صورت مفهومی توضیح داده شده اند و تاثیر آن بر تصمیم گیری های بانک مرکزی و سایر بانک ها و نهادهای مربوطه و دولت بیان شده است .
عضو هیأت مدیره انجمن مالی اسلامی ادامه داد: نمی توان فقط به عملیات بانکی متمرکز شد اما از عملیاتی که در بانک مرکزی صورت می پذیرد و از نظام تصمیم گیری که از بانک مرکزی تبعیت می کند از جمله تعیین میزان نرخ های سود بانکی و سیاست های پولی و ارزی، غافل باشیم. اینها جنبه هایی است که به مبانی اسلامی باز می گردد و نباید این نوع تصمیم ها و تصرفات مغایرتی با موازین اسلامی داشته باشد. این کلان نگری در ابر پروژه اصلاح نظام بانکی دنبال شد و توانست سیستم جدیدی از نظام پولی و بانکی نظام اسلامی را معرفی کند که دغدغه آن فقط حذف ربا نباشد بلکه دغدغه آن تنظیم نظام پولی و بانکی کشور اعم از بانک مرکزی، شبکه بانکی و نهادهای مختلف بر اساس موازین اسلامی باشد که از آن به نام نظام بانکداری اسلامی یاد می کنیم.
ایران می تواند پرچم دار بحث بانکداری اسلامی باشد
وی یادآور شد: کشور ما می تواند پرچم دار بحث بانکداری اسلامی باشد که معرف الگوی اسلامی ایرانی در این حوزه است و سازو کارهای آن در همان ابرپروژه مطرح شد و خبرگان حوزوی و دانشگاهی و بانکی درباره آن نظر داده و آن را ارزیابی کردند.
عیوضلو افزود: بانکداری بدون ربا مبتنی بر اقتصاد متعارف است و از مبانی علم اقتصاد تبعیت می کند اما چرا ما باید از اقتصاد اسلامی غافل باشیم! امروز اقتصاد اسلامی به فراموشی سپرده شده چراکه بسیاری از کسانی که از اقتصاد اسلامی صحبت کرده اند، مبتنی بر فقه جزء نگر بوده و از علم اقتصاد اسلامی غافل بوده اند. این تفکرات بازدارنده پیشرفت اقتصاد اسلامی بوده است.
وی اضافه کرد: من معتقدم اقتصاد اسلامی دارای فلسفه، نظام و علم اقتصادی ویژه خود است که مبتنی بر قرآن و روایات و گزاره های اثباتی قرآن و حدیث است. ما باید فهم جامع تری از اسلام عرضه کنیم تا امکان ارائه راهکار در نظام های امروز و سیاست گذاری را داشته باشد و الا جمهوری اسلامی ایران بدون اتکا به اقتصاد اسلامی کلان نگر نمی تواند نهادهای پولی و مالی را منطبق با موازین اسلامی اداره کند.
به گفته وی نگاه های جزء نگر نمی توانند مبنایی برای اداره جامعه باشند و در این زمینه آنچه که برای ما کارساز است، نگاه کلان نگر و نگاه سیستمی از اقتصاد اسلامی است که می تواند راهگشا باشد.
استاد دانشگاه امام صادق (ع) ادامه داد: ما تاکنون مشکل خلا تئوریک داشتیم و تصور می کردیم با احکام متعارف که از اسلام می شناسیم می توان جامعه را اداره کرد. این احکام لازمند اما کافی نیستند. ما باید احکام کلان نگر و سیستمی برای اداره جامعه به خصوص در حوزه اقتصاد و پول و بانک و بورس و بیمه داشته باشیم.
عیوضلو در بیان دلیل عدم موفقیت بانکداری اسلامی در کشور گفت: دلیل عدم موفقیت را وجود نگاه ناقص و خلا تئوریک و اقتصاد دان اسلامی در تنظیم و سیاست گذاری در نظام پول و بانکداری می دانم. اکنون به این نوع از متخصصان بها داده نمی شود در حالیکه در گذشته مباحث تئوریک به طور پیشرفته وجود نداشت اما اکنون مدون شده اند و چنین متخصصانی در کشور وجود دارند.
وی اظهار کرد: امروز ساختارهایی بر اساس بانکداری بدون ربا شکل گرفته که در برابر نگاه های کلان تر اسلامی مقاومت می کند. اما اراده جدی برای تغییر در سیستم وجود ندارد. بانکداری بدون ربا گام های اولیه ای بود که نمی توان آن را نفی کرد اما برای برداشتن گام های بعدی باید رویکردها را جامع تر و سیستمی تر کنیم.
وی اذعان کرد: مقام معظم رهبری بحث اقتصاد مقاومتی را مطرح کرده اند درحالیکه شیوه اداره نظام های پولی و بانکی امروز به هیچ وجه این نظام ها را به بخش واقعی اقتصاد سوق نمی دهد زیرا نه قوانین مرتبط با این حوزه تصویب شده و نه شیوه های مناسب به کار گرفته شده است لذا خلا تئوریک و نظریه کاملاً مشهود است.
