هفتمین همایش مالی اسلامی روز دوشنبه 27 دی ماه بصورت حضوری و آنلاین در بانک مرکزی برگزار گردید، پنل بین‌المللی همایش ساعت 14 روز دوشنبه بصورت آنلاین برگزار شد.

سخنرانان پنل: دکتر عبدالقادر توماس، دکتر خیر النساء موساری، دکتر آیشه مونیزا در هفتمین همایش مالی اسلامی با رویکرد رمزارز‌ها، تجربه جهانی، رویکرد اسلامی به شرح موارد زیر پرداختند.

دکتر عبدالقادر توماس رییس هیئت مشاوره ای IFN در REDmoney و مدیر شرکت خدمات مالی اسلامی SHAPE Knowledge Services آکسفورد ارائه خود را در قسمت پنل بین المللی هفتمین همایش مالی اسلامی با عنوان رمزارزها; تجربه جهانی, رویکرد اسلامی, فرصت ها و چالش ها با مقایسه ارزهای رایج با دیجیتال شروع کرد.

وی در مورد ویژگی ارزهای رایج گفت: ارزشمند, بطور وسیعی پذیرفته شده و فاقد محدودیت شرعی هستند; در حالیکه رمزارزها اگرچه کلاسی از دارایی ها شناخته می شوند اما باید از قوانین تجارت ارزها تبعیت کنند و ایراد دیگری که بر آنها وارد است عدم تبادل واقعی بر پایه ارزش کامل رمزارزها است.

وی ارزهای دیجیتال را به دو قسمت تقسیم کرد; ارزهای دیجیتالی که توسط بانک های مرکزی منتشر می شوند و مانند ارزهای رایج به دلیل تبعیت از قوانین ارزی به رسمیت شناخته می شوند و از منظر فقها در این باره اختلاف نظری وجود ندارد و اررزهای دیجیتالی که بصورت شخصی منتشر می شوند که می توان آنها را به دو دسته مجاز و غیر مجاز تقسیم کرد. رمزارزهای مجاز در این گروه مانند یک ارز رایج به دلیل پیروی از قوانین ارزی به رسمیت شناخته می شوند و علت آن حمایت این نوع رمزارز با طلا نقره یا ارز است; ضمن اینکه بعنوان یک دارایی ارزشمند به آنها نگاه می شود اما تابع قوانین ارزی نیست.

از طرفی دیگر برخی از رمزارزهایی که بصورت شخصی منتشر می شوند, به دلایل متعددی غیر مجاز شناخته می شوند که برخی از علت های آن عبارت است از نقض قوانین, استفاده نادرست از آنها. بعنوان مثال از این نوع رمز ارز برای تامین هزینه های تروریستم و تجارت مواد مخدر استفاده می شود. این در حالی است که با تغییر شرایط, قوانین هم می توانند تغییر کنند.

دکتر عبدالقادر توماس ارائه خود را با طرح ۶ سوال پایان داد.
۱- اگر رمزارزها تحت کنترل دولتی نباشند، چه کسی از آنها سود می برد؟
۲- اگر رمزارزها تحت کنترل دولتی نباشند، رفتار مجرمانه چگونه کنترل می شود؟
۳- آیا رمزارزها می تواند ارائه مزایای اجتماعی را بهبود بخشد؟
۴- تاثیر زیست محیطی رمزارزها چیست؟
۵- آیا استفاده رمزارزها از منابع کلیدی به بقیه جامعه آسیب می رساند؟
۶- آیا رمزارزها پاسخی به سیاست پولی است؟

دکتر خیر النساء موساری استاد دانشگاه حاجی اکمد صدیق اندونزی و عضو انجمن اقتصاددانان اسلامی اندونزی ارائه خود را با تحت عنوان نگاه رگولاتورها, شورای علماء, صنعت و سرمایه گذاران اندونزیایی به رمزارزها شروع کرد.

وی گفت: ارزش تراکنش روزانه رمزارزها در اندونزی در سال ۲۰۲۱ میلادی به رقم ۲.۳ تریلیون روپیه اندونزی رسد که در مقایسه با سال قبل از آن ۱۱۷۸ درصد رشد داشته است.

دکتر موساری گفت: در اندونزی آژانس رگولاتوری تجارت آتی کالا که زیر نظر وزارت تجارت است بعنوان نهاد ناظر و رگولاتور رمزارزها است.

وی تصریح کرد بانک مرکزی اندونزی تأیید می کند که ارزهای مجازی از جمله بیت کوین، به عنوان ابزار قانونی پرداخت شناخته نمی شوند، بنابراین مجاز به استفاده برای پرداخت در اندونزی نیستند. مالکیت ارز مجازی بسیار خطرناک و مملو از حدس و گمان است، با توجه به اینکه هیچ مرجعی مسئول، هیچ مدیر رسمی، هیچ دارایی زیربنایی برای مبنای قیمت ارز مجازی وجود ندارد و به لحاظ ارزش تجارت بسیار نوسان دارد.

