به گزارش روابط عمومی انجمن مالی اسلامی ایران به نقل از مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی، قرارداد آتی پس از طرح، بررسی و تصویب در کمیته تخصصی فقهی و متعاقباً تدوین دستورالعمل‌های مربوطه، برای اولین بار در تاریخ 1387/09/05 در بورس کالای ایران راه‌اندازی شد. دارایی پایه این قرارداد، برخی از انواع خاص طلا بوده و تا تاریخ 1397/06/11 مورد معامله قرار گرفته است. پس از این تجربه، بر روی دارایی‌های پایه دیگری مانند زعفران، زیره، پسته، نقره و مس کاتد نیز قرارداد آتی عملیاتی شد. از ابتدای سال جاری تا آبان 1402 تعداد 772 معامله قرارداد آتی در بورس تهران انجام شده است.

در مصوبه‌های قبلی کمیته تخصصی فقهی درباره قرارداد آتی اظهارنظر شده است و به تازگی طرح و بررسی قرارداد آتی مبتنی بر سبد اسناد خزانه اسلامی در دستور کار قرار گرفت. این قرارداد، از جمله قراردادهایی است که برای پوشش نوسانات نرخ بازدهی در بازار سرمایه کاربرد دارد. در قرارداد مذکور، طرفین متعهد می‌شوند در زمان معینی در آینده (مثلاً یک سال آینده)، سبد معینی از اسناد خزانه اسلامی را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد مشخص می شود، معامله نمایند.

موضوع استفاده از قرارداد آتی مبتنی بر سبد اسناد خزانه اسلامی توسط شرکت تأمین سرمایه تمدن برای مدیریت بهتر صندوق‌های بادرآمد ثابت مطرح شده است. ویژگی‌های سبد اسناد خزانه اسلامی موضوع این قرارداد عبارت است از:

در این سبد، اسناد خزانه اسلامی متفاوتی وجود دارد که تا زمان سررسید آنها مدت زمان متفاوتی مانده است.

سررسید هر کدام از اسناد خزانه اسلامی موجود در سبد، حداقل مدت معینی (مثلاً سه ماه) بیشتر از زمان سررسید قرارداد آتی است.

ترکیب موجود در سبد، در زمان انعقاد قرارداد آتی، برای طرفین مشخص است.

قیمت پرداختنی برای این سبد اسناد، در زمان انعقاد قرارداد برای طرفین مشخص است.

اسناد موجود در سبد به گونه ای انتخاب می شوند که در زمان سررسید قرارداد آتی، امکان تحویل آنها وجود داشته باشد.

چنانچه در سررسید قرارداد آتی، امکان تحویل فیزیکی بخشی از اجزاء سبد وجود نداشته باشد، یکی از دو حالت ذیل با لحاظ اولویت امکان پذیر است:

با ضریب تبدیل معینی، اسناد خزانه اسلامی معین دیگری جایگزین شود.

طبق مبنای محاسباتی که از ابتدا برای طرفین مشخص است، قیمت آن بخش محاسبه و به صورت نقدی تسویه شود.

کمیته تخصصی فقهی در جلسه مربوط به قرارداد آتی سبد اسناد خزانه اسلامی، بعد از شنیدن نظرات کارشناسان، گفتگوهای صورت گرفته و موضوع‌شناسی مذکور چنین جمع‌بندی کرد:

اجرایی شدن قرارداد آتی مبتنی بر سبد اسناد خزانه اسلامی با رعایت ملاحظات فقهی که قبلاً در مصوبات این کمیته در خصوص قرارداد آتی سند خزانه اسلامی و قرارداد آتی سبد سهام و جایگزینی دارایی پایه در قرارداد آتی طرح شده بود، بلامانع است. البته ضروری است اسناد خزانه اسلامی موجود در سبد به گونه ای باشند که در زمان سررسید قرارداد آتی، امکان تحویل فیزیکی آن وجود داشته باشد.

ضروری است مقررات مربوط به اجرایی شدن قرارداد آتی مبتنی بر سبد اسناد خزانه اسلامی قبل از ارجاع برای تصویب در مراجع ذیصلاح در اختیار کمیته تخصصی فقهی قرار گیرد تا چنانچه ملاحظه فقهی در خصوص متن پیش‌نویس مقررات وجود دارد، اعلام گردد.

متن مصوبه کمیته به شرح پیوست قابل دریافت است.

لینک دانلود