مدیر گروه اقتصاد نظری و اقتصاد اسلامی دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) در ادامه گفت: نرخ های مختلف بهره که به عنوان نرخ سود برای سپرده ها و تسهیلات بانکی تعیین می شوند با مبانی و موازین کلان نگر اقتصاد اسلامی تطبیق ندارند و به تعبیر من صحت شرعی این نوع نرخ گذاری ها جای تردید دارد. این خود منشا مشکلات اقتصادی و تورم و فقر و رکود است و نمی تواند اشتغال را در کشور تقویت کند.
بانکداری ما در چارچوب نظامات ربوی در حال گسترش است
وی با بیان اینکه نظام بانکداری ما در چارچوب نظامات ربوی در حال گسترش است، گفت: اصلاحات صوری شکل گرفته اما جواب نداده است. تجربه سی و چهار سال دیگر کافی است و اصلاح و بازنگری جدی لازم است. من به عنوان متخصص اقتصاد اسلامی معتقدم این قوانین نمی تواند در تولید و اشتغال و رفع رکود و بیکاری تاثیرگذار باشد. طرح جدید را ما بیان کردیم و باید با حمایت وزارت اقتصاد عملیاتی شود.
وی بیان کرد: ما دو لایحه بانک مرکزی و لایحه بانکداری اسلامی را به وزارت اقتصاد تقدیم کردیم که باید تبدیل به قانون شود. مشابه همین طرحی را مجلس محترم آماده کرده است. بانک مرکزی هم با تلفیق این دو لایحه، لایحه ای را پیشنهاد داده است اما چرا نباید تبدیل به قانون شوند. متاسفانه روند تصویب قوانین در کشور بسیار بطئی و کند است و دلیل آن هم مقاومت کسانی است که به این شیوه ها اعتقادی ندارند و به طور ماهرانه مانع تصویب این مباحث می شوند. و هنوز بعد از سی و چهار سال قانونی تصویب نشده است.
عیوضلو درباره تصویب طرح بانکداری در مجلس گفت: کاری که ابتدا در مجلس انجام گرفته بود بسیار خام بود که اواخر سال ۹۳ پیشنهاد شد و بر اساس همان هم وزارت اقتصاد علاقه به تهیه لایحه نشان داد و باعث گردید ما ابر پروژه اصلاح نظام بانکی را به اجرا درآوریم. به دلیل نقدهایی که به این طرح انجام گرفت اصلاحاتی در آن انجام شد و اکنون کاری که در مجلس طی دو دوره انجام گرفته فارغ از برخی ضعف ها از استحکام مناسبی برخوردار است و قابلیت لازم را برای اینکه تبدیل به قانون شود را دارد.
وی افزود: طرح لوایح اصلاح نظام پولی و بانکی که با عنوان دو لایحه بانک مرکزی و بانکداری اسلامی مطرح است باید از طرف دولت پیشنهاد شود اما به دلیل اینکه دولت در این زمینه به کندی عمل می کند، مجلس نسبت به تدوین طرح اقدام کرده است. در مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی هم کارهایی در تقویت این طرح انجام گرفته اما روند آن هم بطئی است و دچار آفت طرح های قبلی خواهد شد.
دولت دغدغه لازم برای تغییرات را ندارد
عیوضلو ادامه داد: دولت هم در سال های اخیر دغدغه لازم برای تغییرات را ندارد و موضوع به سوی ساماندهی بانک ها منحرف شده و مفهوم اصلاح نظام بانکی به ساماندهی برخی مسائل بانک ها تغییر جهت داده است. این مباحث لازم هستند اما جایگزین اصلاح قوانین مرتبط نمی شوند. اگر برای اداره بانک و بانکداری قوانین لازم را نداشته باشیم یعنی خلا قانونی وجود دارد و محاکم ما هم با این خلا مواجه هستند. محاکم ما قانون لازم را برای بررسی شیوه های نوین بانکداری مانند اعتبارات اسنادی و ضمانتنامه های بانکی ندارند و همت ویژه ای هم از سوی دستگاه قضا برای رفع آنها ندیده ایم.
وی اضافه کرد: خلاها و انتقاداتی که به تغییر نظام بانکداری می شود فقط شامل دولت نیست بلکه شامل مجلس و قوه قضاییه و اکثر نهادهای تصمیم گیری کشور هم می شود. بخشی از این مباحث هم به خلاهای تئوریک بازمی گردد که تحول اساسی در مبانی نظری و روش های نظریه پردازی باید صورت گیرد. مقاومت هایی هم از سوی عده ای تکنوکرات تحصیلکرده غرب که به همان شیوه ها تسلط دارند، انجام می گیرد زیرا هرگز مباحث اقتصاد اسلامی را برنمی تابند.
عیوضلو در پایان سخنانش گفت: شاید در اوایل انقلاب عده ای آشنایی با مباحث اقتصادی نداشتند و رویکردهای ایده آل و خامی داشتند اما بعد از این چند سال کارشناسانی داریم که می توانند به طور تخصصی به این حوزه وارد شوند اما به شرط آنکه به این افراد فضای تصمیم گیری داده شود نه افرادی که اعتقادی به شیوه های اسلامی اداره پول و بانک ندارند.