عضو انجمن اقتصاددانان اسلامی اندونزی گفت: خطرات احتمالی رمزارزها می توانند:
اول، ریسک سیستم پرداخت و ریسک مدیریت ارز باشند.
دوم، ریسک خروج سرمایه که می تواند بر سیاست پولی تأثیر بگذارد.
سوم، خطر ثبات سیستم مالی از نظر تراکنش‌ دارایی‌های رمزارز بزرگ‌تر و پیچیده‌تر می‌شود و موسسات مالی را درگیر می‌کند.
چهارم، خطر نقض اصول مبارزه با پولشویی و جلوگیری از تامین مالی تروریسم را به دنبال دارد.
پنجم، خطر نقض حمایت از مصرف کننده و حفاظت از داده های شخصی را در پی دارد.

همچنین گروه ویژه هشدار سرمایه گذاری اعلام کرد که گستردگی صنعت دارایی‌ های رمزارز در اندونزی در نهایت باعث شد برخی از طرف‌ها نسبت به این حرکت غیرمسئول نباشند.

معامله گران ارزهای دیجیتال بدون مجوز نیز ظهور کرده اند و باعث ناآرامی شده اند، تا حدی که به جامعه آسیب می رسانند.

بر اساس قوانین اندونزی کالا عبارت است از کلیه کالاها، حقوق و سایر منافع و مشتقات کالاهای قابل معامله و مشمول قراردادهای آتی، قراردادهای مشتقه شرعی و یا سایر قراردادهای مشتقه هستند .

موساری گفت: البته در اندونزی یکسری رمزارزها ثبت شده اند اما با این وجود معاون وزیر بازرگانی، جری سامبوآگا، گفت که دولت اقدامات پیش‌بینی‌کننده‌ای را برای به حداقل رساندن جرم در تجارت دارایی‌های رمزارزها انجام داده است.

عضو اقتصاددانان اسلامی اندونزی تصریح کرد که شورای علماء این کشور در ارتباط با رمزارزها این فتوا را صادر کرده است:

استفاده از ارز دیجیتال به عنوان ارز قانونی حرام است، زیرا حاوی غرار، ضرار و مغایر با قانون و مقررات بانک اندونزی است.

ارز دیجیتال به‌عنوان کالا: دارایی دیجیتال به‌دلیل اینکه حاوی غرار، ضرار، قمار است و شرایط شرعی را ندارد به‌طور قانونی معامله نمی‌شود، یعنی بر اساس شرع باید شکل فیزیکی ، ارزش و مقدار آن با قطعیت مشخص باشد و بتواند به خریدار تحویل داده شود.

ارز دیجیتال به عنوان یک کالا: از منظر شرع دارایی که دارای زیربنای و منافع مشخص است از نظر قانونی برای معامله معتبر است.

شورای علمای اندونزی تجارت ارزهای دیجیتال را ممنوع اعلام و تصریح کرد بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال بر اساس قوانین اسلامی ممنوع هستند و نباید در بزرگترین کشور مسلمان جهان معامله شوند.

وی در ادامه به رمزارزها از منظر دستاورد صنعت پرداخت و گفت می توان به کنسرسیوم بلاک چین ASEAN و انجمن بلاک چین، مالی دیجیتال جهانی، و انجمن بین المللی تبادل دارایی دیجیتال در این باره اشاره کرد.

دکتر خیر النساء موساری در پایان گفت: دارایی های رمزارز بسیار ناپایدار و بی ثبات هستند. گرایش به عناصر عدم قطعیت (غرار) و قمار در آنها وجود دارد. هیچ بخش واقعی وجود ندارد که وجوه در آن کار کنند، نحوه کار آن هنوز خیلی مبهم است، وقتی ضرر می‌کند ریسک را تقسیم نمی‌کند. بنابراین دارایی‌های رمزارز تنها یک ابزار حدس و گمان هستند.

رمزارزها شامل عنصر شرط بندی، عنصر قصد برای جستجوی درآمد یا درآمد از طریق قرعه کشی، عنصر گرفتن حقوق دیگران است که در معامله ضرر کرده اند (بازی حاصل جمع صفر)، و سود مورد نظر حاصل جمع آوری مشترک است نه از طرف های دیگر (حمایت مالی).

دکتر آیشه مونیزا استاد دانشگاه اینسیف مالزی در مورد تحلیل عرفی و شرعی بیت کوین پرداخت و گفت: مشاجره پیرامون مقبولیت و استفاده از بیت‌کوین، هم در قانون و هم در شریعت، یک پیش‌فرض نابسامان دارد، اگرچه ارزهای دیجیتال و رمزنگاری واقعیتی را منعکس می‌کنند که حاکی از آن دارد که آمده اند تا بمانند.

