نشست تخصصی " نقش بورس انرژی در اقتصاد ایران و چالش های پیش رو" با ارائه مدیرعامل بورس انرژی ایران ، جناب آقای نقوی برگزار شد. در این نشست که بعنوان یک جلسه از درس روش تحقیق در مالی اسلامی برای دانش پذیران دوره پنجمDBA بازار سرمایه اسلامی برگزار گردید، آقای نقوی، مدیر عامل بورس انرژی به تبیین ساز وکار ها، تاریخچه و اهداف این بورس پرداخت و عملکرد این نهاد را در سالهای اخیر تشریح کرد.
اهم نکات بحث شده در این نشست بدین شرح است:
بوس انرژی در سال 91 تاسیس شد اما قبل آن هم برای تاسی بورس برق و بورس نفت مطرح بود و مطالعاتی هم در دهه 80 پیرامون آن انجام شده بود. بدلیل اهمیت موضوع نفت و فراورده‌های آن همواره موضوع تاسیس بورس انرژیمطرح بوده است. براین مبنا بود که در 17 تیر91 شرکت بورس انرژی در اداره ثبت شرکت‌ها ثبت می‌شود و در 27 تیر نزد سازمان بورس و اوراق بهادارثبت می‌شود و از اسفند 91 معاملات آن با معامله ذغال سنگ و قطران شروع می‌شود. 72 کار گزاری عضو بورس انرژی هستند و نزدیک به 100 ایستگاه معاملاتی هممعاملات آنرا انحام می‌دهند.
سرمایه بورس انرژی درحال حاضر حدود 60 میلیارد تومان است و در حال برنامه ریزی برای افزایش به 180 میلیارد هستیم.
بیش از 251 کالا واوراق در این بورس پذیرفته شده و بیش از 100 نیروگاه و شرکت عرضه کننده در این بورس حضور دارند.
این شرکتچون سهامی عام است در فرابورس شروع به کار کرد. و از خرداد 92 در بازار دوم پذیرفته شد. و اطلاعات شرکت در سایت شرکت قابل ملاحظه است.
راهبردهای بورس انرژی:
1.شناساندن بورس انرژی بعنوان نهادی قانونمند و بعنوان بازاری شفاف و توسعه مدار
2. تقویت فعالان حوزه انرژی از طریق فراهم کردن امکان تامین مالی و مدیریت ریسک
3. تلاش جهت فراهم اوردن امکان ورود سرمایه گذاران خارجی و ارتقای دسترسی عرضه کنندگان به بازارهای بین المللی
4. طراحی ابزارهای مالی و نوآوری در ایجاد سازو کارهای معاملاتی به منظور پاسخگویی به نیاز مشتریان.
5.تشویق بکار گیری روش‌های بازار محور برای ایفای مسئولیت اجتماعی در راستای حفظ محیط زیست از جمله استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر
کارکرد بورس‌ها ایجاد یک بازار شفاف و قانونمند و کارا است و وجود بورس انرژی بدلیل پیشران بودن در اقتصاد ایران، بسیار مهم است. چون با امکان معامله آتی در فراورده‌ها می‌توانیم در قیمت تعیین کننده باشیم. از این جهت تاسیس بورس انرژی بسیار مهم و اساسی است.
الان بزرگ‌ترین بازار آتی دنیا در چین قراردارد دلیل آن هم این است که دولت چین تصمیم دارد بعنوان بزرگ‌ترین تقاضا کننده انرژی، تعیین کننده قیمت باشد و ماهم بعنوان یکی از قطب‌های تولید انرژی باید چنین راهبردی را در عرضه مدنظر قراردهیم.

فرصت‌های پیش روی بورس انرژی ایران
وجود قوانین بالادستی در توسعه فعالیت‌های بورس انرژی و سیاست‌های ابلاغی و برنامه‌های توسعه ای که به زمینه‌های توسعه و فروش نفت وگاز اشاره شده.
بند ح ماده 4 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر "توسعه بازار سرمایه با تأکید بر طراحی و مهندسی ابزارهای مالی و کالایی، توسعه بازار انرژی و عرضه نفت خام و فرآورده‌های نفتی در بورس انرژی، اصلاح نهادی حاکمیت شرکتی برای شرکت های عام و نهادهای مالی."
جزء 2 بند ب ماده 44 قانون برنامه ششم توسعه ج.ا.ا. مبنی بر تعیین قیمت خرید برق با توجه به ساز و کار بازار در بورس،
انجام معاملات نفت وگاز در بورس و اعمال تخفیف به پالایشگاه ها درصورت خرید از بورس انرژی از جمله این مشوق ها است.
همکاری و حمایت ارکان بازار سرمایه از توسعه بورس انرژی ایران از جمله شورایعالی بورس، سازمان بورس و اوراق بهادار، کارگزاران و سپرده گذاری مدیریت فناوری بورس تهران.
• وجود شرایط خاص اقلیمی در زمینه مسائل مربوط به محیط زیست و کمبود منابع آب در کشور و فراهم بودن زمینه فعالیت بورس انرژی ایران به منظور بهبود مسائل و مشکالت فوق الذکر،
• بهره وری پایین مصرف انرژی در کشور و ضرورت مدیریت مصرف انرژی و افزایش بازدهی از طریق سازوکارهای بازار محور، برخورداری از حمایت‌های قانونی در سطوح مختلف تصمیم گیری کشور و ساختار قاعده مند فعالیت در بازار سرمایه کشور
• بیش از 50 درصد از برخی صنایع ما مثل صنایع فولادی بیشتر از میانگین جهانی از انرژی استفاده می‌کنند. بالغ بر 90 میلیارد دلار در ایران یارانه انرژی پرداخت می‌شود.