منبع: پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه
اشکال شرعی بر سودهای علیالحساب و روزشمار بانکهای دولتی وارد نیست
نوشته شده توسط مدیرحجت الاسلام و المسلمین دکتر نظری عضو هیئت موسس انجمن مالی اسلامی ایران اظهار کرد: بانک براساس قراردادها وکیل است که سرمایه مردم را بکار بگیرد و همین کار را هم انجام میدهد؛ بنابراین هیچ اشکال شرعی بر سودهای علیالحساب و روزشمار موجود در بانکهای دولتی ایران وارد نیست، اما اطلاعی از بانکهای خصوصی ندارم.
یکی از سؤالاتی که اغلب برای بسیاری از مردم پیش میآید این است که دریافت و پرداخت سود بانکی چه حکمی دارد و آیا ربا محسوب میشود یا خیر. در نگاه اول این تلقی در میان بسیاری از مردم وجود دارد که در بانکداری اسلامی هیچگونه سود بانکی نباید وجود داشته باشد بلکه اساس کار بانکی براساس قرضالحسنه است اما برخی مراجع و کارشناسان فقهی، دیدگاهی متفاوت دارند و سود بانکی را مترادف با ربا نمیدانند.
حجتالاسلام والمسلمین حسن نظری، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، به بحث درباره ابعاد شرعی سودهای علیالحساب و روزشمار بانکی پرداخت و گفت: اگر فردی اوراق مشارکت میخرد و سرمایه وی در فعالیت اقتصادی به کار گرفته شده و به شخص سپردهگذار، سودی پرداخت میشود قطعا چنین چیزی اشکال شرعی ندارد؛ چراکه مثلا در فروش اقساطی سرمایهگذاری میشود و هم بانک به سودی میرسد و هم سودی به صاحب سرمایه پرداخت خواهد شد.
وی ادامه داد: چنین روندی براساس قراردادهای شرعی برقرار میشود و اشکالی بر آن وارد نیست و اکنون به عنوان مثال در بانک مسکن یا بانک ملت برخی از مردم در اوراق مشارکت سرمایهگذاری میکنند و سودی را کسب خواهند کرد.
نظری عنوان کرد: نکته دیگری که باید به آن اشاره کنم این است که وقتی شخصی به بانک مراجعه میکند، دقیقا به وی گفته میشود که براساس کدام قرارداد شرعی سپرده شما دریافت شده و سودی به شما پرداخت خواهد شد یا خود مشتری میتواند سؤال کند تا ابعاد مسئله برای وی روشن شود بنابراین سودهای بانکی هیچ اشکال شرعی ندارند.
اشکال شرعی بر سودهای علیالحساب و روزشمار بانکهای دولتی وارد نیست
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: اگر شخصی ۲۰ میلیون تومان در فلان بانک بگذارد و با وی قراردادی براساس یکی از عقود شرعی منعقد شود که سود ۱۲ درصدی به وی پرداخت شود مشکل شرعی ندارد. سود روزشمار هم سود اندکی است که به مشتری گفته میشود تا هنگامیکه سرمایه شما در دست ماست، سود معینی به صورت روزشمار به شما پرداخت میشود و چون وارد سرمایهگذاری میشود اشکال شرعی ندارد.
عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار تأکید کرد: برخی به این مسئله انتقاد دارند که بانکها، سرمایه مردم را در فعالیت اقتصادی و سرمایهگذاری به کار نمیگیرند بلکه با آن مِلک و زمین میخرند و این امر دارای اشکال شرعی است که در پاسخ باید گفت خرید ملک و املاک هم نوعی سرمایهگذاری محسوب میشود چون در آن خرید و فروش انجام میشود.
وی درباره تفاوت سود علیالحساب و روزشمار گفت: سود علیالحساب در پایان سال محاسبه و قطعی میشود اما سود روزشمار دارای زمان از قبل تعیین شده نیست بلکه به میزان پولی که شخص در آن روز در بانک دارد محاسبه شده و سودی پرداخت میشود.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی در پاسخ به این پرسش که سود بانکی در چه شرایطی ممکن است اشکال شرعی پیدا کند، گفت: اگر براساس بهره، قرض داده شود تبدیل به سود ربوی خواهد شد اما اکنون بانک چنین کاری انجام نمیدهد و بانک براساس قراردادها، وکیل است که سرمایه مردم را به کار بگیرد و همین کار را هم انجام میدهد بنابراین هیچ اشکال شرعی در سودهای موجود در بانکها دولتی ایران وارد نیست اما اطلاعی از بانکهای خصوصی ندارم.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه عنوان کرد: تفاوتی هم در میان شیعه و سنی در نگاه به سود بانکی وجود ندارد و اگر براساس قراردادهای شرعی عمل شود، مراجع تقلید هم با آن مخالفتی ندارند. البته بانک هم باید موقع انعقاد قرارداد، همه ابعاد را برای مشتری توضیح دهد و محل سرمایهگذاری را هم برای مشتری روشن کند.
نظری با اشاره به تلاش برای کاهش مجدد سود بانکی اظهار کرد: اگر بانک مرکزی به بانکها فشار بیاورد که این مصوبه جدید را رعایت کنند، کاهش سود بانکی آثار اقتصادی بسیار مؤثری در پی خواهد داشت و بنده هم معتقدم حتما باید نرخ سود بانکی کاهش پیدا کند چون تورم پایین آمده و با شرایط کنونی، سرمایهگذاری بسیار سخت است.
