کنفرانس‌ها و نشست‌های علمی

دکتر شفیق رحمان، مدیر گروه مدیریت بازرگانی International Open University در ابتدای سخنان خود گفت مدیریت شامل پنج کارکرد اساسی برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری، انگیزش و کنترل است. در اینجا به بررسی هر یک از این فعالیت ها در پرتو مدیریت اسلامی می پردازیم:

الف) برنامه‌ریزی: همه فعالیت‌های پیامبر (ص) در زندگی با برنامه‌ریزی درست انجام می‌شد. برنامه‌ریزی اسلامی از اصولی از قبیل هدف‌گذاری قانونی، برنامه‌ریزی در فرآیند مشارکتی و مشورتی، برنامه‌ریزی با ذهن آرام، آگاهی از واقعیات یک موقعیت و توکل به خدا پیروی می کند.

ب) سازماندهی: اسلام مرز اختیار، مسئولیت، تفویض اختیار و پاسخگویی را برای دستیابی به اهداف یک سازمان مشخص می کند. در اسلام دو نوع پاسخگویی ذکر شده است. اولاً، یک کارمند در برابر مافوق مستقیم خود پاسخگو است. ثانیاً کارمند موظف به اطاعت از دستورات خداوند است.

ج) رهبری: در مدیریت اسلامی، رهبری به معنای حل همه مشکلات توسط گروهی برای جلب رضایت خداوند است. در این نظام، رهبران نباید به دنبال رهبری باشند و بیشتر اوقات از سبک‌های دموکراتیک دنبال می شود. پیروان نقش و مشارکت فعالی برای عملکرد صحیح رهبری دارند و هم رهبر و هم زیردستان در برابر خداوند و سازمان خود مسئول هستند.

د) انگیزش: اسلام بر اهمیت و نقش انگیزه در فعالیت‌های انسان تأکید دارد. پیامبر (ص) سعی می کردند تا پیروان خود را تشویق کنند که تعالیم قران را با ابزارهای انگیزشی دنبال کنند تا مشکلات را از طریق مشارکت حل کنند و آنها را با کلام زیبا و جذاب تشویق به داشتن اهدافی روشن و بلند مدت می کرد.

هـ) کنترل: اساس کنترل در اسلام بسیار ساده و مختصر بیان شده است. در سوره قصص آمده است که خداوند مهربان و عادل است. او مردم را تا زمانی که عمداً شریعت او را رد نکنند و به بی عدالتی ادامه دهند، ویران یا تحقیر نمی کند.

وی در مورد یافته ها  بیان کرد:
۱. قوانین و مقررات: قوانین و مقررات اسلامی کاملاً با مدیریت اسلامی منطبق نیستند.
۲. دانش و آموزش: فقدان دانش و آموزش در مورد شیوه مدیریت اسلامی.
۳. عدم هماهنگی: عدم هماهنگی بین نهادهای مالی اسلامی در مورد شیوه مدیریت اسلامی.
۴. کار تحقیقاتی محدود: کارهای علمی محدودی در مورد شیوه های مدیریت اسلامی در بانک های اسلامی و شرکت های بیمه وجود دارد.
۵. کمبود منابع انسانی متخصص: منابع انسانی بسیار محدودی در شیوه مدیریت اسلامی وجود دارد.

دکتر شفیق رحمان در نتیجه گیری ارائه خود عنوان کرد:
شیوه مدیریت اسلامی می تواند آرامش سازمانی و معنوی را افزایش دهد. اگر شرکت‌های بیمه اسلامی اخلاق و اصول اسلامی را رعایت کنند، این امر منجر به مدیریت اسلامی و موفقیتی که خداوند در قرآن وعده داده است، می شود.

در ادامه جلسه وبینار پروفسور دکتر خلیق احمد، استاد پژوهشی، دانشکده کسب و کار از دانشگاه پوترا، مالزی مطالب خود را به شرح زیر بیان کرد:

به طور کلی اگر حوزه مدیریت از دیدگاه‌ها، اصول، نظریه‌های اسلامی با تحقیقات پیشرفته‌تری که در سایر حوزه‌های اقتصاد و مالی اسلامی انجام می‌شود، مقایسه شود؛ هنوز در مراحل ابتدایی است. اما مطالعات موردی برای کسب شیوه‌ها به‌عنوان حلقه مفقوده محسوب می شوند.

همچنین ایشان در ادامه بیان کرد: زمانی که نیاز به دیدگاه‌های جایگزین برای سبک‌های غالب آنگلوساکسون که در شیوه‌های مدیریت آمریکایی، ژاپنی و اروپایی در حال حاضر منعکس شده شواهد کافی از پتانسیل مدیریت اسلامی وجود دارد.

در پایان پروفسور دکتر خلیق احمد گفت: مطالعه پژوهشی- شیوه‌های مدیریت اسلامی در مؤسسات مالی اسلامی این یافته ها را دارد:

• سازمان های تحت مدیریت مسلمانان اظهار فیزیکی زیادی از دین‌داری ارائه می دهند.
• فرهنگ سازمانی که آن سازمان توسط مسلمانان اداره می شود، رنگ و بوی اسلامی مشخصی دارد. فرهنگ سازمانی به شیوه‌هایی که افراد در ساعات کاری لباس می‌پوشند تجلی می‌یابد.
• سبک رهبری در سازمان‌های تحت مدیریت مسلمانان، عمدتاً سبکی نرم و پدرانه است که متکی به ترکیبی از بکارگیری نیروی متخصص و مرجع است.
• الگوی نقش فزاینده فناوری نشانه خوبی برای رقابتی ماندن است و برای مدیریت کسب‌وکارها در دوران همه‌گیری مفید بود.

جهت مشاهده فیلم جلسه اینجا را کلیک کنید.