انجمن مالی اسلامی ایران اقدام به گردآوری احکام و استفتائات با موضوع «احکام کارمزد بانکی» نموده است.
فتوای حضرت امام خامنهای(مد ظله العالی)
سوال: گرفتن کارمزد توسط صندوقهاى قرضالحسنه چه حکمى دارد؟
جواب: کارمزد به عنوان مخارج صندوق، گرفته مىشود لذا مسئولين محترم صندوق بايد طورى محاسبه کنند که کارمزد به مقدار هزينههاى جارى صندوق مانند آب و برق و حقوق کارمندان و امثال آن باشد حال اگر اين محاسبه صورت گرفت و احياناً مبلغى اضافه آمد، مصرف آن بستگى به نظر مسئولين صندوق دارد.
فتوای آیت الله موسوی اردبیلی(رحمه الله علیه)
مبلغ مازاد از کارمزد
سؤال: بانکها برای پرداخت قرضالحسنه مبلغی را به عنوان کارمزد که اعلام میکنند به عنوان هزینههای پرداخت قرض مانند هزینه مکان، برق، کامپیوتر، کارمند و... میباشد علاوه از اصل قرض از مشتری مطالبه میکنند. در برخی موارد بانک وقتی حسابررسی مالی خود را سر سال انجام میدهد، متوجه میشود که هزینهای که دریافت شده کمی بیشتر از هزینههای انجام گرفته است. در چنین مواردی بانک آن را کجا مصرف کند؟
جواب: در فرض سؤال، باید هزینهی دریافتی اضافه به صاحبان آنها برگردانده شود و یا رضایت آنها تحصیل شود و ظاهراً با توجه به این که کارمزد به نحو درصدی صورت میگیرد این مقدار اضافه مربوط به کسانی است که وامهای کلان داشتهاند که طبعاً در مواردی بیش از هزینه متعلق به آنها از آنها دریافت شده و میتوان با ابلاغ و اطلاعیه و تلفن و سایر وسایل ارتباطات نظر آنها را به دست آورد. کما این که قبل از دریافت کارمزد نیز میتوان این اجازه را از آنها گرفت.
فتوای آیت الله جوادی آملی(دامت برکاته)
مبلغ مازاد از کارمزد
سؤال: بانکها برای پرداخت قرضالحسنه مبلغی را به عنوان کارمزد که اعلام میکنند به عنوان هزینههای پرداخت قرض مانند هزینه مکان، برق، کامپیوتر، کارمند و... میباشد علاوه از اصل قرض از مشتری مطالبه میکنند. در برخی موارد بانک وقتی حسابررسی مالی خود را سر سال انجام میدهد، متوجه میشود که هزینهای که دریافت شده کمی بیشتر از هزینههای انجام گرفته است. در چنین مواردی بانک آن را کجا مصرف کند؟
جواب: اخذ کارمزد به عنوان اجرت متعارف کارهای صورت گرفته با رضایت طرفین مانعی ندارد و لازم نیست دقیقاً با هزینه واقعی کار انجام شده مطابقت داشته باشد. اگر مبلغ دریافت شده بیشتر از اجرتالمثل کارها باشد، باید به پرداختکنندگان عودت داده شود و گرنه موجب ربوی شده قرض میشود.
فتوای آیت الله علوی گرگانی(دامت برکاته)
مبلغ مازاد از کارمزد
سؤال: بانکها برای پرداخت قرضالحسنه مبلغی را به عنوان کارمزد که اعلام میکنند به عنوان هزینههای پرداخت قرض مانند هزینه مکان، برق، کامپیوتر، کارمند و... میباشد علاوه از اصل قرض از مشتری مطالبه میکنند. در برخی موارد بانک وقتی حسابررسی مالی خود را سر سال انجام میدهد، متوجه میشود که هزینهای که دریافت شده کمی بیشتر از هزینههای انجام گرفته است. در چنین مواردی بانک آن را کجا مصرف کند؟
جواب: این اموال جزو اموال مجهول المالک است و باید به دست حاکم شرع (مراجع تقلید) رسیده شود.
فتوای آیت الله مکارم شیرازی(دامت برکاته)
دریافت کارمزد های کلان بانکی
پرسش: گاهی دیده می شود که بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری نام کارمزد بر روی سودهای کلان خود می گذارند و می گویند ما 26 درصد کارمزد می گیریم. نظر معظم له در این خصوص چیست؟
پاسخ: این اسم عوض کردن است وگرنه همان رباخواری است؛ کارمزد بیش از چهار درصد رباخواری است و اگر دریافت کارمزد از چهار درصد بیشتر شود باید تحت عقود اسلامی همچون مضاربه و اجاره به قصد تملیک و امثال آن صورت گیرد و این مساله باید با جدیت پیگیری شود و این نکته را هم نباید فراموش کرد که اداره پرسنل صندوق ها با چهار درصد کاملاً ممکن است.
كارمزد در وام های قرض الحسنه
پرسش: آیا کارمزدهایی که بانک ها از وام گیرندگان می گیرند حلال است؟
پاسخ: چيزی را كه صندوق های قرض الحسنه به عنوان كارمزد و حقّ الزّحمه در برابر خدماتی كه برای نگهداری حساب اقساط و امثال اين امور میگيرند اشكال ندارد، ولی احتياط واجب آن است كه اين مبلغ متناسب با زحمات و هزينه های بانك باشد، نه اين كه همان سود پول را به نام كارمزد بگيرند و حداکثر کارمزد 4 درصد است.
حکم کارمزد مجدد سالیانه برای یک وام
پرسش: معظم له فرموده اید: کارمزد بیش از چهار درصد در وام های قرض الحسنه جایز نیست؛ آیا بانک می تواند هر ساله چهار درصد کارمزد برای یک وام دریافت دارد؟
پاسخ: تنها گرفتن چهار درصد از کل وام به عنوان کارمزد بی اشکال است و کارمزد سالیانه جایز نیست.
حکم دریافت کارمزد مجدد برای تمدید مدت پرداخت وام
پرسش: گاه وام گیرنده نمی تواند در موعد مقرّر تمام اقساط را پرداخت نماید، بدین جهت تقاضای تمدید مدّت سر رسید را دارد. با عنایت به این که پرداخت به موقع اقساط توسّط وام گیرندگان موجب می شود، تا ضمن پرداخت وام به افراد دیگر، کارمزد دیگری نیز جهت پوشش هزینه ها اخذ گردد، آیا می توان به خاطر تمدید مدّت وام، کارمزد مجدّدی دریافت نمود؟
پاسخ: در صورتی که مبلغ دریافتی صرف مصارف کارمزد شود، مانعی ندارد.
کسر کارمزد از اصل وام
پرسش: آیا کارمزد وام را می توان از اصل وام قرض الحسنه کسر کرد، و ما بقی را پرداخت نمود؟
پاسخ: اشکالی ندارد مشروط بر این که بیش از هزینه های صندوق نباشد