منبع : ایکنا
راهاندازی بیمه نوسانات ارزی تجار/ ایجاد بازار مشتقه ارز
نوشته شده توسط مدیررئیس انجمن مالی اسلامی ایران ایجاد بازاری برای بیمه شدن صادرکنندگان و واردکنندگان در برابر نوسانات ارزی را پیشنهاد کرد و گفت: برای ارتقاء ثبات مالی ایجاد بازار مشتقه ارزی یک راهکار محسوب میشود.
دکتر علی صالح آبادی درباره تاثیر بازار ارز بر رشد اقتصادی و ثبات مالی، ثبات بازار ارز را مهم توصیف کرد و گفت: افزایش نرخ ارز بر بسیاری از بخشهای اقتصادی تاثیرگذار است؛ به طوریکه با افزایش نرخ ارز به ویژه ارزهای اصلی نرخ تمام شده کالاهایی که مواد اولیه تولید آنها از خارج از کشور تامین می شود، بالا میرود.
مدیرعامل بانک توسعه صادرات افزود: از سوی دیگر به نظر میرسد که نرخ ارز تاثیری بر روی کالاهایی که در داخل تولید می شود و نیازی به مواد اولیه خارجی و وارداتی ندارد، نخواهد داشت؛ اما تغییرات و افزایش نرخ ارز بر روی این کالاها نیز تاثیرگذار است به عنوان مثال افزایش نرخ ارز بر روی نرخ مس که محصولی بین المللی محسوب می شود، تاثیر میگذارد.
وی با بیان اینکه برخی از کالاها بر اساس نرخ های بین المللی مورد معامله قرار می گیرد، بر این اساس افزایش نرخ ارز بر روی آنها تاثیر می گذارد، اظهارداشت: اینگونه کالاها در بورس کالا معامله می شوند بنابراین قیمت گذاری آنها بر مبنای نرخ های جهانی است و افزایش واردات محصولات اینگونه باعث متضرر شدن تولیدکنندگان آنها میشود. زمانیکه نرخ ارز بالا می رود به دلیل تطابق با نرخ های بین المللی، قیمت این کالا هم افزایش می یابدکه در مجموع منجر به افزایش نرخ تورم خواهد شد.
دکتر صالح آبادی با تاکید بر اینکه ثبات بازار ارز به معنای غیرواقعی بودن نرخ ارز نیست، خاطرنشان کرد: حتی اگر نرخ ارز هم بخواهد افزایش پیدا کند باید متناسب با تورم و حساب شده باشد. خوشبختانه در سالهای اخیر به دلیل اینکه نرخ تورم کاهش پیدا کرده، نرخ ارز نیز نوسانات کمی داشته و این موضوع توانسته ثبات و آرامشی در بازارهای مختلف کشور ایجاد کند. افزایش نرخ تورم و ارز باعث ایجاد تلاطم در بازارهای مختلف کشور می شود و این مقوله بسیار مهم است.
رییس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار ایجاد بازاری برای بیمه شدن صادرکنندگان و واردکنندگان در برابر نوسانات ارزی را پیشنهاد و تصریح کرد: این محدودیت در حال حاضر در بازار وجود دارد به نحوی که ابزاری برای پوشش نوسانات نرخ ارز وجود ندارد.
وی گفت: در برخی موارد مشاهده شده است که فعال اقتصادی از بانکی وام ارزی دریافت می کند اما به دلیل افزایش نرخ ارز با مشکلاتی مواجه می شود اما چنانچه بازاری برای پوشش نوسانات نرخ ارز ایجاد شود، ریسک ها پوشش داده می شود و نوسانات تحت کنترل قرار می گیرد. بر این اساس با تلاطمات ارزی تجار متضرر نخواهند شد
رئیس انجمن مالی اسلامی ایران خاطرنشان کرد: به هر حال چنین خلاء هایی وجود دارد و برای ارتقاء ثبات مالی ایجاد بازار مشتقه ارزی یک راهکار محسوب می شود.
منبع:ایبنا
گزارش جدید وضعیت صکوک در بازار بینالمللی مالی اسلامی
نوشته شده توسط مدیرحجم صکوک منتشر شده در سال ۲۰۱۶، بالغ بر ۸۸٫۳ میلیارد دلار بوده است که نسبت به سال ۲۰۱۵، حدود ۴۴ درصد افزایش یافته است.
موسسه بازار بینالمللی مالی اسلامی (IIFM) به تازگی ویرایش ششم گزارش صکوک در سال ۲۰۱۷ را منتشر کرده و در آن به بررسی جامع بازار جهانی صکوک و ارائه آمار و اطلاعات مربوط به آن پرداخته است. در این گزارش روند رشد و توسعه بازار داخلی و بینالمللی صکوک در سالهای اخیر به تفکیک کشورها، ساختارها و برخی شاخصهای دیگر بررسی شده است. همچنین با ارائه مقالات و برخی نمونههای برجسته در زمینه انتشار صکوک تلاش کرده تا فهم بهتری از این ابزار متداول در بازار سرمایه اسلامی ایجاد کند.
