انجمن مالی اسلامی ایران وبینار بین‌المللی «نیروی محرکه در نظام اقتصادی» را برگزار کرد. در این وبینار، شیخ شبیر حسن مثمی، موسس و رییس موسسه الصادق، ارائه دهنده خدمات و دوره های آموزشی در حوزه اقتصاد و بانکداری اسلامی و تکافل در پاکستان، به سخنرانی پرداخت. که به شرح زیر می‌باشد:

صنعت مالی اسلامی در دهه گذشته به سرعت گسترش یافته و سالانه 10 تا 12 درصد رشد داشته است. امروزه، دارایی های مالی مطابق با شریعت تقریباً 2 تریلیون دلار تخمین زده می شود که نهادهای مالی بانکی و غیر بانکی، بازارهای سرمایه، بازارهای پول و بیمه (تکافول) را پوشش می دهد. در بسیاری از کشورهای مسلمان، دارایی‌های بانکداری اسلامی سریع‌تر از دارایی‌های بانکداری متعارف رشد می‌کنند. همچنین از سویی در میان کشورهای غیر اسلامی مانند بریتانیا، لوکزامبورگ، آفریقای جنوبی و هنگ کنگ، علاقه به امور مالی اسلامی افزایش یافته است. در دهه گذشته، تامین مالی اسلامی به عنوان ابزاری موثر برای توسعه در سرتاسر جهان از جمله در کشورهای غیر اسلامی ظهور کرده است. بازارهای مالی بزرگ در حال کشف شواهد محکمی هستند مبنی بر اینکه منابع مالی اسلامی قبلاً در سیستم مالی جهانی جریان یافته است و این پتانسیل را دارد که به رفع چالش‌های از جمله پایان دادن به فقر شدید و تقویت رفاه مشترک کمک کند. مالی اسلامی، مبتنی بر سهام، دارای پشتوانه، اخلاقی، پایدار، زیست‌محیطی و اجتماعی است. همجنین مالی اسلامی اشتراک ریسک را ترویج، بخش مالی را با اقتصاد واقعی مرتبط می کند و بر شمول مالی و رفاه اجتماعی تأکید می کند.

اصول کلیدی زیر راهنمای مالی اسلامی است:
1) منع سود معاملات (ربا).
2) تامین مالی باید به دارایی های واقعی مرتبط باشد.
3) مشارکت در مشاغل غیراخلاقی یا از نظر اخلاقی مشکل‌ساز مجاز نیست (به عنوان مثال، تولید اسلحه یا تولید الکل).

بانکداری اسلامی:
بانکداری اسلامی به نظام بانکداری گفته می شود که با روح، اخلاق و نظام ارزشی اسلام مطابقت داشته باشد و بر اساس اصول شریعت اسلامی اداره شود. بانکداری بدون ربا یک مفهوم محدود است که به تعدادی از ابزارها یا عملیات بانکی اشاره می کند که از بهره اجتناب می کند. بانکداری اسلامی، اصطلاح عام تر، نه تنها برای جلوگیری از معاملات مبتنی بر بهره که در شریعت اسلامی ممنوع است، بلکه برای جلوگیری از اعمال غیراخلاقی و غیر اجتماعی است. بانکداری اسلامی در مفهوم عملی، تبدیل وام دهی پول متعارف به معاملات مبتنی بر دارایی های مشهود و خدمات واقعی است. الگوی نظام بانکداری اسلامی منجر به دستیابی به نظامی می شود که به رونق اقتصادی کمک می کند.

فلسفه بانکداری اسلامی:
بر اساس شریعت اسلامی، بانکداری اسلامی نمی تواند در معاملاتی که شامل بهره/ربا ورود پیدا کند. علاوه بر این، نمی تواند در معاملات دارای عنصر غرر یا مایسر (Maiser) یا هر معامله ای که موضوع آن از نظر اسلام حرام است بکار گرفته شود. تمرکز بانک‌های اسلامی بر ایجاد بازده از طریق ابزارهای سرمایه‌گذاری است که مطابق با شریعت نیز هستند. شریعت اسلامی سود سرمایه را با عملکرد آن پیوند می دهد. عملیات بانکداری اسلامی که در چارچوب شریعت عمل می کند، مبتنی بر تقسیم ریسک است که ممکن است از طریق فعالیت های تجاری و سرمایه گذاری با استفاده از قراردادهای مالی مختلف اسلامی ایجاد شود.

