مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار، گزارشی پژوهشی با عنوان «بررسی امکان انتشار انواع اوراق بهادار اسلامی با سود شناور» را به قلم سیدامیرحسین اعتصامی منتشر کرده است.
در چکیده این گزارش آمده است: اوراق با سود شناور و اسناد خزانه مصون از تورم، اوراقی هستند که ارزش اسمی و یا نرخ سود آنها با یک نرخ مرجع مانند تورم، لایبور و ... تعدیل میشوند. این نوع اوراق، هم توسط دولتها و هم توسط بخش خصوصی منتشر میشود؛ اسناد خزانه محافظت شده در مقابل تورم، یکی از ابزارهایی است که دولتها اقدام به انتشار آن می کنند.
از جمله اهدافی که از انتشار این اوراق دنبال می شود عبارتند از: پوشش ریسک تورم و یا ریسک سایر شاخص های مرتبط شده با اوراق و ریسک قیمتی اوراق برای دارندگان آن. در این گزارش به معرفی این اوراق و امکان سنجی فقهی انتشار آن در قالب انواع اوراق بهادار اسلامی پرداخته شده است.
در مقدمه این گزارش میخوانیم: هر یک از اوراق بهادار اسلامی، براساس یک عقد پایهای مانند مشارکت، اجاره، مرابحه، مضاربه و... طراحی میشوند. لذا برای بررسی فقهی شناور نمودن سود اوراق بهادار اسلامی، نخست به بررسی قابلیت قرارداد پایه در طراحی الگوی اوراق شناور پرداخته میشود و سپس مدل عملیاتی مرتبط ارائه میگردد. در ادامه سازوکار اوراق حفاظت شده در مقابل تورم و اوراق با نرخ سود شناور معرفی میشود و سپس مدلهای عملیاتی پیشنهادی برای اوراق مشارکت،مرابحه، اجاره و وکالت با سود شناور تعدیل شده براساس تورم یا سایر نرخهای موجود مورد تحلیل قرار خواهد گرفت.
در بخش دیگری درباره ریسکهای اوراق شناور آمده است: در اکثر کشورها حرکت نرخ تورم به صورت تدریجی رخ میدهد ولی برخی از کشورهای در حال توسعه از جمله ایران طی سالهای اخیر با شوکهای تورمی روبهرو بودهاند. ریسکهای سیاسی، تحریمهای خارجی، سوء مدیریت داخلی و ... منجر به پرشهای نرخ تورم در طی مدت زمان کوتاه شده است. هرچند انتشار اوراق حفاظت شده در برابر تورم، ابزاری برای پوشش ریسک نرخ تورم، چه برای سرمایهگذاران و چه برای ناشران است لکن اگر نرخ تورم از یک حدی بالاتر باشد، این نوع تأمین مالی ممکن است برای ناشر به صرفه نباشد و ناشر اوراق را نکول کند. بنابراین ریسک نکول اوراق افزایش مییابد.