طبق گزارش بازار بینالمللی مالی اسلامی، بازار صکوک روند تکامل و رشد خود را ادامه میدهد و موسسات دولتی و شبهدولتی جدیدی نیز به این بازار وارد میشوند. در عین حال بر لزوم ورود بیشتر ناشران شرکتی در این بازار تاکید شده است. بر اساس آمار ارائه شده در این گزارش، حجم صکوک منتشر شده در سال ۲۰۱۶، بالغ بر ۸۸٫۳ میلیارد دلار بوده است که نسبت به سال ۲۰۱۵، حدود ۴۴ درصد افزایش یافته است. از این مقدار، ۵۶٫۷ میلیارد دلار مربوط به صکوک داخلی و ۳۱٫۵ میلیارد دلار نیز مربوط به صکوک بینالمللی بوده است. در سال ۲۰۱۶، بیشتر ناشران صکوک داخلی از نوع دولتی و شرکتی و بیشتر ناشران صکوک بینالمللی نیز از نوع دولتی و شبهدولتی بودهاند. حجم صکوک سررسید نشده در پایان سال ۲۰۱۶ به ۷۴٫۷ میلیارد دلار رسیده است.
حجم کل صکوک منتشر شده از ابتدای سال ۲۰۰۱ تا پایان سال ۲۰۱۶ به ۸۵۶٫۷ میلیارد دلار میرسد و در این میان کشورهای مالزی، امارات و عربستان بیشترین سهم از انتشار صکوک را به خود اختصاص دادهاند. همچنین در سالهای اخیر ناشران تمایل کمتری به استفاده از ساختارهای مبتنی بر داراییهای فیزیکی نشان دادهاند و سهم صکوک مرابحه، وکالت و مضاربه افزایش یافته است.
علاقمندان به دریافت این گزارش میتوانند به این نشانی مراجعه فرمایند.
منبع: پورتال بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی
«دوشنبه» شرایط مناسب برای بانکداری اسلامی را ایجاد میکند
نوشته شده توسط مدیردر جریان این ملاقات نتایج فعالیت مشترک هماهنگ سازی پیش نویس قوانین نظارت بر موسسات اعتباری اسلامی در تاجیکستان مورد بررسی قرار گرفت.
«سراجالدین اکرامی» رئیس بانک ملی تاجیکستان امروز با هیات شرکت مشاوره بین المللی ISRA Consultancy Sdh که به ریاست پرفسور «اشرف هاشم» وارد این کشور شده دیدار و در خصوص مسائل مربوط به ایجاد شرایط مناسب برای فعالیت بانک اسلامی در «دوشنبه» بحث و تبادل نظر کرد.
در جریان این ملاقات نتایج فعالیت مشترک هماهنگ سازی پیش نویس قوانین نظارت بر موسسات اعتباری اسلامی در تاجیکستان مورد بررسی قرار گرفت.
در این دیدار به بخش کنترل بانکداری اسلامی در ساختار دپارتمان کنترل بانک ملی تاجیکستان که با هدف تامین پایههای قانونی فعالیت موسسات اعتباری اسلامی در محدوده این کشور راهاندازی شده، اشاره شد.
طرفین با توجه به ویژگیهای موسسات اعتباری اسلامی اظهار داشتند: کنترل و نظارت بر آنها باید طبق استانداردهای شورای خدمات مالی اسلامی (IFSB) و سازمان حسابداری و حسابرسی موسسات مالی اسلامی (AAOIFI) صورت گیرد.
این هیات مشاوره بینالمللی ضمن قدردانی از فعالیت فاز اول همکاریهای گروه کاری برای ادامه همکاری در این مسیر با بانک ملی تاجیکستان ابراز آمادگی کرد.
به نظر می رسد که برای راه اندازی کامل سیستم بانکداری اسلامی مطابق با شریعت اسلامی کارهای زیادی دیگر باید انجام گیرند و مشتریان و در مجموع نمایندگان بخش مالی سنتی به تمام ویژگیهای این سیستم بانکداری که با سیستم رایج بانکداری تفاوت های دارد، آشنا شوند.
بنابر مطالعات اخیر صندوق بینالمللی پول بانکهای اسلامی در مقابل بحران مالی و اقتصادی در برابر بانکهای سنتی پایدارتر می باشند.
منبع: خبرگزاری فارس
تنظیم و ابلاغ مصوبه کمیته فقهی سازمان بورس درباره سود قطعی اوراق مشارکت
نوشته شده توسط مدیرمجید پیره، کارشناس مسئول مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار در تشریح جزئیات جلسه اخیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار کرد: در این جلسه، مصوبه کمیته فقهی در خصوص سازوکار تسویه سود قطعی در اوراق مشارکت، بعد از بحث و بررسی و اصلاحات، نهایی و امضاء شد.
پیره ادامه داد: در سازوکار کنونی پرداخت سود علیالحساب و سودهای قطعی در اوراق مشارکت تصریح شده که سود قطعی به دارنده نهایی برگه اوراق مشارکت تعلق میگیرد، براین مبنا، مطابق مصوبهای که امضاء شد، کمیته فقهی معتقد است که در عقد شرکت باید به این توافق که در ابتدا بین طرفین منعقد شده است پایبند بود.