چالش‌ها و تهدیدهای موثر برفعالیت بورس انرژی
بصورت تاریخی حوزه انرژی ده‌ها سال است که در انحصار دولت بوده است. در حوزه نفت، اکتشاف و برداشت در دست دولت است. شبکه توزیع برق هم در دست دولت است. این موضوع امکان بوجود آمدن سازوکارهای بازار محور را کمی دشوار می‌کند.
کشور ما بیش از یک دهه است در حوزه فعالیت‌های بانکی تحت تاثیر تحریم بودیم و در نقل و انتقالات موثر بوده.
• تقابل بازارهای سنتی با روش معاملات بورسی از دیگر چالش‌های ما بوده و ترجیح عرضه کننده گان بر ماندن در عدم شفافیت و وارد نشدن در این بازار است.
• پیچیدگی‌های ذاتی موجود در ارتباط با برخی کالاهای قابل معامله در بورس انرژی ایران مثل برق در نگهداری و فروش
• وجود پیچیدگی در برخی قوانین و مقررات مربوط به حساب دستگاه‌های دولتی با خزانهداری کل کشور، سازمان امور مالیاتی و ... وجود دارد که کارکردن این بورس را کمی دشوار می‌سازد.
• عدم شناخت کافی بخش‌های مختلف فعال در حوزه انرژی با ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بورس انرژی ایران و بازار سرمایه کشور جهت تأمین مالی، پوشش ریسک، شفاف نمودن هزینه‌ها و ... .
بازارهای بورس انرژی
در بورس انرژی سه بازار داریم. بازار فیزیکی، مشتقه و بازار سایر اوراق بهادار قابل معامله
از ابتدای سال 98 حجم و ارزش معاملات از رشد قابل ملاحظه ای برخوردار شد و گروه‌های مختلف و بخش‌هایی از بدنه دولت مثل وزارت نفت کمک‌های خوبی را داشتند.
در بازار برق بالغ بر 9میلیون کیلووات ساعت برق مورد معامله بوده است.
بیش از 94 درصد معاملات هیدروکربوری در رینگ صادراتی بوده و این یعنی بازار کاملاً صادرات محور کار کرده است.
ریسک‌های بورس انرژی در سال 1400
• افزایش مصرف بنزین در داخل کشور و کاهش عرضه‌های صادراتی بنزین که البته با افتتاح ستاره خلیج فارس در سال 97 از طریق بورس انرژی اتفاقات خوبی در صادرات کشور افتاد.
• مصوبات بودجه 1400 در خصوص افزایش نرخ برق و خوراک با بورس انرژی هماهنگی‌های لازم را داشت.
• تغییر دولت در سال 1400 و تغییر مدیران و احتمال تغییر در سیاست‌های عرضه فیزیکی
• تغییر سیاست وزارت نفت از عرضه‌های زمینی به عرضه‌های دریایی در احجام بالا و خارج از
• عدم آمادگی لازم در شرکت سپرده گذاری مرکزی برای تسویه ارزی
• عدم توسعه زیرساخت‌های نرم افزاری برای انجام معاملات قراردادهای آتی در سمات و OMSها
• مقاومت نهادهای دولتی در خصوص راه اندازی بازار گواهی صرفه جویی
• افزایش مصرف حامل‌های انرژی در کشور و کاهش عرضه گازوئیل و نفت سفید
اهم برنامه‌های سال 1400 بورس انرژی
راه اندازی بازار معاملات آتی فرآورده‌های هیدروکربوری
• توسعه بازار مصرف کنندگان بالای 5 مگاوات برق
• معامله پذیر کردن اوراق گواهی صرفه جویی کالا
• افزایش معاملات بازار فیزیکی فرآورده‌های هیدروکربوری در رینگ داخلی و صادراتی
• طراحی شاخص بازار فراورده‌های هیدروکربوری
در سال‌های اخیر موفق شدیم یک ابزار جدید معرفی کنیم به نام گواهی صرفه جویی کالا. این گواهی به تولیدکنندگانی داده می‌شود که با ارتقاء تکنولوژی میزان اتلاف انرژی خود را کاهش می‌دهند. بنا براین این گواهی توسط تولید کنندگان قابلیت خرید و فروش در بورس انرژی را برای آن بنگاه تولیدی فراهم می‌کند. این گواهی، محرک خوبی برای تشویق تولیدی‌ها به کاهش مصرف انرژی است.

جهت مشاهده فیلم این جلسه اینجا را کلیک کنید