ایده رمزارز خیلی قبل از واقعیت امروزی که توسط بیت کوین حمایت می شود وجود داشته است. بلاک چین ممکن است زمانیکه اکثریت توان CPU با حداقل 51 درصد گره های مجرمانه کنترل شود صحت هر تراکنش بیت کوین را به عنوان مکانیزمی در برابر هزینه های مضاعف تأیید و تضمین کند. ایجاد بیت کوین نتیجه استخراج است، یک کار بسیار چالش برانگیز که شامل حل برخی از پازل های پیچیده ریاضی است.

دکتر مونیزا در ارتباط با پول رایج در عصر رمزارز گفت: پول با گزاره های ارزشی آن تعریف می شود نه با شکل یا ساختاری که به خود می گیرد. در اصل، این واقعیت باقی می‌ماند که پول می‌تواند هر شکلی داشته باشد تا زمانی که ارزش‌های معناداری را به جامعه مورد نظر خود ارائه دهد. همه اشکال ارز معتبر در یک چیز مشترک هستند که همه آنها مورد اعتماد مردم بودند.

هدف بیت کوین کاهش هزینه‌های واسطه مالی و کارآمد کردن پرداخت است. با توجه به نوع ابهامات پیرامون بیت کوین، تعجب آور نیست که بسیاری از مردم بدون توجه به رشد عمومی بازار رمزارزها نمی توانند آنها را به عنوان وسیله مبادله بپذیرند.
طبق یک مطالعه، مردم تمایلی به استفاده از بیت کوین به عنوان یک وسیله مبادله به دلیل نوسانات آن ندارند و حتی طرفداران بیت کوین آن را بیشتر به عنوان یک ابزار سرمایه گذاری می دانند تا ارز.

بیت کوین و مفهوم رمزارزها نسبتاً جدید است و نظر در مورد جایگاه آنها در اسلام موضوعی قابل بحث است. ارزش ارزهای دیجیتال هنوز به طور کامل درک نشده است. ادبیات بیت کوین و رمز ارزها در اقتصاد اسلامی در مرحله اولیه خود قرار دارد و از این رو نمی توان برای تعیین سرنوشت آنها در اقتصاد اسلامی اظهار نظر قطعی کرد. آنچه فهمیده می‌شود این است که در اسلام در انتخاب واحد پولی جای نوآوری وجود دارد.

وی در ارتباط با مفهوم مال و پول در اسلام گفت: «مال» یک اصطلاح بسیار رایج در ادبیات مالی اسلامی است. چند تن از دانشمندان اسلامي، مال را از ديدگاه هاي مختلف تعريف كرده اند.

تعریف عمومی پذیرفته شده مال در اسلام این است که هر چیزی غیر از انسان را بتوان تصرف کرد. چیزی که ارزش دارد و می تواند از شخصی به شخص دیگر منتقل شود. چیزهای ملموس/غیرملموس ارزشمندی که مردم می خواهند ذخیره و مالک شوند و شیء قابل نگهداری باید به لحاظ شرعی شرع مجاز باشد. به عبارت دیگر، مال را می توان به مال یا کالا از جمله حق انتفاع اطلاق کرد.

مفهوم پول در اسلام بسیار شبیه به تعریف متعارف پول با استثنائات اندک است.

فلسفه اسلامی پول, بین پول و اشیاء قابل مبادله تفاوت قائل می شود. پول وسیله مبادله است و موضوع تجارت نیست. از پول نمی توان به عنوان ابزاری برای کسب سود استفاده کرد و در جایی که مبادله بین ارزها سود یا منفعت ایجاد می کند، پول پشتوانه شرعی را از دست می دهد.
پول مکانیزم قدرتمندی برای مبادله است که به طور کارآمدی عملیات اقتصادی را تسهیل و تجارت و معاملات مالی را بین واحدهای مختلف کاملاً اندازه‌گیری می‌کند.
استاد دانشگاه اینسیف مالزی در پایان گفت: درست است که همه چیز در مورد بیت کوین و رمزارزها بد نیست.فناوری بیت کوین (بلاک چین) شگفت انگیز و تحول انقلابی است.

در واقع، بیت کوین حداقل به یک دلیل بهتر از ارز فیات شناخته شده است. اینکه عرضه بیت کوین برای همه شناخته شده است.

از آنجایی که بانک‌های مرکزی خواهان کنترل کامل بر سیستم‌های پولی هستند، هر چه بیت کوین محبوب‌تر شود اقدامات نظارتی سخت‌گیرانه‌تری در روزهای آینده با آن مواجه خواهد شد. بیت کوین در مبارزه طولانی مدت خود با رگولاتورها شانس بقا نخواهد داشت.

در آینده، انتظار می‌رود ارز الهام‌گرفته از بیت کوین را ببینیم که کنترل‌های دولت بر این ارز را هموار کند. بازار بیت کوین در حال حاضر بسیار نوسانی است و نظارت دولت ها را می طلبد.