کارشناس مسئول مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار یادآور شد: بر این مبنا، دارنده نهایی ورقه مستحق دریافت سود قطعی در اوراق مشارکت است ولی بنا بر مصوبه کمیته فقهی، در صورتی که طرفین قرارداد مشارکت در ابتدای قرارداد بین خودشان توافق کنند که کلیه سرمایهگذاران در طول دوره زمانی عقد شرکت از سود نهایی این اوراق سهمی خواهند داشت، عمل به این توافق لازم است. این مصوبه جمعبندی و نهایی شد و انشاءالله امروز ابلاغ میشود.
وی با اشاره به دستور جلسه دوم کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار کرد: دستور جلسه دوم، ادامه بررسی موضوع تغییر نقش ارکان در فرآیند انتشار اوراق مرابحه بود که در این جلسه هم در ادامه جلسات گذشته، سؤالاتی که در خصوص این موضوع وجود داشت، مطرح شد و کمیته فقهی در این خصوص، جمعبندی و نظرات نهایی خود را اعلام کرد و قرار شد مصوبه کمیته فقهی در جلسه بعدی آماده، ارائه، قرائت و در نهایت بعد از تصویب ابلاغ شود.
منبع: ایکنا
میزان ریسک فعالیتهای یک بانک اسلامی به صورت طبیعی بیش از یک بانک متعارف است و به همین دلیل وجود سرمایه بیشتر جهت پاسخگویی به این مخاطرات ضروری به نظر میرسد.
یکی از سوالاتی که به طور عام در رابطه با سلامت بانکهای اسلامی مطرح میشود آن است که آیا اهمیت نسبت کفایت سرمایه در رابطه با این دست از بانکها متفاوت از بانکهای متعارف است؟ به عبارت دیگر، آیا داشتن سرمایه مناسب در بانکداری اسلامی بیش از بانکداری متعارف اهمیت دارد؟
به منظور پاسخ به این سوال به نظر میرسد لازم است تا مروری بر انواع تسهیلات (داراییهای) یک بانک اسلامی انجام شود. بخش عمدهای از تسهیلاتی که یک بانک اسلامی پرداخت میکند را میتوان در سه گروه جای داد که عبارت از تسهیلات قرضالحسنه، تسهیلات پرداخت شده بر اساس عقود مشارکتی و تسهیلات پرداخت شده بر اساس عقود مبادلهای است.
به لحاظ نظری، تسهیلات قرضالحسنه در بانکداری اسلامی به طور عام به فقرا و گروههای پائین درآمدی اختصاص مییابد و همین مسئله سبب میشود تا احتمال بازگشت منابع کاهش یابد. در تسهیلات مشارکتی مانند مشارکت مدنی یا مضاربه نیز بانک اسلامی با گیرنده تسهیلات شریک میشود و لذا در سود و زیان پروژه تامین مالی شده شریک است. بنابراین در رابطه با این دسته از تسهیلات، بانک اسلامی با ریسک عدم بازگشت اصل و سود منابع مواجه است.
هر چند در عقود مبادلهای مانند مرابحه، اجاره، سلف، استصناع و غیره، ریسک عدم بازگشت اصل و سود منابع خیلی کمتر از عقود مشارکتی است، اما همچنان خطر وجود دارد و نمیتوان مدعی بود که ریسک به طور کامل از بین میرود. توضیح آنکه مثلا در عقدی مانند اجاره، بانک اسلامی به سفارش مشتری اقدام به خرید نقدی کالای مورد اجاره (مثلا ساختمان مورد نیاز مشتری) کرده و سپس آن را بر اساس عقد اجاره به شرط تملیک پنج ساله در اختیار مشتری قرار میدهد. با این حال به دلیل آنکه به لحاظ فقهی و حقوقی، در طول مدت پنج سال مالکیت ساختمان متعلق به بانک است، در صورتی که هر اتفاقی برای ساختمان مذکور در طول این مدت بیافتد، بر عهده بانک (مالک) خواهد بود. لذا اگر بر اثر زلزله یا آتشسوزی ساختمان از بین برود، هزینههای مرتبط بر عهده بانک بوده و نه مشتری.
بر اساس آنچه مطرح شد واضح میگردد که میزان ریسک فعالیتهای یک بانک اسلامی که به صورت واقعی و بدون صوریسازی به فعالیت مشغول است، به صورت طبیعی بیش از یک بانک متعارف بوده و به همین دلیل وجود سرمایه بیشتر جهت پاسخگویی به این ریسکها، ضروری به نظر میرسد. دلیل اصلی این مسئله آن است که کلیه عقود اسلامی در نهایت به تولید یا مبادله یک کالا یا خدمت میانجامد و همین ارتباط با بخش واقعی اقتصاد، سبب میشود تا میزان ریسک در یک بانک اسلامی بیش از بانک متعارف باشد.
