به همت انجمن مالی اسلامی ایران وبینار بین المللی «بانک های تامین اسلامی: نیروی محرکه تقویت مالی اسلامی» در تاریخ 12 تیرماه برگزار شد. در این وبینار محمد شهید ابراهیم، استاد مالی، از دانشگاه دورهام انگلستان سخنرانی کرد که گزارش کامل این نشست به شرح زیر است:

در ابتدا دکتر محمد شهید ابراهیم به مقایسه بانک‌های اسلامی معاصر با همتایان متعارف آنها پرداخت. تفاوت چندانی وجود ندارد زیرا هر دو بانک در بخش مالی اقتصاد فعالیت می کنند. وی در مورد ویژگی بانک های اسلامی معاصر گفت:

• امکانات جانبی (مرابحه/ بیع‌العینه/ طوروق، اجاره)
• قرآن و سنت به اوراق بهادار مشارکت در ریسک با پشتوانه دارایی اشاره می کنند.
• قیمت گذاری در آنها در برخی موارد مرتبط با ربای بین المللی است.
• در برخی موارد همچنان غرر وجود دارد.
• هیئت نظارت شرعی در بانک های اسلامی فوق العاده است.

دکتر ابراهیم در ادامه به ویژگی بانک های متعارف پرداخت و گفت:

• بخش دارایی این بانک ها (وام وثیقه/ وام شخصی، اجاره مالی) است.

• قیمت گذاری: نرخ های بین المللی ربوی است.
• وجود غرار در این نوع بانکداری وجود دارد.

در قسمت دیگری از ارائه خود استاد دانشگاه دورهام به موضوع سرمایه‌گذاری پایین و ناکافی تحت بدهی ربوی و بانکداری مرابحه پرداخت و گفت: افزایش تعهدات بدهی به دلیل فقدان جریان‌های نقدی آزاد به «تله بدهی» ختم می‌شود و توانایی انجام پروژه‌های مرتبط با توسعه را مسدود می‌کند.

وی در مورد درمان شکنندگی مالی گفت: دو گام وجود دارد که مرحله اول: ایجاد مکانیسمی برای کاهش تغییر ریسک و مرحله دوم: سازوکار کاهش سرمایه‌گذاری ناکارآمد (و وام‌های چپاولگرانه) با استفاده از تامین مالی اجاره مشارکتی است.

نوسازی معماری بانکداری اسلامی
بانک های اسلامی معاصر
• مدل کسب و کار: مبتنی بر آربیتراژ بین دارایی های بلندمدت و سپرده های کوتاه مدت است. این مدل زمانی کار می کند که منحنی بازده به سمت بالا شیب داشته باشد اما در منحنی بازدهی با شیب رو به پایین کار نمی کند.
• اوراق بهادار پذیره نویسی شده عمدتاً اوراق بدهی شکننده هستند.

شرکت تامین سرمایه
• مدل کسب و کار: مبتنی بر کمک به مشتریان در زمینه تامین مالی، تحقیق، تجارت و فروش، مدیریت ثروت، مدیریت دارایی، عرضه اولیه سهام، ادغام، محصولات اوراق بهادار، پوشش ریسک و غیره است.
• اوراق بهادار پذیره نویسی شده می تواند انعطاف پذیر باشد (تقسیم ریسک در جهت نزولی و تقسیم پاداش در جهت صعودی).
• پایداری بلند مدت با فعالیت های تجاری متنوع.

همچنین برای یک معماری واقعی بانکداری اسلامی، به یک شرکت تامین سرمایه نیاز داریم تا به همتای خرده خود به طریق ذیل کمک کند:
(1) تامین مالی کوتاه مدت از طریق اوراق بهادار با پشتوانه دارایی (ABS) با سپرده های کوتاه مدت.
(ii) تامین مالی بلندمدت (دوباره از طریق اوراق بهادار با پشتوانه دارایی با سپرده‌های بلندمدت.
بنابراین این تفکیک دارایی‌ها ریسک فرار بانک‌ها را کاهش می‌دهد.

سود و زیان شرکت تامین سرمایه مشروط به کارایی فرآیند پذیره نویسی است.

این معماری به جای تمرکز بر سیستم بانکی، ریسک سیستمی را کاملا از بین می برد. هزینه کمک های مالی بانکی کاهش می یابد. این به دلیل آن است که معماری منطبق با شریعت ما اجازه نمی دهد ربا یا تسهیلات بانکی مرابحه فعلی وجود داشته باشد.

معماری مستقل فعلی بانکداری اسلامی به دلیل عدم واسطه گری پایدار نیست.