اداره پژوهش و مدیریت ریسک بانک توسعه صادرات در پژوهشی با عنوان «بانکداری دیجیتال و نقش آن در بانکداری اسلامی» به ابعاد و چالش های مختلف ورود بانکداری اسلامی به بانکداری دیجیتال پرداخته است.

در این بررسی، نظام بانكداري اسلامي، بانکداري ديجيتال نه به معني الکترونيکي نمودن خدمات، بلکه به معني تحول ديجيتالي در مدل کسب و کار تعریف شده است كه طی آن بانک‌ها از اتکا به درآمدهاي مشاع ناشي از اعطاي تسهيلات صرف در قالب عقود اسلامي با سود‌هاي مشخص به سوي سهم جديد از درآمدهاي غير مشاع و کارمزدي حرکت مي كنند.

در ادامه این پژوهش فناوري ديجيتال، فناوري تعریف شده که در آن اطلاعات به صورت رقمي ارائه، پردازش و بطور اتوماتيك نسبت انجام فعاليت از پيش تعريف شده اقدام مي‌نمايد که منجر به تغييرات عميقي در صنعت بانکداري شده است. اين فناوري‌ها بر اساس تاثير آن‌ها بر استراتژي‌هاي توسعه و طراحي و معرفي محصولات به بازار با يکديگر متمايز هستند.

روندهاي كليدي موثر بر ارائه خدمات بانكي شامل افزايش نفوذ جهاني اينترنت كه ورود رقباي جديد در حوزه بانكداري را موجب شده است؛ همچنین تكنولوژيهاي جديد مانند بلك چين باعث تغييرات اساسي در مدل كسب و كار بانكداري سنتي شده و سرمايه گذاري ديجيتالي، بيومتريک و بازي نگاري، كيفيت محصولات بانكي را ارتقاء داده است.

 سرعت فعلي تحول در فناوري ديجيتال روند سنتي بانكداري را تحت‌الشعاع قرار داده است و آينده بانکداري با ارائه خدمات بانکداري ديجيتال دچار تغييرات سريع و قابل ملاحظه‌اي مي‌گردد. بدين نحوه كه به مدد اين فناوري، مدل‌هاي كسب و كار بانك‌ها از روند سنتي تجهيز و تخصيص منابع به مشتريان خود به سمت سيستم‌هاي نوين جهت يکپارچگي پردازش تراکنش‌ها يا عمليات بانکي سوق مي‌بابد. همچنين با ظهور فناوري‌هاي ديجتيال نظير اينترنت و شبكه‌هاي اجتماعي، بلك جين، فين تك، روبات‌ها، سرمايه گذاري ديجيتال، بيومتريك، بازي نگاري و غيره، کسب‌وکارهاي جديد نيز در حوزه فناوري مالي شکل مي‌گيرند که طبيعتاً بخشي از سهم بازار خدمات مالي و بانکي را هدف قرار خواهند داد.

مزيت استقرار بانكداري ديجيتال براي بانك‌هاي اين است كه از يك سو، با ايجاد فرصت‌هاي جديد درآمدي كه بواسطه افزايش فروش براساس تحليل داده‌ها و نيازهاي مشتريان فراهم مي‌شود، آثار درآمدي را به همراه خواهد داشت. از سوي ديگر، با بهبود بهره وري شبكه فروش و كاهش هزينه‌هاي زيرساختي فني، موجبات كاهش هزينه‌ها را فراهم مي‌نمايد و همچنين با امكان اعتبارسنجي‌هاي دقيق تر مبتني بر تامين داده‌ها و اطلاعات كسب و كار، زمينه مناسبي را براي كاهش نسبت معوقات و دارايي‌هاي بدون بازده ايجاد مي‌نمايد.با توجه به توضيحات فوق، برخي ديگر از مزاياي بانكداري ديجيتال براي بانك‌ها شامل شعبه‌هاي کوچک‌تر، استقرار متخصصين بانکي و تجاري در يک مرکز و ايجاد ارتباط آنها با مشتريان، گردآورري داده‌هاي وسيع از مشتريان و ارايه خدمات براساس تحليل رفتار مشتريان بانک، شخصي سازي خدمات و محصولات و دسترسي به طيف گسترده‌اي از خدمات توسط مشتريان می شود.