در پایان لازم به ذکر است که مسئله سرمایه مناسب و کفایت سرمایه، در بانکداری اسلامی بیش از بانکداری متعارف اهمیت دارد و شاید به همین دلیل است که بانکهای اسلامی موفق بینالمللی مانند بانک توسعه اسلامی، از سرمایه کافی و مناسب برخوردارند. بر این اساس، هر چه نظام بانکی کشور بخواهد به اجرای بانکداری اسلامی نزدیکتر شود، لازم است به میزان بیشتری به مقوله کفایت سرمایه توجه کند.
منبع: ایبنا
بررسی برخی از ابعاد سود اوراق مشارکت در کمیته فقهی سازمان بورس
نوشته شده توسط مدیرکارشناس مالی اسلامی مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار به تشریح جزئیات جلسه فردای کمیته فقهی این سازمان پرداخت و گفت: در این جلسه مصوبه کمیته فقهی درباره سود قطعی و علیالحساب اوراق مشارکت قرائت و امضاء میشود.
مجید پیره، کارشناس مسئول مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار، در تشریح جزئیات جلسه آینده کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار کرد: در این جلسه که فردا برگزار میشود، مصوبه کمیته فقهی درباره سود قطعی و علیالحساب اوراق مشارکت قرائت و به امضا میرسد.
وی افزود: جلسه قبلی کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با موضوع تعلق سود علیالحساب و قطعی در اوراق مشارکت به سرمایه گذاران در طول دوره انتشار این اوراق برگزار شد.
وی ادامه داد: مطابق موضوعی که از کمیته فقهی سازمان بورس استعلام شده بود، این سؤال مطرح شد که در سازوکار انتشار اوراق مشارکت، سود قطعی که قرار است در دورههای زمانی معین مثلاً در زمان سررسید اوراق محاسبه شود، به کدام یک از سرمایهگذاران اوراق تعلق میگیرد.
پیره اظهار کرد: لازم است این نکته را عرض کنم که در فرآیند انتشار اوراق مشارکت در طول مقاطع عمر این اوراق، سرمایهگذارانی که در این اوراق سرمایهگذاری کردهاند و در دوره های زمانی معینی ورقه را در اختیار دارند، این حق را دارند که از سود علیالحسابی که مندرج بر روی برگه است منتفع شوند و آن را دریافت کنند.
وی تأکید کرد: همچنین ناشر اوراق در پایان دوره با محاسبه سود یا زیان قطعی حاصل از انجام فعالیتهای موضوع اوراق، میبایست مقدار سود یا زیان قطعی اوراق را محاسبه و با سرمایهگذار تسویه کند.
وی افزود: سؤالی که مطرح شده بود، این بود که با توجه به این نرخ سود قطعی که در سررسید اوراق مشارکت محاسبه میشود، ممکن است متفاوت از سودهای علیالحساب این اوراق باشد و ممکن است در طول این دوره یعنی از ابتدای انتشار تا سررسید آن، افراد مختلفی این اوراق را معامله کرده باشند و سرمایهگذار آنها متغیر باشد، آیا نرخ سود قطعی در طول دوره، بین افرادی که این ورقه را در اختیار داشتهاند توزیع میشود یا صرفاً به سرمایهگذاری پرداخت میشود که در انتهای دوره، این ورقه را در اختیار دارد.
کارشناس مسئول مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: این سؤالی بود که از کمیته فقهی استعلام شده بود و کمیته فقهی هم بعد از بررسی این موضوع، در نهایت تأکید کرد که با توجه به اینکه در ورقه مشارکتی که در اختیار سرمایهگذاران قرار داده شده، این نکته تصریح شده است که سود قطعی به دارنده نهایی ورقه مشارکت تعلق میگیرد لذا می بایست به توافق بین طرفین پایبند بود و بر مبنای آن عمل گردد.
پیره در پایان گفت: بر این مبنا، سود قطعی این اوراق بعد از محاسبه به فردی تعلق میگیرد که در مقطع سررسید اوراق، دارنده این ورقه باشد و به سرمایهگذاران در طول دوره تعلق نمیگیرد مگر اینکه در ابتدای قرارداد مشارکت بین سرمایهگذاران، این نکته توافق شده باشد که سود و زیان نهایی متعلق به کلیه سرمایهگذاران در طول دوره این اوراق از ابتدای انتشار تا سررسید است.
کارشناس مسئول مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار در پایان اظهار کرد: در این جلسه مصوبه کمیته فقهی در این رابطه قرائت و امضاء میشود.
وی همچنین به دستور کار جلسه این هفته کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار اشاره کرد و گفت: همچنین در ادامه این جلسه، باقیمانده مباحث مربوط به تغییر مسئولیت ارکان در فرآیند انتشار اوراق مرابحه مورد بررسی قرار میگیرد.
پیره در پایان یاد آور شد: جلسه بعدی کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار برای بررسی موارد مذکور، فردا چهارشنبه ۲۸ تیر ماه ۹۶ در محل سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار میشود.