بازار سرمایه اسلامی:

بازار سرمایه اسلامی (ICM) به عنوان یک بازار موازی با بازار سرمایه متعارف در مالزی عمل می کند. در ICM معاملات بازار به گونه ای انجام می شود که با وجدان مسلمانان و دین مبین اسلام مغایرت نداشته باشد.

سرمایه گذاری در اوراق بهادار مطابق با شریعت فقط به مسلمانان محدود نمی شود زیرا اوراق بهادار مطابق با شریعت بخشی از اوراق بهادار فهرست شده در بورس مالزی است. به طور کلی، تمام ابزارها و مؤسسات ICM باید با اصول شریعت مطابقت داشته باشند، یعنی:

•منع ربا (بهره)
• کارکرد البیع ( تجارت)
• اجتناب از غرر (ابهام) در قرارداد
• ممنوعیت قمار
انصراف از تولید کالاهای ممنوعه،
•مانند مشروب، گوشت خوک، تنباکو و غیره.
حداقل شش اصل اساسی وجود دارد که هنگام انجام هر معامله بانکداری اسلامی مورد توجه قرار می گیرد. این اصول یک تراکنش مالی را از یک تراکنش مبتنی بر ربا/ بهره به یک تراکنش بانکی اسلامی متمایز می کند.

اصول اساسی بانکداری اسلامی:

1. حرمت عقد: قبل از انجام هر معامله بانکی اسلامی، طرف مقابل باید از حلال بودن معامله از نظر شرعی اطمینان حاصل کند. این بدان معناست که تراکنش بانک اسلامی نباید باطل باشد. عقد باطل عقدی است که به حسب ماهیت خود از نظر احکام شرعی باطل است.

2. تقسیم ریسک: در هر تراکنش بانکی اسلامی، نهاد مالی اسلامی و/یا دارنده سپرده آن، ریسک مالکیت دارایی مشهود، خدمات واقعی یا سرمایه را قبل از کسب هرگونه سود از آن می پذیرد.

3. بدون ربا/سود: بانک‌های اسلامی نمی‌توانند در معاملات مرتبط با ربا مشارکت داشته باشند و نباید پول قرض دهند تا مبلغ بیشتری از آن به دست آورند. با این حال، همانطور که در شماره 2 در بالا ذکر شد، با ریسک دارایی های مشهود، خدمات واقعی یا سرمایه سود به دست می آورد و این سود/زیان را به دارندگان سپرده خود منتقل می کند که ریسک سرمایه خود را نیز می پذیرند.

4. هدف/فعالیت اقتصادی: هر معامله بانکداری اسلامی دارای هدف/فعالیت اقتصادی خاصی است. علاوه بر این، تراکنش‌های بانکداری اسلامی توسط دارایی مشهود یا خدمات واقعی پشتیبانی می‌شوند.

5. انصاف: بانکداری اسلامی از طریق عملیات خود انصاف را القا می کند. معاملات مبتنی بر شرایط و ضوابط مشکوک نمی تواند بخشی از بانکداری اسلامی شود. تمامی شرایط و ضوابط درج شده در معاملات به درستی در قرارداد افشا شده است.

6. عدم وجود موضوع نامعتبر: هنگام انجام یک تراکنش بانکی اسلامی، اطمینان حاصل شود که هیچ موضوع یا فعالیت نامعتبری توسط تراکنش مالی اسلامی تأمین مالی نمی شود. برخی از موضوعات یا فعالیت ها ممکن است توسط قانون کشور مجاز باشد، اما اگر آن ها توسط شرع مجاز نباشد، نمی توانند توسط یک بانک اسلامی تامین مالی شوند.

روشهای مالی اسلامی:

روش های مالی زیر به سه دسته تقسیم می شوند:
1. حالت های مشارکتی مالی
الف) مضاربه
ب) مشارکت

2. حالت های غیر مشارکتی مالی
الف) مرابحه
ب) صلح
ج) سلف
د) استصناع
ه) اجاره
و) اجاره به شرط تملیک

3. قراردادهای فرعی
الف) وکاله
ب) کفاله
ج) رهن

برای دانلود فایل ارائه بر روی اینجا کلیک کنید.