 از دیگر مباحث بررسی شده در این تحقیق سناريوهاي آينده بانكداري مبتني بر فناوري ديجيتال است؛ در این بخش سلطه بانك‌ها به عنوان اولین سناریو مطرح شده در این وضعیت  بازيگران موجود مدل كسب و كارشان را حفظ كرده، بوسيله مقررات محكم حمايت مي‌شوند و در زمان مناسب، خود را با تكنولوژهاي جديد وفق مي‌دهند.باز تعريف بانكداري نیز وضعیت دیگری است که بانکداری مبتنی بر فناوری دیجیتال با ان روبرو خواهد شد: بانك‌هاي كه موفق به انطباق با فناورهاي جديد نمي‌شوند، توسط بانك‌هايي كه از فناوري ديجيتال استفاده كرده اند از طريق اهرم سازي سازي ايده‌ها و ساختن پلتفرم‌هاي مدرن جايگزين مي‌شوند و در نهایت با ادامه رویه تسلط فناوری دیجیتال اكوسيستم بانكداري شکل خواهد گرفت فضایی که  در آن رقبا جديد سهم عمده‌اي از بازار را در بخش‌هاي مختلف بدست مي‌آورند و اكو سيستم جديد ايجاد مي‌كنند.

فناوري‌هاي ديجيتالي حوزه‌هاي مختلفي از فعاليت بانك‌ها اسلامي شامل مدل كسب و كار، فرايندهاي عملياتي و تجربه مشتريان را دستخوش تغييرات بنيادين نموده و به آنها اجازه مي‌دهد تا بتوانند از فرصت‌هاي ناشي از توسعه و ترويج فناوري در راستاي راهبردها و اولويت‌هاي خود بهره بگيرند.

مدل كسب و كار

الگوهاي سنتي كسب و كار بانك‌هاي اسلامي با ورود فناوري ديجيتال نظير شبكه‌هاي اجتماعي، فين تك‌ها، بلاك چين، بيومتريك و غيره و با ظهور رقباي جديد در حوزه نظام‌هاي پرداخت تا حدودي مزيت رقابتي خود را از دست داده و مي‌بايست از الگوهاي جديد كسب و كار مبتني بر بانكداري ديجيتال نظير الگوي چند وجهي، الگوي بانكداري باز و غيره استفاده نمايند. كه پيامد اين الگوها شامل تنوع و افزايش محصولات، انتقال فيزيكي به ديجيتال، محصولات ديجيتالي و يكپارچه سازي سازماني است.

فرايندهاي عملياتي

 يكي ديگر از حوزه‌هاي فعاليت بانك‌هاي اسلامي متاثر از فناوري ديجيتال، فرايندهاي عملياتي بانك‌هاي مذكور در زمينه تجهيز و تخصيص منابع مالي بوده و روند سپرده گيري از مشتريان و نحوه هزينه كرد آنها به صورت شفاف ترسيم و همواره بانك و مشتريان بطور آنلاين اين فرايندها را مانيتورينگ مي‌كنند. همچنين فناوري ديجيتال با بكارگيري كاركردهاي هوش مصنوعي و تحليل كلان داده‌ها، باعث خودكارسازي فرايندهاي تجهيز و تخصيص منابع مالي براساس شناسايي انتظارات و رفتارهاي مشتريان مبتني بر رويكرد سلف سرويس، مي‌شود.

تجربه مشتريان

فناوري ديجيتال و متاثر از آن، بانكداري ديجيتال درانتظارات و تجربيات مشتريان در حوزه فعاليت‌هاي كسب و كار نگرش‌هاي متفاوتي را ايجاد نموده و با گسترش شبكه‌هاي اجتماعي نظير تلگرام، وات ساپ، توييتر، اينستاگرام و غيره، مشتريان خدمات و تراكنش‌هاي جديد مالي را دريافت و در نتيجه دانش مالي جديد، دريافت مشاوره‌هاي تخصصي و خدمات مالي ديجيتال مبتني بر سلف سرويس تجربه رامي‌كنند.

بنابراين تغييرات در سه حوزه فوق و قابليت‌هاي فناوري ديجيتال موجب تحول در فرايند تجهيز و تخصيص منابع مالي در حوزه فعاليت‌هاي نظام بانكداري اسلامي شده و علاوه بر كاهش نياز به شعب فيزيكي، كاركرد و ماموريت آنها را نيز دچار تغيير كرده است. بانك‌هاي اسلامي در مواجهه با اين دگرگوني دو راه در پيش رو دارند؛ يا سعي كنند با نگاه به تجربيات موفق بين‌المللي و بهره گيري از مدل‌هاي جديد كسب و كار بانكي، خود را با الزامات اين دگرگوني تطبيق دهند و يا با انكار تاثيرات اين پديده، روند فعلي كسب و كار خود را ادامه دهند.

منبع: اگزیم نیوز