منبع:خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)
استفاده بانکها از کلاه شرعی برای دور زدن سود مصوب بانک مرکزی
نوشته شده توسط مدیردر روزهای اخیر مجددا زمزمههای کاهش نرخ سود بانکی از سوی مسئولان اقتصادی و نظام بانکی کشور به گوش میرسد. سال گذشته هم شاهد کاهش نرخ سود سپردههای بانکی ۱۵ درصد و تسهیلات بانکی به ۱۸ درصد بودیم؛ هرچند که گفته میشود نظام بانکی در عرصه عملی به این قانون پایبند نبوده است و در برخی موارد این قانون مصوب بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار را دور زده است. برای سال جاری هم بنابر شنیدهها، قرار است نرخ سود بانکی به میزان ۳ درصد کاهش پیدا کرده و به ۱۵ درصد برسد؛ اتفاقی که سالها مورد انتظار فعالان اقتصادی کشور بوده است؛ هرچند که برخی از مسئولان بانکی معتقدند که هنوز شرایط برای این اتفاق مهیا نیست اما برخی کارشناسان معتقدند که با توجه به کاهش نرخ تورم در سالهای اخیر که در برخی زمانها تک رقمی هم شد، کاهش مجدد نرخ سود بانکی بسیار ضروری است.
برای بررسی بیشتر این موضوع با حجتالاسلام والمسلمین سیدناصر موسویلارگانی، نایبرئیس کمیسیون اقتصادی مجلس به گفتوگو نشستیم که وی در ابتدا به ایکنا گفت: یکبار دیگر هم سود بانکی به صورت اسمی کاهش پیدا کرده اما در عرصه عمل کاهش پیدا نکرد. در دفعه قبل، گفته شد که نرخ سود بانکی به ۱۸ درصد رسیده است اما اگر کسی از نظام بانکی وام میگرفت باید ۲۵ درسد از وامی که میگرفت را در بانک سپردهگذاری میکرد که این مسئله دارای اشکال جدی است.
وی ادامه داد: وقتی مشتری، ۲۵ درصد از وامی که دریافت کرده است را در بانک سپردهگذاری میکند، همین امر باعث میشود که این سود ۱۸ درصد به همان ۲۵ درصد و در برخی مواقع که جریمه دیرکرد تعلق میگرفت، به بالای ۳۰ درصد برسد.
موسوی لارگانی یادآور شد: اساسا قبلا وقتی بحث میشد که چرا سود بانکی در کشور ما نسبت به کشورهای دیگر بالاست، مسئلهای که مطرح میکردند این بود که تورم در ایران بالاست، بنابراین سود بانکی هم بالاست اما با توجه به اینکه اکنون تورم کاهش پیدا کرده و به ۸ درصد رسیده است، قاعدتا باید سود بانکی هم کاهش پیدا کند.
نایبرئیس کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: البته بسیاری از مردم به دنبال این هستند که سرمایه خود را در مؤسساتی قرار دهند که سود بیشتر پرداخت میکنند و این پول به میزان کمتری در تولید و صنعت صرف خواهند شد و این مسئله هم یکی از ضرورتهای کاهش نرخ سود بانکی است.
نماینده فلاورجان در خانه ملت با اشاره به آثار مثبت کاهش نرخ سود بانکی عنوان کرد: کاهش سود بانکی باعث میشود تولید در کشور رونق پیدا کند اما اینکه بانکها تا چه میزان حاضر باشند نرخ سود بانکی را کاهش دهند موضوع دیگری است؛ چراکه معمولا بانکها مایل به چنین کاری نیستند و سپردهگذاران خود را از دست میدهند.
موسویلارگانی درباره راهکارهای ممانعت از اقدام بانکها در دور زدن قانون جدید مربوط به نرخ سود بانکی اظهار کرد: این وظیفه بانک مرکزی است که بر این مسئله نظارت کند. اگر اکنون بانکهای ما به سودی که شورای پول و اعتباری و بانک مرکزی برای آنها مصوب کرده است عمل نمیکنند به دلیل کوتاهی بانک مرکزی است و اگر این بانک به وظیفه قانونی و نظارتی خود عمل کند، بانکهای کشور، مصوبه شورای پول و اعتبار را دور نمیزنند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا نرخ سود ثابتی که در نظام بانکی کشور در نظر گرفته میشود در تضاد با بانکداری اسلامی نیست؟ عنوان کرد: اگر بانکهای ما عنوان کنند در صورت سپردهگذاری، فلان مبلغ مثلا ۲۰ درصد سود پرداخت میکنیم، مشکل شرعی پیدا میکند، چراکه مشخصا عنوان میشود که ۱۵ درصد سود به شما پرداخت میشود اما بانکهای کشور برای اینکه یک کلاه شرعی پیدا کنند، در قراردادها از سود علیالحساب سخن گفته میشود اما برای پرداخت تسهیلات، همین نرخ علیالحساب هم عنوان نمیشود بلکه اعلام میشود که باید این مقدار سود را به بانک پرداخت کنید.
نایبرئیس کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: وقتی به بانک گفته میشود که چرا این مقدار سود دریافت میکنید، آنها اعلام میکنند که من در مثلا زراعت، ساختمانسازی یا ...شریک میشوم اما این شراکت نباید یک طرفه باشد و اگر کشاورز به سودی رسید، با وی شریک باشد اما اگر دچار زیان شد، بانک هیچ مسئولیتی را بر عهده نگیرد؛ چراکه این موارد دارای اشکال شرعی است.
منبع: ایکنا